ЦАГ УУР, ОРЧНЫ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ГАЗАР УС ЦАГ УУРЫН Х Ү РЭЭЛЭН 2011 ОНЫ ÒÀÂÄÓÃÀÀÐ САРЫН

1. ЦАГ УУР, ОРЧНЫ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ГАЗАР УС ЦАГ УУРЫН ХҮРЭЭЛЭН 2011 ОНЫ ÒÀÂÄÓÃÀÀÐСАРЫН ЦАГ АГААРЫН УРЬДЧИЛСАН МЭДЭЭ 2011

2. ժĪª ÀÆ ÀÕÓÉÍ ¯ÉËÄÂÝÐËÝËÄ ÕÝÐÕÝÍ ÍªËªªËªÕ ÒÓÕÀÉ Weather impact on agricultural activities. Àãààðûíäóíäàæòåìïåðàòóðбүх сумдын нутгаар îëîí æèëèéí äóíäæаас дулаан áàéíà. Õóð òóíàäàñ èõýíõ íóòàãò îëîí æèëèéí äóíäæèéí îð÷èì áà ò¿¿íýýñ àõèó îðîõ òºëºâòýé áàéíà. 5 äóãààð ñàðä ºäºð øºíèéí òåìïåðàòóðûí õýëáýëçýë èõòýé, õóð òóíàäàñíû çîíõèëîõ õóâü íü ñàðûí äóíä ¿å áà ñ¿¿ë÷ýýð îðæ ñýð¿¿ñíý. Àðàâ õîíîãèéí äóíä ¿å¿äýä õ¿÷òýé öàñàí áîëîí øîðîîí øóóðãà øóóð÷ áîëçîøã¿é òóë ìàëûí õàðèóëãà ìàëëàãàà, ìàë бэлчээрлүүлэх àæèëä îíöãîé àíõààðíà óó. Голмөрнийуснытүвшинбаурсацын урьдчилсанмэдээ 5 дугаар сард нийт нутгаар гол мөрний усны сарын дундаж түвшин тухайн сарын олон жилийн дунджаас бага ба түүний орчим байх төлөвтэй байна. Хэнтэй нуруунаас эх авсан Хараа, Ерөө голын усны түвшин олон жилийн дунджаас 10-40 см бага харин Хангай нуруунаас эх авсан Сэлэнгэ мөрөн, Орхон голын дагууд усны түвшин олон жилийн дунджаас бага байх болно. Ихэнх гол мөрний усны түвшин олон жилийн дунджаас бага ба түүний орчим байх төлөвтэй байгаа хэдий ч гол мөрний хаврын шар усны үерийн оргил үе 5 дугаар сарын эх ба дунд үеэр ажиглагддаг, мөн түүнчлэн тухайн сард орсон хур тунадасны эрчимшил, хэмжээ зэргээс шалтгаалан усны түвшин өмнөх өдрийнхөөс огцом нэмэгдэж, богино хугацаанд үерлэх магадлалтайгаас гадна томоохон гол мөрөнд цөнгийн хахаа үүсч ус эргээсээ халин эрэг орчмоор нутаглаж буй ард иргэд усанд автаж болзошгүй тул үер усны аюулаас болгоомжлохыг анхааруулж байна. 2011 îíû 6дугаар ñàðûí ÖÀà ÀÃÀÀÐÛÍ ÒªËªÂ Ýíýñàðûíàãààðûíäóíäàæòåìïåðàòóðíü 10-15 ãðàäóñäóëààíáóþóнутгийн зүүн хэсгээр îëîíæèëèéíäóíäæèéíîð÷èì, бусад сумдын нутгаар олон жилийн дунджаас 1.0 градусаар дулаанáàéíà. Ýíýñàðäîðîõõóðòóíàäàñíûõýìæýýíüбүх сумдын нутгаар олонæèëèéíäóíäæèéíîð÷èìáàéõòºëºâòýé. ÒÀÍÛ ÀÍÕÀÀÐÀËÄ Öàã àãààðûí ñàðûí óðüä÷èëñàí ìýäýýíä òóõàéí ñàðä àãààðûí äóíäàæ òåìïåðàòóð