MUHASEBE I Tekdüzen Hesap Planı Adalet

1. MUHASEBE I Tekdüzen Hesap Planı Adalet

2. Türkiye’deki Muhasebe 1980’li yıllar da banka ve halka açık işletmelerde ciddi anlamda muhasebe mesleği yürütülmekteydi ve 1986 yılında bankalarda zorunlu olarak Tekdüzen Hesap Planı kullanılmaya başlamıştı. 1989 yılında 3568 sayılı kanun ile, muhasebe mesleği yasal statüsüne kavuştu, (SMMM, YMM) 1994 yılında, tüm ülkedeki işletmelerin uymak zorunda olduğu kısa adıyla Tekdüzen muhasebe sistemi uygulamaya geçti…..

3. Ülkemizdeki Tekdüzen Muhasebe Sistemi (MSUGT) • Maliye Bakanlığı 1992 yılında bir tebliğ* yayınlayarak ulusal düzeyde tüm işletmelerin uygulaması için benzer olay ve işlemlerde benzer şekilde muhasebeleştirme ve raporlama yapması için tekdüzen bir muhasebe sistemi ve hesap planı uygulamasını başlatmıştır. • Kısaca bu düzenlemelere literatürde Tekdüzen Muhasebe Sistemi adı verilmektedir. • Maliye Bakanlığı, Tekdüzen Muhasebe Sistemi ve Hesap Planı Çerçevesi adı verilen bu düzenlemeyi, bilanço esasına göre defter tutan bütün gerçek ve tüzel kişilerde 1993 yılında isteğe bağlı, 1994 yılında ise zorunlu tutmuştur. *Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği (MSUGT, bilinen adıyla Tekdüzen Muhasebe Sistemi)

4. Tekdüzen Muhasebe Sistemi • Tekdüzen sistemlerin ülke ve genel ekonomi açısından da büyük yararı vardır. Ülkeler, ekonomisini yönlendiren tekdüzen sistemlerden ortaya çıkan bilgileri kolayca birleştirebilirler ve genel ekonomi hakkında bilgiler oluşturabilirler. • Tekdüzen sistemlerin bir diğer yararı ise denetim açısındandır. Bağımsız dış denetim yapan denetçiler, denetim yaparken hep aynı sistemle karşılaşacakları için onlara büyük kolaylık sağlar.

5. TEKDÜZEN HESAP PLANI • 1992 yılında yeni bir düzenlemeyle Türkiye’de muhasebe kayıt sisteminin daha sistematik ve standart bir yapıya kavuşturulması için bir takım düzenlemeler yapılmıştır.

6. TEKDÜZEN HESAP PLANI 1.1.1994 tarihinde yürürlüğe giren tebliğ, bu yeni sistemin 5 temel öğesini içermektedir. Bunlar sırasıyla; • Muhasebenin temel kavramları • Muhasebe politikalarının açıklanması • Mali Tabloların ilkeleri • Mali tabloların düzenlenmesi ve sunulması • Tekdüzen hesap çerçevesi, hesap planı ve işleyişi

7. TEKDÜZEN HESAP PLANI • Bu yeni düzenlemenin en önemli parçası Tekdüzen Hesap Çerçevesi ve Hesap Planının kabul edilmiş olmasıdır. • THP sayesinde işletmelerin faaliyetlerinin sağlıklı ve güvenilir bir biçimde muhasebeleştirilmesi, ve ilgililere sunulan finansal tabloların daha tutarlı ve mukayese edilebilir olması sağlanmıştır. • Hesap Planı: İşletmelerde kullanılan hesapları, belirli bir sistem içerisinde amaca ve kontrole uygun bir biçimde bölümleyen, bu bölümleri kesin olarak sınırlayıp açıklayan bir yönergedir.

8. TEKDÜZEN HESAP PLANI • Bu uygulama Finansal Kuruluşlar dışındaki tüm bilanço esasına göre defter tutan işletmelerde zorunlu tutulmuştur.

9. TEKDÜZEN HESAP PLANI • Bilanço esası: I.Sınıf tacirler bilanço esasına göre defter tutarlar. • I.Sınıf Tacirler Yevmiye defteri, Defter-i Kebir, Envanter defteri tutmak zorundadır. • Kasa defteri ve Kambiyo(Çek/Senet) defteri tutmak zorunlu değildir.

