بسم الله الرحمن الرحیم

بسم الله الرحمن الرحیم

سرفصل‌های درس روزنامه‌نگاری آنلاين: 1-آشنايي با تاریخچه روزنامه‌نگاری آنلاین 2-آشنايي با روزنامه‌نگاری آنلاین 3-آشنايي با ویژگی‌های روزنامه‌نگاري آنلاین 4-دانش روزنامه‌نگاری و روزنامه‌نگاری آنلاین 5-مهارتهای لازم برای روزنامه نگاری آنلاین

آشنايي با تاريخچه روزنامه‌نگاری آنلاين روزنامه شیکاگو تریپون، در سال 1992 اولین روزنامه آنلایني بود که محتوای خود را به صورت الکترونیک ارائه کرد. ازسال1992، رسانه‌های آنلاین به طورخارق العاده بسط یافته و به تکامل رسیده‌اند. در ایران، روزنامه همشهری اولین روزنامه‌ای بود که در سال 1373نسخه الکترونیک روزنامه چاپی خود را منتشر کرد. اولین روزنامه الکترونیک محضی که تاکنون در ایران منتشر شده، خانه ملت است که توسط مجلس شورای اسلامی تهیه و منتشر می‌شود. اما نخستين روزنامه‌اي كه نسخه اينترنتي را فراتر از نسخه چاپي ارائه كرد جام جم آنلاين بود.

آشنايي با روزنامه‌نگاری آنلاين سه واژه روزنامه‌نگاری الکترونیک، روزنامه‌نگاری دیجیتال و روزنامه‌نگاری سایبر به عنوان واژه‌هایی معادل با روزنامه نگاری‌آنلاین،‌ به کار می‌روند روزنامه نگاری سايبر - ديجيتال - آنلاين، يك كانال تازه براي تحويل، بسته بندي و توزيع اطلاعات از سوي سازمان‌هاي خبري است. روزنامه نگاری سايبر، محيطي است كه در آن ارائه انواع خبرها امكان پذير است، در اين محيط انواع عناصر رسانه‌اي با يكديگر تركيب شده و باعث تعامل دو سويه در توليد و مصرف استفاده كنندگان از محتوا مي‌شوند و اين امر به تسهيل توزيع و پس‌فرست مي‌انجامد.

آنچه باعث تمايز روزنامه نگاری سايبر از روزنامه نگاری سنتي شده است، دوسويه‌گي و قابليت دسترسي لحظه‌اي به محتوا است. به محض اين كه محتواي روزنامه‌ها ديجيتال شده و به فضاي وب ارسال مي‌شود، هر كس از هر جاي دنيا مي‌تواند به آنها دسترسي داشته باشد و آنها را بخواند. همچنين محتواي ديجيتال مي‌تواند به طرز پيوسته‌اي روزآمد شود، به طوري كه هيچ خبري جنبه آرشيوي به خود نمي‌گيرد. جنبه ديگر اين تمايز، ارائه مصاحبه‌هاي زنده است. روزنامه نگاری آنلاین شامل حوزه‌های متعددی است و اصلي‌ترین بستر آن شبکه جهانیWorld Wide Webاست.

تعاريف روزنامه نگاری : روزنامه نگاری الکترونیک (electronic journalism) :روزنامه نگاری الکترونیک مدیریت داراییهای دیجیتال است.منظور از الکترونیک در دانش ارتباطات، رادیو و تلویزیون است. روزنامه نگاری دیجیتال (digital journalism) : هر چیزی که اطلاعاتش به صفر و یک تبدیل شده دیجیتال است. منظور از روزنامه نگاری دیجیتال ، ذخیره کردن محتویات خبری اعم از متن، عکس، صدا و تصویر به صورت صفر و یک بر روی حافظه های دیجیتال از قبیل سی دی، دی وی دی، هارد دیسک، فلاپی دیسک یا فلش دیسک است. روزنامه نگاری آنلاین (online journalism) : منظور ارائه محتویات خبری اعم از متن، عکس، صدا و تصویر بر روی وب یا روزنامه نگاری در اینترنت است. روزنامه نگاری سایبر (cyber journalism) :شکل پیشرفته روزنامه نگاری آنلاین است که تعامل کاربر با دستگاه در آن به حداکثر رسیده است. روزنامه نگاری سایبر همان روزنامه نگاری آنلاین است که تلاش کاربر در آن به حداقل می رسد اما تلاش سیستم به حداکثر می رسد.

