Pensioenen in internationaal perspectief

1. Pensioenenin internationaal perspectief VSNU, 27 juni 2006 Cyril Savelkoul/Jos Vanhommerig ABP / PRO

2. Driepijlersysteem Individuele verzekering (individuele wensen) 3 Aanvullend pensioen (handhaving levensstijl zoveel als mogelijk) 2 Basis pensioen(financiële zekerheid op sociaal minimum niveau) 1

3. Tweede pijler Collectiviteit & Solidariteit Werkgevers & Werknemers Verplichtstelling Kapitaaldekking Defined Benefit Beschermings-regels Omkeerregel

4. Inhoudsopgave • Verschillen in nationale pensioenstelsels in EU-lidstaten • Uitgangspunten europees pensioenbeleid • Europese beleidsinitiatieven • Pensioenrichtlijn 2003 • Solvency II; richtlijn verzekeraars • Internationale waardeoverdrachten • Praktijk bij ABP

5. Verschillen in nationale pensioenstelsels DB versus DC Kapitaaldekking versus omslag Vergrijzing EET versus EET en TEE Verplichtstellingversusvrijwilligheid Verdeling 1e en 2e pijler

6. Verschillen in nationale pensioenstelsels

7. Verschillen in nationale pensioenstelsels Vergrijzing

8. Verschillen in nationale pensioenstelsels

9. Uitgangspunten europees pensioenbeleid • Bevorderen mobiliteit van arbeid, kapitaal en diensten • Bevorderen sociale protectie • Harmonisering met behoud van subsidiariteitsbeginsel • Lissabondoelstelling in licht van vergrijzingsproblematiek

10. Europese beleidsinitiatieven Pensioen-hervormingen Marktbeleid Gelijke behandeling Financieel en actuarieel Kapitaalmarkt Verslag-legging Toezicht Algemeenbestuurlijk Arbeids-mobiliteit

11. Pensioenrichtlijn 2003 Richtlijn • Aanvankelijke beleggingsrestricties • Discussie prudent person principe • Financiering kapitaalgedekte regelingen • Eigenheid pensioenfondsen in Europa erkend • Verplichtstelling en uitkomsten CAO-overleg • Europees pensioenkader gebaseerd op Brits-Nederlands model

12. Pensioenrichtlijn 2003 Richtlijn • Grensoverschrijdende activiteiten • Pensioenregeling onderbrengen bij buitenlands pensioenfonds • Sociale zekerheids- en arbeidswetgeving woonland blijft van kracht • Toezichtwetgeving van land waar pensioenfonds gevestigd is blijft van kracht

13. Pensioenrichtlijn 2003 Richtlijn • Oprichting pan-europese pensioenfondsen • Pan-europese regelingen voor alle werknemers van bedrijf in heel Europa door m.n. fiscale verschillen niet realistisch • Multinationals kunnen pensioenen internationaal organiseren (“asset pooling”) • Diverse modellen in ontwikkeling

14. Pensioenrichtlijn 2003 Richtlijn • Aanpassing Nederlandse verplichtstelling i.r.t. grensoverschrijdende activiteiten • Model ABP: Stichting(sbestuur) met vermogen en medewerkers in Stichting (ZAF-model) • Bestuur verantwoordelijk voor regeling en vermogen, administratie en vermogensbeheer wordt verplicht uitbesteed óf • Bestuur alleen verantwoordelijk voor regeling, uitvoeringsorganisatie wordt commercieel pensioenverzekeringsbedrijf, tevens eigenaar vermogen

15. Solvency II; Richtlijn verzekeraars Richtlijn • Ook van toepassing op pensioenfondsen? • Hogere dekkingsgraadeisen maken bestaande kapitaalgedekte DB-regelingen onbetaalbaar

