Podstawy Pomocy Psychologicznej

1. Podstawy Pomocy Psychologicznej

2. Zakres przedmiotu • Podstawy pomocy psychologicznej: organizacje i społeczności Rok II semestr 3 – 30 g W – Egzamin • Konstruowanie projektów pomagania dla społeczności lokalnych Rok II semestr 4 – 15 g Ć • Podstawy pomocy psychologicznej: jednostka Rok II semestr 4 – 30 g W – Egzamin • Podstawy pomocy psychologicznej: jednostka Rok II semestr 4 – 25 g Ć

3. Wybrane definicje 1 interwencja ż I, DCMs. ~cji; lmD. ~cji (~cyj) 1. «włączenie się, wtrącenie się w jakąś sprawę; wywieranie na kogoś wpływu w celu uzyskania określonego efektu (np. zmiany jakiejś decyzji); starania, zabiegi z tym związane; ingerencja, interweniowanie» Skuteczna, nieudana interwencja. Prosić kogoś o interwencję. [...] 2. polit. «mieszanie się jednego państwa w sprawy dotyczące polityki wewnętrznej i zagranicznej innego państwa (zakazane przez prawo międzynarodowe)» D Interwencja ekonomiczna «interwencja polegająca na tym, że jakieś państwo podporządkowuje sobie inne państwo w dziedzinie gospodarczej» D Interwencja zbrojna «inwazja wojsk jednego państwa na terytorium innego państwa; agresja» interwencja (tezaurus MS Office 2004) wtrącanie się, mieszanie się, wściubianie nosa, interwencjonizm, ingerencja wpływ (wyraz pokrewny)

4. Wybrane definicje 2 pomocż VI, DCMs. -y 1. blm «praca, wysiłek, działanie (fizyczne lub moralne) podjęte dla dobra innej osoby w celu ulżenia w jej działaniu lub ratowania w niebezpieczeństwie; wspieranie kogoś, pomaganie komuś» Bratnia, sąsiedzka, wzajemna pomoc. Natychmiastowa, spóźniona pomoc. Pomoc lekarska. Doznać pomocy. Potrzebować, szukać pomocy. Korzystać z czyjejś pomocy. Odrzucić, przyjąć czyjąś pomoc. Nieść komuś pomoc. Służyć komuś pomocą. 2. lmM. -e, D. -y […] à Być komuś, dla kogoś pomocą, coś stanowi pomoc w czymś «pomagać komuś lub czemuś, być podporą, stanowić ratunek» 4. lmM. -e, D. -y «to, co pomaga, poprawia czyjąś trudną sytuację; środki chroniące kogoś lub coś od ruiny, zniszczenia» Pomoc materialna, pieniężna. D Pomoce naukowe, pomoce szkolne «podręczniki, mapy, tablice, przyrządy itp. ułatwiające naukę»

5. Wybrane definicje 3 ingerencjaż I, DCMs. ~cji; lmD. ~cji (~cyj) «mieszanie się do czegoś, wtrącanie się w cudze sprawy; wywieranie wpływu» Ingerencja władz. Ingerencja w czyjeś sprawy. Wykluczyć ingerencję. Zabronić, zakazać ingerencji. manipulacjaż I, DCMs. ~cji; lmD. ~cji (~cyj) […] 3. «kierowanie kimś bez jego wiedzy; posługiwanie się kimś lub czymś dla osiągnięcia określonych celów» Łatwo ulegał różnym manipulacjom. Manipulacja językowa «nieuczciwe posługiwanie się językiem w celu wywarcia określonego wpływu na ludzi, np. przez świadome używanie wyrażeń niejasnych lub niejednoznacznych»

6. Interwencja psychologiczna to zespół świadomych, celowych i planowych oddziaływań podejmowanych w sposób intencjonalny przez osobę wykształconą do takich zadań (profesjonalista – psycholog) wobec osoby lub grupy osób, które stwierdzają lub, u których stwierdza się istotny brak (potrzebę). Oddziaływania te zmierzają do wyrównania braku bądź zbudowania zasobów z wykorzystaniem mechanizmów psychologicznych. Mogą być kierowane na podmiot lub na jego otoczenie. Warunkiem niezbędnym podjęcia oddziaływań jest zgoda osoby lub osób, wobec których są one podejmowane.