آشنايي با خبرنگاري و گزارشگري آنلاين خبرنگاري آنلاين داراي برخي از ويژگي‌هاي روزنامه‌نگاري مطبوعاتي و خبرنگاري براي شبكه‌هاي راديويي و تلويزيوني است، و ويژگي‌هاي ديگري نيز دارد كه مختص اينترنت هستند. جاناتان دوب ناشر سايبر جورناليست دات نت در اين مورد مي‌گوید: «خبرنگار آنلاين بايد به طور همزمان در سطوح مختلف فكر كند: كلمات، ايده‌ها، ساختار گزارش، طراحي، ابزارهاي تعاملي، عكس‌ها و قضاوت‌هاي خبري.»«كار تلويزيون نشان دادن اخبار است، كار مطبوعات بيشتر به شرح و توضيح اخبار مربوط مي‌شود، گزارش آنلاين يعني نمايش، تعريف، شرح و تعامل خبر.»براي امكان پذير ساختن اين موارد، خبرنگار آنلاين اطلاعات را در لايه‌هاي مختلف بااستفاده از قالب‌هاي گزارشي متنوع ارائه مي‌كند.

قالب‌هاي گزارشي آنلاين: اصلي‌ترين قالب گزارشي آنلاين شكل «پرينت پلاس» است. اين گزارش يك متن نوشتاري است كه شامل عناصر اضافه ديگري از قبيل عكس، صوت و ويدئو يا هايپرلينك‌هاي ديگر به اطلاعات بيشتر است.با تعبير لينك‌هاي مختلف، خبرنگار مي‌تواند مخاطب را در مسير كسب اطلاعات بيشتر در تارنماهاي جداگانه هدايت كند، كه برخي از آنها ممكن است از منابعي به غير از آن سازمان خبري با سابقه يا پيشينه خبري بيشتر ارائه شده باشند.گزارش‌هاي آنلاين را مي‌توان با اضافه كردن لينك‌هاي ديگر به پايگاه داده‌هايي كه كاربر مي‌تواند در آنها به جستجو بپردازد، بهتر و غني‌تر ساخت.

گزارشگري مبتني بر منبع باز طبق رسوم، روزنامه نگاران موضوع گزارش‌هاي در دست تهيه را مخفي نگه مي دارند. آنها نمي‌خواهند با اعلام سوژه فرصت تهيه گزارش اختصاصي خود را به رقيب بدهند.گزارشگر موضوع گزارش مورد نظرش را اعلام مي‌كند و از خوانندگان مي‌خواهد براي موضوع ليد، منبع و ايده بفرستند.گزارشگري منبع باز مبتني بر الگوي همكاري متقابل است و نشات گرفته از آرماني كه باور دارد منابع و اطلاعات يك جامعه متشكل از خوانندگان، بيشتر از يك خبرنگار يا تحريريه است. گزارشگري توزيع شده گزارشگري توزيع شده يا توزيعي(distributed reporting) يا تكيه بر سهم خوانندگان در فرستادن اطلاعات، گزارشگري منبع باز را يك گام فراتر مي‌برد.در اين الگو خوانندگان خود به گزارشگر تبديل مي شوند. آنها اطلاعات را در يك پايگاه داده‌اي از گزارشهاي پراكنده منتشر مي‌كنند كه پس از گردآوري براي نشر نهايي آماده مي‌شود. به طور قطع ويكي پيديا مشهورترين نمونه اين نوع گزارشگري در جهان است.