áîëîí îðîõ õóð òóíàäàñíû õýìæýý íü îëîí æèëèéí äóíäàæòàé õàðüöóóëàõàä ÿìàð áàéõûã Ñýëýíãèéí á¿ñ íóòãààð ñóì á¿ðýýð ÿëãàí çààæ ºãäºã. Ò¿¿í÷ëýí õýäèé ¿åä íóòãèéí àëü õýñýãò äóëààðàõ, õ¿éòðýõ, áîðîî, öàñ îðîõ, ñàëõè øóóðãà áîëîõûã òóñãàíà. Öàã àãààðûí ¿çýãäýë íóòãèéí 30 õóâèàñ õýòðýõã¿éãýýð çóðâàñ ãàçðààð àæèãëàãäàõ òîõèîëäîëä "çàðèì ãàçðààð", 30-70 õóâüä "èõýíõ íóòãààð", 70 õóâèàñ äýýø íóòãèéã õàìðàõ òîõèîëäîëä "á¿õ íóòãààð" ãýñýí íýð òîìú¸î õýðýãëýäýã. Äóëààíû óëèðàëä àãààðò áîëîí õºðñíèé ãàäàðãà äýýð òåìïåðàòóð 00-ààñ áàãà áîëæ õ¿éòðýõèéã "öî÷èð õ¿éòðýë" ãýíý. Öàã àãààðûí óðüä÷èëñàí ìýäýýã ºäºð á¿ð 12 öàãààð áîëîí íýã, òàâ õîíîãîîð íàðèéâ÷ëàí ãàðãàæ ðàäèî, òåëåâèç, интернет, õýâëýëýýð íèéòýä ìýäýýëäýã. Öàã àãààðûí áàéäàë ýðñ ººð÷ëºãäºí öààøèä õºäºº àæ àõóéí áîëîí ýäèéí çàñãèéí áóñàä ñàëáàðûí õýâèéí ¿éë àæèëëàãààíä ñààä ó÷ðóóëàõààð àþóëòàé ¿çýãäëèéí õýìæýýíä õ¿ð÷ áîëçîøã¿é òîõèîëäîëä “Óðüä÷èëàí àíõààðóóëàõ ìýäýý”, “Óðüä÷èëàí ñýðýìæë¿¿ëýõ ìýäýý” ãàðãàæ ðàäèî, òåëåâèçýýð íèéò àðä ­èðãýäýä, õàðèí íîöòîé áýðõøýýë ó÷ðóóëæ ýä õºðºíãº, èðãýäèéí àìü íàñ õîõèðîõîîð îíö àþóëòàé ¿çýãäëèéí õýìæýýíä õ¿ðýõýýð áîë “Ãàìøèãò ¿çýãäëýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ìýäýý” ãàðãàæ “Õàðàíãà” äîõèîòîéãîîð ìýäýýëýõ áà ìýäýýëëèéã îíöãîé áàéäëûí øóãàìààð íèéò àðä èðãýä, òºð çàñãèéí á¿õ øàòíû óäèðäëàãàä ÿàðàëòàé õ¿ðãýäýã. Çàñàã äàðãà íàð “Ãàìøèãò ¿çýãäëýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ìýäýý”-ã õ¿ëýýí àâìàãö ìýäýýëëèéã ººðèéí õàðúÿà íóòàã äýâñãýðèéí èðãýäýä õ¿ðãýõ, ãàìøиãààñ õàìãààëàõ, ãàìøиãèéí ãîëîìòîä àæèëëàõ, ñýðãýýí áîñãîõ ¿éë àæèëëàãààã øóóðõàé çîõèîí áàéãóóëàõ ¿¿ðýãòýé. Óñ, öàã àãààðûí ãàìøèãò ¿çýãäëèéí óëìààñ õ¿íèé àìü íàñ ýðñýäñýí, áàéãàëü îð÷èí, ýä õºðºíãºíä õîõèðîë ó÷èðñàí òîõèîëäîëä ñóì, аймгийн Çàñàã äàðãà àæëûí õýñýã òîìèëîí àæèëëóóëæ, óã ãàìøèãò ¿çýãäëýýñ õàìãààëàõ òàëààð çîõèîí áàéãóóëñàí àðãà õýìæýý, ¿ð ä¿í, ó÷èðñàí õîõèðîë, ãàðñàí çàðäëûí òàëààðõè ìýäýýëëèéã íýãòãýí àéìгийн Çàñàã äàðãà, Îíöãîé áàéäëûí ãàçàð, õýëòýñ, Óëñûí îíöãîé áàéäëûí åðºíõèé ãàçàðò, àéìãèéí Óñ öàã óóð, îð÷íû øèíæèëãýýíèé алба Óñ öàã óóðûí õ¿ðýýëýíä 3 õîíîãèéí äîòîð òóñ òóñ èð¿¿ëíý.