10. TEKDÜZEN HESAP PLANI • İşletme esası: II.Sınıf tacirler işletme defteri tutarlar. İşletme defterinin sol tarafına gider, sağ tarafına hasılatlar yazılır. • Gider kısmına, satın alınan mallar veya yaptırılan hizmetler karşılığında ödenen veya borçlanılan paralar ile işletme ile ilgili diğer bütün giderler kaydedilir. • Hasılat Kısmına, satılan mal bedeli veya yapılan hizmet karşılığı olarak tahsil edilen paralarla , tahakkuk eden alacaklar ve işletme faaliyetinden elde edilen diğer bütün hasılatlar kaydolunur.

11. TEKDÜZEN HESAP PLANI Hesap planına finansal kuruluşlar dahil değildir. Bu şirketlerin faaliyet alanları farklı olduğundan onlar için özel bir hesap planı geliştirilmiştir. Bu şirketler sırasıyla: • Banka ve sigorta şirketleri • Özel finans kurumları • Finansal kiralama şirketleri (faktoring şirketleri dahil) • Menkul kıymet yatırım fonları, aracı kurumlar, ve yatırım ortaklıkları

12. TEK DÜZEN HESAP ÇERÇEVESİ • Tek düzen hesap çerçevesi, bir ülkede bulunan bütün işletmelerin hesaplarını belli bir sistem içinde hesap sınıfı ve hesap grupları olarak bölümlendiren, bu bölümleri kesin olarak sınırlayan ve kapsamlarını tanımlayan bir yönergedir. • Tek düzen hesap çerçevesi, işletmeler arası hesap birliğini ve terim birliğini sağlar. Tek düzen hesap çerçevesi belli bir sisteme sahip olduğundan işletmelerin muhasebe, raporlama ve denetim işlemlerini kolaylaştırır ve bir sisteme sokar.

13. TEKDÜZEN HESAP ÇERÇEVESİ Hesap Sınıfları • DÖNEN VARLIKLAR • DURAN VARLIKLAR • KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR • UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR • ÖZKAYNAKLAR • GELİR TABLOSU HESAPLARI • MALİYET HESAPLARI • NAZIM HESAPLAR

14. Hesap çerçevesinin 1 ve 2 no.lu hesap sınıfları bilançonun aktif kısmını; 3,4 ve 5 no.lu sınıfları ise pasif kısmını oluştururlar. TEKDÜZEN HESAP ÇERÇEVESİ

15. TEKDÜZEN HESAP ÇERÇEVESİ • Hesap çerçevesinin 6 no.lu sınıfındaki hesaplar ise (600 – 699) gelir tablosu hesapları için kullanılır. 6 no.lu sınıftaki hesaplar gelir ve gider hesaplarıdır. • Bu hesaplar dönem sonunda 690 “Dönem Karı veya Zararı” hesabında kapatılırlar.

16. TEKDÜZEN HESAP ÇERÇEVESİ • Hesap çerçevesinin 7 no.lu hesap sınıfı ise maliyet (gider) hesaplarını içerir. • Uygulamada esneklik sağlamak için 7A ve 7B olmak üzere ikiye ayrılmıştır. • 7A (700 – 789 arası hesaplar) • 7B (790 – 799 arası hesaplar)

17. TEKDÜZEN HESAP ÇERÇEVESİ • 8 no.lu hesap sınıfı işletmelerin ihtiyaçlarına göre yeni hesaplar gerektiğinde kullanılmak üzere boş bırakılmıştır.

18. TEKDÜZEN HESAP ÇERÇEVESİ • 9 no.lu hesap sınıfı nazım hesaplar olarak adlandırılır. • Bu hesaplar işletmenin gerçek borç, alacak ve mevcutları arasında yer almayan fakat işletmenin muhafazası altında olan kıymetlerle , işletmenin şartlı olarak yaptığı bazı işlemlerin izlenmesi için kullanılan hesaplardır. • Nazım hesaplar bilançoda yer almazlar, dipnotlarda belirtilirler.

19. HESAP GRUPLARI • Hesap grupları hesap sınıflarının alt kollarıdır. • Bundan sonraki slaytlarda her bir hesap sınıfının altındaki hesap gruplarını göreceğiz.