نويسندگی آنلاين: جاناتان دوب مي‌گويد: نويسندگي آنلاين پيوندي است بين نويسندگي براي مطبوعات و نوشتن گزارش‌هاي مخصوص شبكه‌هاي پخش اخبار،او اشاره مي‌كند كه سبك كوتاه و ساده اي كه گويندگان خبري ترجيح مي دهند از آن استفاده كنند، نويسندگي آنلاين را ساده تر كرده است. او مي‌گويد ولي تعداد زيادي از تارنماها قواعد اصلي خوب نوشتن را ناديده مي گيرند. دوب اضافه مي‌كند، استفاده از لحن گفتاري مناسب است، ولي هنوز هم بايد به قوائد دستوري و ديكته توجه كرد.اسكات اتكينسون مدير اخبار تلويزيون مي‌گويد: بهترين توصيه اش اين است كه همانجوري براي اينترنت بنويسيد كه مثلا داريد براي دوستتان ميل مي‌نويسيد. او اضافه مي كند، «معني‌اش اين نيست كه مي‌توانيد غلط هاي ديكته‌اي داشته باشيد يا به ساختار داستاني خود توجه نكنيد يا موضوع اصلي را فراموش كنيد. برعكس، معني‌اش اين است كه بايد به صميمي ترين شكلي كه مي توانيد بنويسيد»

ويژگی‌های روزنامه‌نگاری آنلاين: روزنامه نگاري آنلاين واجد ويژگي هايي منحصربه فرد درعرصه روزنامه نگاري است كه باعث گرايش اكثر روزنامه نگاران ومخاطبان روزنامه به آن گرديده است .دراينجا برخي از امتيازات اين سبك را ذكر مي كنيم : ۱-در روزنامه نگاري آنلاين مي توان بدون محدوديت ودر هر زمان ومكاني دراخبار واطلاعات تغيير ايجاد نمودويا به طور كلي آن ها را حذف نمود ، درحالي كه انجام تغيير در مطالب وعناوين روزنامه هاي سنتي به سختي امكان پذيراست وبايد به صورت اصلاحيه وتكذيبيه درشماره هاي بعدي چاپ شوند وگذشته از آن امكان آوردن كل متن ومطلب افزودني دريكجا، درشماره بعدي امكان پذير ويا به صرفه نيست وفقط عنوان اصلاح شده آن هم معمولاًدريك ياچند سطر مختصر درج مي گردد وهمين امر ابهام آفرين است وممكن است مخاطب سابقه ذهني درستي از خبر قبلي نداشته باشد ويا اصلا ًشماره بعدي را نخواند .

۲-در روزنامه نگاري آنلاين واسطه ها از ميان مي روند وامكان تعامل وارتباط دوطرفه بين روزنامه نگاران ومخاطبان به وسيله پست الكترونيك (ايميل)ويا امكان نظر دادن مخاطبان درزير هر عنوان يا مطلب خبري فراهم مي گردد. ۳-درروزنامه نگاري آنلاين، امكان استفاده از عكس ،فيلم ،صدا وموسيقي به بهترين وجه ممكن فراهم است وهمين امر به جذابيت خبري ومستند شدن اخبار واطلاعات كمك مي كند . ۴-استفاده از فر امتن (PER TEXT )در روزنامه نگاري آنلاين يا الكترونيك فراهم است ومي توان همزمان با استفاده از روزنامه با كليك كردن برروي مطالب به آرشيو وتوضيحات آن دسترسي پيداكرد.درحالي كه رجوع به آرشيو روزنامه هاي سنتي مستلزم صرف وقت زيادي است وبه راحتي هم مقدور نمي باشد. ۵- سرعت فوق العاده، خصوصاًدرموردحوادث وقضايايي كه درسطح جامعه وجهان اتفاق مي افتد، از اهميت زيادي برخورداراست .روزنامه هاي آنلاين دراين زمينه ،فوق العاده كارآمد واثر گذارند ودركمترين زمان آمار ،اطلاعات واخبار را به اطلاع مخاطبان مي رسانند .اما روزنامه هاي سنتي دراين راستا ،خيلي كند تر هستند ونمي توانند كارايي واثربخشي روزنامه هاي ديجيتال را داشته باشند . .