16. Solvency II; Richtlijn verzekeraars Richtlijn • Waarom niet voor pensioenfondsen? • Premiebijdragen en opbouwparameters flexibel aanpasbaar • Lange termijn horizon zonder opting-out • Inter- en intragenerationele solidariteit • Pensioenfondsrichtlijn kent eigen framework voor solvency-issues (nFTK) • Macro-economische gevolgen door uit strengere eisen voortvloeiende hogere pensioenpremies

17. Internationale waardeoverdrachten Richtlijn • Mobiliteit is kernbegrip Lissabonstrategie • Overdraagbaarheid aanvullende pensioenrechten • Belasting grensoverschrijdende kapitaalbewegingen • Wacht-/drempelperiodes • Kapitaal beheerd door verlaten fonds • Veelvuldige werkkringverandering rechten binnen één fonds

18. Internationale waardeoverdrachten Richtlijn • Eenvoudige maatregelen en “minimale maxima” • Toetredingsleeftijd vanaf 21 jaar • Toetreding na 1 jaar werken voor dezelfde werkgever • Verwerving pensioenrechten na 2 jaar aansluiting

19. Internationale waardeoverdrachten Richtlijn • Subsidiariteitsbeginsel niet gerespecteerd • Minimumleeftijd 21 jaar • Beperken wachttijden • Indexering • Bij omslag niet gespaard voor rechten huidige werkende generatie

20. Internationale waardeoverdrachten Richtlijn • Richtlijn alleen gericht op landen met kapitaalgedekte regelingen • Geen aanzet tot oplossen fiscale belemmeringen bij internationale waardeoverdracht • Geen echte stimulans voor landen met omslagsystemen om tot hervorming te komen

21. Internationale waardeoverdrachten Richtlijn • Overdrachten tussen omslagregelingen en kapitaalgedekte regelingen zijn mogelijk (bijv. APPA) • Internationale waardeoverdrachten betreft zulke geringe aantallen dat betrekken omslagregelingen geen probleem is WO-in 2004/2005: 86 personen en € 1,7 miljoen WO-uit 1999-2006: 22 personen en € 1,3 miljoen

22. Internationale waardeoverdrachten Richtlijn • Actuariële rekenregels ontbreken • Overdracht kapitaal bij DC eenvoudig • Overdracht bij DB vereist contante waarde bepaling

23. Internationale waardeoverdrachten Richtlijn Contante waarde: verschil in rekenrente per land € 1000 over 30 jaar LandA LandB 4% 5% € 321 € 234 30%!

24. Internationale waardeoverdrachten Richtlijn Contante waarde: levensverwachting Levenslang pensioen € 10.000 per jaar LandA LandB 65 jaar: 15 jaar 65 jaar: 10 jaar € 150.000 € 100.000 • Overdracht van A naar B: verlies 1/3 • € 100.000/15= € 6.667 levenslang pensioen per jaar

25. Internationale waardeoverdrachten Richtlijn • Verschillen afwijkende rekenregels beperken “vrije” keuze • Geen overdracht van land met korte levensverwachting naar land met lange levensverwachting • Mobiliteit van pensioengelden (eenrichtingsgeldstromen) • Rekenregels inkomende overdrachten dienen gelijk te zijn aan rekenregels uitgaande overdrachten

26. Praktijk bij ABP • Waardeoverdracht: • Hoofdstuk 13 ABP Pensioenreglement • Pensioen- en spaarfondsenwet • Toezicht DNB • Ontheffing DNB (op verzoek van klant) • aangewezen instelling • EU-instelling

27. Praktijk bij ABP • Waardeoverdracht: • Belastingdienst (wet Lb 1964) • Toestemming afzien inhouding loonheffing • EU en ECB geen toestemming vereist • Klant verzoekt om toestemming • Belastingdienst (Invorderingswet) • Verklaring niet inroepen aansprakelijkheid • ABP dient verzoek in

28. Praktijk bij ABP • Waardeovername: • Pensioenreglement • Pensioen- en spaarfondsenwet • Wet Lb 1964 • verzoek geruisloze overname door ABP • Overgenomen kapitaal wordt omgerekend in aanspraken cf. PSW