20. HESAP GRUPLARI 1. DÖNEN VARLIKLAR (HESAP SINIFI) 10. HAZIR DEĞERLER 11. MENKUL KIYMETLER 12. TİCARİ ALACAKLAR 13. DİĞER ALACAKLAR 14 15. STOKLAR 16. 17. YILLARA YAYGIN İNŞ. VE ON. MALİYETLERİ 18. GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI 19. DİĞER DÖNEN VARLIKLAR HESAP GRUPLARI

21. HESAP GRUPLARI 2. DURAN VARLIKLAR (HESAP SINIFI) 20. 21. 22. TİCARİ ALACAKLAR 23. DİĞER ALACAKLAR 24. MALİ DURAN VARLIKLAR 25. MADDİ DURAN VARLIKLAR 26. MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 27. ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR 28. GELECEK YILLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI 29. DİĞER DURAN VARLIKLAR HESAP GRUPLARI

22. HESAP GRUPLARI 3. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR (HESAP SINIFI) 30. MALİ BORÇLAR 31. 32. TİCARİ BORÇLAR 33. DİĞER BORÇLAR 34. ALINAN AVANSLAR 35. YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLERİ 36. ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER 37. BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 38. GELECEK AYLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI 39. DİĞER KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR HESAP GRUPLARI

23. HESAP GRUPLARI 4.UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR (HESAP SINIFI) 40. MALİ BORÇLAR 41. 42. TİCARİ BORÇLAR 43. DİĞER BORÇLAR 44. ALINAN AVANSLAR 45. 46. 47. BORÇ VE GİDER KARŞlLIKLARI 48. GELECEK YILLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI 49. DİĞER UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR HESAP GRUPLARI

24. HESAP GRUPLARI 5. ÖZKAYNAKLAR(HESAP SINIFI) 50. ÖDENMİŞ SERMAYE 51. 52. SERMAYE YEDEKLERİ 53. 54. KAR YEDEKLERİ 55. 56. 57. GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 58. GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI 59. DÖNEM NET KARI (ZARARI) HESAP GRUPLARI

25. HESAP GRUPLARI 6. GELİR TABLOSU HESAPLARI 60. BRÜT SATIŞLAR 61. SATlŞ İNDİRİMLERİ (-) 62. SATIŞLARIN MALİYETİ (-) 63. FAALİYET GİDERLERİ (-) 64. DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KARLAR 65. DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (-) 66. FİNANSMAN GİDERLERİ (-) 67. OLAĞAN DIŞI GELİR VE KARLAR 68. OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR (-) 69. DÖNEM NET KARI (ZARARI) HESAP GRUPLARI

26. HESAP GRUPLARI • Hesap sınıfları hesap gruplarından oluşuyor. Hesap gruplarının alt kümeleri ise hesaplardır. • THP sistematik olarak hesap sınıflarını, sonrasında hesap gruplarını ve grupların altında da hesapları belirleyerek muhasebe sisteminde bir standart oluşturmuştur. • Şimdi hesap grupları altındaki hesapları inceleyelim (ÖRNEK).

27. HESAPLAR 10 HAZIR DEĞERLER (HESAP GRUBU) 100 KASA 101 ALINAN ÇEKLER 102 BANKALAR 103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ (-) 104 105 106 107 108 DİĞER HAZIR DEĞERLER 109 HESAPLAR

28. HESAP SINIFI, HESAP GRUBU VE HESAP İLİŞKİSİ • Hesap sınıfı THÇ içindeki en büyük öğedir. • Hesap sınıflarının altında hesap grupları bulunur. • Hesaplar ise hesap gruplarının altındadırlar.

29. HESAP SINIFI, HESAP GRUBU VE HESAP İLİŞKİSİ • Mesela 100 “Kasa” hesabı 10 nolu Hazır Değerler hesap gurubuna bağlıdır. • Hazır Değerler ise 1 nolu Dönen Varlıklar hesap sınıfının bir alt birimidir. • THP içindeki hesapların isim ve numaraları asla değiştirilemez.

30. HESAP SINIFI, HESAP GRUBU VE HESAP İLİŞKİSİ 100 Hesap Sınıfı no Hesap no Hesap Grubu no

31. ANA HESAP - TALİ HESAP • Hesaplar üzerinde işlem yapılırken çoğu zaman yardımcı (tali) hesapları kullanırız. • Tali hesaplar bize hesap hakkında daha detaylı bilgi sağlar ve kayıtların daha doğru ve tutarlı olmasını sağlar.

32. ANA HESAP - TALİ HESAP • Mesela alıcılar hesabında müşterilerin toplam borcunu görürüz, fakat alıcılar hesabı altında her bir müşteriye açacağımız tali hesaplarla hangi müşterinin bize ne kadar borcu kaldığını ve bu müşteriyle olan ticaret hacmimizi görebiliriz.

33. TALİ HESAPLAR 100.001 Tali hesap no Hesap Sınıfı no Hesap Grubu no Hesap no