7. Wybrane problemy etyczne 1 • Wymóg profesjonalizmu – profesjonalna pomoc psychologiczna nakłada na specjalistę obowiązek posiadania wiedzy i umiejętności, które nie mogą być zastąpione chęcią niesienia pomocy i nie uzasadnioną pewnością siebie. • Granice dopuszczalnej ingerencji – „Jaka jest granica symbolicznej przemocy, jaką wolno zadawać ludziom w imię ich dobra?”(A. Kłoskowska) • Pragmatyczno-instrumentalne wartości w treningach kompetencji – orientacja trenera na inne wartości jako nieuprawniona ingerencja w system wartości uczestnika a wyposażanie uczestników w narzędzia skutecznej manipulacji • „Osoba wspomagająca = Bóg” - indoktrynacja, manipulacja związana z przeświadczeniem o lepszym rozeznaniu co jest konieczne dla dobra innych i poczuciem „misji” i wyższości • Pomoc psychologiczna jako forma kontroli społecznej – np. kryterium skuteczności psychoterapii w byłym ZSRR: „…przywrócenie pacjentowi zdolności funkcjonowania w kolektywie i zaangażowania w pracę społecznie użyteczną.”

8. Wybrane problemy etyczne 2 • Zgoda klienta na pomoc psychologiczną jako podstawowy warunek udzielania tejże • Zasada minimum interwencji – udzielanie pomocy tylko wtedy i tylko w tym zakresie, w jakim klient pragnie zmiany • Minimum wiedzy – ograniczenie zakresu wiedzy na temat klienta zdobywanej w trakcie udzielania pomocy do niezbędnego minimum • Prawo do wiedzy o formach udzielania wiedzy, możliwych efektach oraz możliwość wpływania na przebieg intensywność i formy proponowanej pomocy • Prawo do prawdziwej informacji – obowiązek udzielania klientowi informacji kompletnej; granicą kompletności jest skuteczność (zagrożenie). • Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej • Kontrakt jako nadrzędna zasada regulująca zakres, formy itd. udzielanej pomocy, jak również zakres odpowiedzialności psychologa • Prawo psychologa do odmowy udzielenia pomocy i obowiązku dbałości o własną kondycję psychiczną

9. Interwencja dla celów klinicznych 1 • Porada psychologiczna Świadczenie nastawione na rozwiązanie zgłaszanego przez pacjenta, jego rodzinę lub opiekuna problemu; obejmuje: (a) wstępną rozmowę, (b) wywiad i obserwację, (c) określenie problemu i (d) przekazanie wyjaśnień i/lub skierowanie do formy leczenia • Konsultacja psychologiczna Badanie stanu psychicznego metodami psychologii klinicznej; obejmuje: (a) diagnozę psychologiczną, (b) wskazania dotyczące dalszego postępowania. Na konsultacje składa się: wstępny wywiad; określenie problemu, celu diagnozy i spodziewanych rezultatów; postawienie hipotez nt. głębokości i typu zaburzeń; wybór metod diagnostycznych, badanie i opracowanie wyników; końcowy opis i przekazanie wyników • Terapia psychologiczna Udzielana choremu i/lub jego rodzinie; Celem jest osiągnięcie przez chorego optymalnego poziomu funkcjonowania. Nastawiona na pomoc choremu i jego rodzinie w: zrozumieniu i akceptacji choroby, wzbudzaniu motywacji do różnych form aktywności, dokonywaniu zmian w funkcjonowaniu społecznym niezbędnych na skutek choroby, akceptacji życia z dysfunkcją, kalectwem, utrzymywaniu i rozwijaniu kontaktów społecznych