3. ÓÓÐ ÀÌÜÑÃÀËÛÍ ÒÎÉÌ Climate review Òàâäóãààðñàðûíàãààðûíòåìïåðàòóðûíäóíäàæíüнийт íóòãààð 10-15 ãðàäóñäóëààíáàéäàã. Ãýâ÷ ýíýíüæèëá¿ðõàðèëöàíàäèëã¿éáàéäàã. Òóõàéëáàë: Ñ¿¿ëèéíæèë¿¿äèéíáàéäëààð 1989, 1992,1999, 2000, 2002, 2007, 2009 îíäîëîíæèëèéíäóíäæààñ 2-3 ãðàäóñààðäóëààíáàéæ, ºäðèéí ¿íýìëýõ¿éèõòåìïåðàòóð 30-35 ãðàäóñõ¿ð÷ õàëæáàéñàíáîë 1995 îíäá¿õсумдын нутгаар 2-3 ãðàäóñààðõ¿éòýíáàéæýý. ÎëîíæèëèéíäóíäàæÎðõîí-Ñýëýíãèéíñàâíóòãààð 21-30, áóñàäíóòãààð 12-20 ììõóðòóíàäàñîðäîã. Ãýâ÷ ñ¿¿ëèéíæèë¿¿äèéíáàéäëààð 1996, 1998 îíäòóíáàãàõóðòóíàäàñîðæ, èõõóóðàéõàëóóíáàéñíààñîéõýýðèéíò¿éìýðèõòýéáàéëàà. Õàðèí 1988, 1990, 1999, 2002, 2003 îíäèõýíõíóòãààðîëîíæèëèéíäóíäæààñ 1-3 äàõèíèõõóðòóíàäàñîðæýý Сàëõèíûõóðä 15 ì/ñ-ýýñäýýøøèð¿¿ñ÷ øîðîîíøóóðãàøóóðàõòîõèîëäîëîëîíæèëèéíäóíäæààð5-7 óäàààæèãëàãääàã. 5-Ð ÑÀÐÛÍ ÖÀà ÀÃÀÀÐÛÍ ÓÐÜÄ×ÈËÑÀÍ ÌÝÄÝÝ Weather forecast Ýíýñàðäàãààðûíäóíäàæòåìïåðàòóðбүх сумдын нутгаар 10-15 ãðàäóñäóëààíáàéõáàîëîíæèëèéíäóíäæààñ0.5-1.0 ãðàäóñààðäóëààíáàéíà. (1 äóãààðçóðàã). Íýãä¿ãýýðàðàâõîíîãèéíýõýíáîëîí ñ¿¿ë÷ýýðñýð¿¿ñ÷ нийт íóòãààðøºíºäºº 3-8 ãðàäóñõ¿éòýí, ºäºðòºº 8-13 ãðàäóñäóëààíáàéíà. Мөн хî¸ðäóãààðàðàâõîíîãèéíäóíä ¿å, ãóðàâäóãààðàðàâõîíîãèéíäóíä ¿å áîëîíýöñýýðáàãàçýðýãñýð¿¿ñ÷ èõýíõíóòãààðøºíºäºº 3 ãðàäóñäóëààíààñ 2 ãðàäóñõ¿éòýí, ºäºðòºº 11-16 ãðàäóñäóëààíáàéíà. Õàðèíõî¸ðáàãóðàâäóãààðàðàâõîíîãèéíýõýýðèõýíõíóòãààðøºíºäºº 5-10, ºäºðòºº 17-22 ãðàäóñäóëààí, Îðõîí-Ñýëýíãèéíõºíäèé㺺ð 22-27 ãðàäóñõ¿ð÷ äóëààðíà. Áóñàäõóãàöààíä ихэнх íóòãààðøºíºäºº 3-8, ºäºðòºº 14-19 ãðàäóñäóëààí, Îðõîí, Ñýëýíãèéíõºíäèé㺺ð 18-23 ãðàäóñäóëààíáàéíà. ÝíýñàðäîðîõõóðòóíàäàñíûõýìæýýíüХүдэр, Бугант, Мандал сумдын нутаг болон Алтанбулаг, Ерөө, Баянгол ñóìäûíзүүнõýñãýýðолон жилийн дунджаасàõèó17-24 ìì, бусад сумдын нутгааролон жилийн дунджийнîð÷èìбуюу 9-19ììõóðòóíàäàñ орох төлөвтэй байна. (2 ä¿ãýýðçóðàã). Íýãä¿ãýýðàðàâõîíîãèéíýõýýðíóòãèéíõîéäõýñãýýð, íýãä¿ãýýðàðàâõîíîãèéí ñ¿¿ë÷ áîëîíõî¸ðäóãààðàðàâõîíîãèéíäóíä ¿åýðèõýíõíóòãààðõóðòóíàäàñ, óóëàðõàãíóòãààðíîéòîíöàñîðîõòºëºâòýé. Õàðèíõî¸ðáàãóðàâäóãààðàðàâõîíîãèéí ñ¿¿ë÷, ãóðàâäóãààðàðàâõîíîãèéíýõýýðíóòãèéíõîéäõýñãýýð, ãóðàâäóãààðàðàâõîíîãèéíäóíä ¿åýðèõýíõíóòãààðáîðîîîðîõòºëºâòýé. Ýíý ¿å¿äýä нутгийн çàðèìãàçðààðñàëõè 12-14 ì/ñ õ¿ðòýëøèð¿¿ñ÷ øîðîîíáîëîíöàñàíøóóðãàøóóðàõòºëºâòýé. 5-р сарын агаарын температурын урьдчилсан мэдээ 1 дүгээр зураг 5-р сарын хур тунадасны урьдчилсан мэдээ 2 äóãààð çóðàã