۶-اداره كردن روزنامه هاي ديجيتال آسان تر است ونگراني از كاهش مخاطبان وضرردهي روزنامه ،كمتر از روزنامه هاي سنتي است و روزنامه نگاران به دور از هر محدوديتي مي توانند درمنزل ،درحين استراحت ودرهرساعت از شبانه روز، بدون نياز به حضور فيزيكي در دفتر روزنامه انجام وظيفه نمايند . ۷- مخاطبان روزنامه هاي آنلاين مي توانند بدون پرداخت وجه، از كليه روزنامه ها استفاده كنند وامكان مقايسه ي اخبار واطلاعات وقضاوت صحيح مخاطب بيشتر است . ۸-روزنامه هاي سنتي به لحاظ سيستم توزيع آن با وسائل نقليه ومحدوديت هاي آن ، نمي توانند دامنه وسيعي را پوشش دهند ،اما روزنامه هاي سايبري يا آنلاين دراسرع وقت قابل انتشار درسراسر جهان هستند ومخاطباني به گستره ي جهان هستي دارند.

وبلاگ ،مكان مناسبی برای تمرين روزنامه نگاری آنلاين است : وبلاگ ،به جهت داشتن فضايي شبيه روزنامه هاي ديجيتال وامكان تعامل با مخاطبان ،بهترين مكان براي تمرين روزنامه نگاري نوین است وحتي در برخي موارد،شرائط بهتري نسبت به محيط روزنامه نگاري آنلاين دارد. دكتر«حميد ضيائي‌پرور»، روزنامه‌نگار در«نشست تعاملي روزنامه نگاري آنلاين» به تاريخ 26/6/1385درمؤسسه همشهري ، «وبلاگ» را رسانه مي‌داند ودر زمينه نقش وبلاگ درروزنامه نگاري مي گويد : «وبلاگ بومي ايران توانسته روزنامه‌نگاراني را به جامعه مطبوعاتي ايران معرفي كند..........اگر قرار است از مرحله روزنامه‌نگاري چاپي به طرف روزنامه‌نگاري آن‌لاين سوق پيدا كنيم، وبلاگ مي‌تواند تمرين خوبي براي روزنامه‌نگاري آن‌لاين باشد..........وبلاگ مي‌تواند بانك اطلاعاتي جامعي از مقالات، خبرها و گزارش‌هاي حوزه خبري باشد. محلي براي مطالب فيلتر شده باشد. در روزنامه‌نگاري چاپي، عمر مطلب 24 ساعت است و به طور محدود آرشيو مي‌شود، در صورتي كه در وبلاگ اين‌گونه نيست و آرشيو هميشه در دسترس است»

روزنامه نگاری که می خواهد در رابطه با سوژه خاصی تحقیق کند، با تکیه بر اینترنت و منابع اطلاعاتی موجود در آن می تواند با سیل عظیمی از اطلاعات مرتبط روبرو شود و سابقه خبری خوبی از سوژه مورد نظر به دست آورد. از سوی دیگر اخباری که از طریق اینترنت تهیه می شوند از دقت بالاتری برخوردارند اما این، یک شرط مهم را می طلبد: روزنامه نگار مهارت لازم را برای این کار داشته باشد و بتواند منابع موثق را از غیر موثق تشخیص دهد. به این ترتیب روزنامه نگاری مدرنی به وجود آمد که نام آن را "روزنامه نگاری آنلاین" نهادند.

مهارتهای لازم برای روزنامه نگاری آنلاين تسلط کافی به استفاده از اینترنت بهره‌گیری مناسب از موتورهای جستجو استفاده از شبکه های اجتماعی مانند گوگل ریدر تسلط به ادبیات وبلاگی و اینترنتی

با تشکر از حسن توجه شما عزیزان

بسم الله الرحمن الرحیم