10. Interwencja dla celów klinicznych 2 • Rehabilitacja psychologiczna Złożony ciąg oddziaływań psychologicznych i programów ćwiczeń dostosowanych do specyficznych trudności pacjenta. Działania te służą rozwijaniu lub przywracaniu sprawności i aktywności życiowej chorych z dysfunkcjami układu nerwowego. • Psychologiczna interwencja w kryzysie Udzielanie pomocy w stanie ostrego kryzysu. Forma krótkotrwała stosowana do czasu ustąpienia objawów. • Psychoterapia INDYWIDUALNA – świadczenie zdrowotne nastawione na przepracowanie podstawowych trudności i problemów pacjenta (krótkoterminowa – do 20 sesji, długoterminowa – do 120 sesji). PODTRZYMUJĄCA – dla pacjentów, którzy korzystali z psychoterapii, ale w związku z utrzymującymi się trudnościami i symptomami wymagają profesjonalnego wsparcia GRUPOWA – realizowana przez terapeutę i koterapeutę w grupie do 12 osób RODZIN I MAŁŻEŃSTW – nastawiona na przepracowanie problemów rodziny, w której istniejący kryzys/dysfunkcja powoduje ryzyko wystąpienia zaburzeń psychicznych/somatycznych u członka rodziny. Oddziaływnie obejmuje wszystkich członków rodziny.

11. Interwencja w środowisku pracy 1 Podstawowy zakres to interwencja wobec konsekwencji stresu związanego z pracą. • Kryteria: • adresat interwencji • jednostka • środowisko pracy – oddziaływanie na kontekst, przystosowanie środowiska • obszar • środowisko pracy • kontekst pozazawodowy • adresat interwencji • wobec jednostki • wobec grupy

12. Interwencja w środowisku pracy 2 • Cele interwencji: - wyposażanie w kompetencje mające charakter profilaktyczny - w sytuacji załamania zdrowia – interwencja w kierunku przywrócenia równowagi, spełniania społecznych i indywidualnych kryteriów zdrowia, odzyskania możliwości adaptacyjnych - rehabilitacja po kryzysie • Środki realizacji: - ergonomia środowiska pracy, projektowanie pozwalające na łączenie celów indywidualnych z celami organizacji – architektura, przestrzeń komunikacyjna, muzyka - warsztaty kompetencji specyficznych np. zarządzanie, rozmowa tel. - zasoby i kompetencje „tła” – np. trening relaksacji, antystresowy - kształcenie relacji między pracownikami – treningi integracyjne - indywidualne formy pracy z psychologiem Problematyka obciążenia pracą jako warunek wyjściowy powstawania reakcji stresowej Zagadnienia odporności i podatności na stres w środowisku pracy Przeciwdziałanie negatywnym konsekwencjom transakcji stresowej

13. Interwencja w środowisku edukacyjnym 1 Szczególny rodzaj wzajemnego oddziaływania osoby pomagającej i wspomaganej polegający na wspieraniu uczniów, wychowanków, ich rodziców i nauczycieli w rozwiązywaniu problemów związanych z rozwojem dzieci i młodzieży, ich edukacją i wychowaniem; jak każdy inny rodzaj interwencji obejmuje: • diagnozę, • zbudowany na jej podstawie program korekcji, • realizację działań korekcyjnych.

14. Interwencja w środowisku edukacyjnym 2 Uprawnione do udzielania pomocy osoby: OŚWIATA – psychologowie, pedagodzy, nauczyciele, wychowawcy, logopedzi, inni pracownicy (lekarze, doradcy zawodowi) ZDROWIE – PZP, Poradnie dla osób uzależnionych, psychologowie w szpitalach POMOC SPOŁECZNA – Poradnie Rodzinne, Ośrodki Interwencji Kryzysowej, Ośrodki Pomocy Społecznej, świetlice i kluby środowiskowe, ośrodki socjoterapii, Ośrodki adopcyjno-Opiekuńcze, Pogotowia Opiekuńcze SPRAWIEDLIWOŚĆ – sądy i kuratorzy, Rodzinne Ośrodki Diagnostyczno-Konsultacyjne, Zakłady Poprawcze ORGANIZACJE POZARZĄDOWE – poradnie i ośrodki adopcyjno-opiekuńcze, ośrodki profilaktyczno-terapeutyczne, placówki niepubliczne, telefony zaufania

15. Interwencja w środowisku edukacyjnym 3 Główne obszary pomocy psychologicznej: • Pomoc rodzinie z małym dzieckiem • Trudności szkolne • Pomoc dzieciom zdolnym • Pomoc dzieciom niepełnosprawnym – integracja • Pomoc w wyborze zawodu • Profilaktyka uzależnień i pomoc • Profilaktyka zagrożeń patologiami społecznymi