ÇOCUKLARDA YAŞAM DESTEĞİ

1. ÇOCUKLARDA YAŞAM DESTEĞİ Ş.E.A.H. ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI KLİNİĞİ EKİM 2010

2. PLAN ÇOCUKTA YAŞAM DESTEĞİ A. TANIM B. ÖNEMİ C. UYGULAMA NEDENLERİ I. ÇOCUKTA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ (ÇTYD) A. UYGULAMA SIRASI B. ÇTYD BASAMAKLARI C. YABANCI CİSİM ÇIKARILMASI D. SUDA BOĞULMA II.ÇOCUKTA İLERİ YAŞAM DESTEĞİ (ÇİYD) A. TANIM B.İLAÇLAR III. TEMEL MESAJLAR

3. A.TANIM YAŞAM DESTEĞİ (KARDİYOPULMONER RESUSİTASYON) Hayati organların fonksiyonlarını korumak için spontan solunum ve dolaşımın geri döndürülmesi I. Temel Yaşam Desteği; ilk girişimi uygulayıcınınkendisi tarafından yapılması II. İleri Yaşam Desteği; tıbbi aletler ve ilaçyardımı ile sağlık merkezinde yapılan erken ileri bakım

4. ÇOCUKLARDA YAŞAM DESTEĞİ Etkin TYD Erken iletişim İleri YD Koruma

5. B. ÖNEMİ Temel Yaşam Desteği ( TYD ) uygulanması gerekenlerin çoğu hastane veya başka bir sağlık kurumu dışındaki çocuklardır ve bu hastalara bir an önce müdahale yapılması hayat kurtaracaktır. Bu nedenle sağlık çalışanları, öğretmenler ve çocuk bakımı ile ilgili olan (aileler)kişilerin bu kursu almaları gerekir. - Hayat kurtarıcı - Engelsiz , kaliteli yaşam • t

6. C. TYD uygulanması gereken durumlar • Çocuklarda Solunum ve dolaşım Yetmezliğinin nedenleri daha çok • Kazalar ve Hastalıklardır. (Çocuklarda kalp hastalıklarına bağlı Kardiyak arrest yaygın değildir.) • Travma (Kazalar) • Hastalıklar (Astım,epilepsi,pnömoni,menenjit,sepsis) • Zehirlenmeler • Yabancı cisim • Suda boğulma • Ani bebek ölümü sendromu

7. I. ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ (ÇTYD) • Yaşamsal fonksiyonları tehlikeye girmiş birine • ilk müdahalenin uygulayıcının kendisi tarafından (ilaç ve malzeme olmaksızın) yapılmasıdır. • Temel yaşam desteği alması gerekenlerin çoğu hastane veya başka bir sağlık kurumu dışındaki çocuklardır ve • bu hastalara bir an önce müdahaleyapılmasıhayat kurtaracaktır.

8. I.A. ÇTYDUYGULAMA SIRASI; A(Airway): Havayolunun açılması B(Breathing): Solunumun sağlanması C (Circulation): Dolaşımın sağlanması TEMEL AMAÇ : HİPOKSİYİ DÜZELTMEK

9. 1) Kendinin ve çocuğun güvenliğini sağla, 2) Çocuğun uyarılara yanıt verip vermediğini kontrol et, (mümkünse telefon et) 3) Havayolunu aç, 4) Solunumu kontrol et 5) Hastayı 2 kez etkin solut (Kurtarıcı soluk) 6) Dolaşımı kontrol et, yetersizse solunum ve dolaşım desteğine başla, 7) İkinci dakikanın sonunda ya da 5 döngü sonra 112’yi ara, 8) Çocuğu tekrar değerlendir,gerekiyorsa canlandırmaya devam et. I.B. ÇTYD BASAMAKLARI

10. I.B. ÇTYD BASAMAKLARI 1) Kendinin ve çocuğun güvenliğini sağla ; - Kaza – yangın alanından uzaklaştırma , (Dikkat ! Omurilik zedelenmesi!) - Eldiven - biyobariyer 2) Çocuğun bilinci açık mı? Uyarılara yanıt var mı? - Seslenmek - hafifçe dürtmek (Dikkat ! Omurilik zedelenmesi?) Yardımcı olabilecek biri varsa, kurtarma işlemlerini yaparken diğerinin 112’yi aramasıgerekir.

11. 1) Kendinin ve çocuğun güvenliğini sağla, 2) Çocuğun uyarılara yanıt verip vermediğini kontrol et, 3) Havayolunu aç, 4) Solunumu kontrol et 5) Hastayı 2 kez etkin solut (Kurtarıcı soluk) 6) Dolaşımı kontrol et, yetersizse solunum ve dolaşım desteğine başla, 7) İkinci dakikanın sonunda ya da 5 döngü sonra 112’yi ara, 8) Çocuğu tekrar değerlendir, gerekiyorsa canlandırmaya devam et. I.B. ÇTYD BASAMAKLARI

12. I.B. ÇTYD BASAMAKLARI3)Hava Yolu açılması Süt çocuğunda Oksipital kemik çıkıntısı boynun fleksiyonuna neden olur, bu da havayolunu tıkayabilir. omuzun altına bir yükselti konularak havayolu açıklığı sağlanır. İki yaşın üzerinde; Occiput düzleşmiştir. Başın altına bir yükselti konularak hava yolu açıklığı sağlanır.

13. I.B. ÇTYD BASAMAKLARI3)Hava Yolu Açılması Baş geri – Çene yukarı Manevrası; Tek el ile çene hafifçe kaldırılır, diğer el ile alın geriye doğru itilir

14. I.B. ÇTYD BASAMAKLARI3)Hava Yolu Açılması Çene İtme Manevrası Travma şüphesi olan bir çocukta hastanın başucunda durulup, her iki el ,yüzün her iki yanına yerleştirilir ve çene, parmaklar ile çene açısından yukarı doğru itilir.

15. 3) Hava Yolu Açılması • Ağız içini kontrol et, • Omuz – baş altına yükselti • Baş geri – çene yukarı manevrası ?? • Çene itme manevrası (Travma varsa)

16. 1) Kendinin ve çocuğun güvenliğini sağla, 2) Çocuğun uyarılara yanıt verip vermediğini kontrol et, 3) Havayolunu aç, 4) Solunumu kontrol et: - Var mı? - Yeterli mi? 5) Hastayı 2 kez etkin solut (kurtarıcı soluk) 6) Dolaşımı kontrol et, yetersizse solunum ve dolaşım desteğine başla, 7) İkinci dakikanın sonunda ya da 5 döngü sonra 112’yi ara, 8) Çocuğu tekrar değerlendir, gerekiyorsa canlandırmaya devam et. I.B. ÇTYD BASAMAKLARI;

17. II.B. ÇTYD BASAMAKLARI 4) Solunum Var mı? Yeterli mi? ● Bak ● Dinle ● Hisset Solunum Var Yok YeterliYetersiz Rahatlama Solut pozisyonu

18. RAHATLAMA POZİSYONU Solunum Var / Yeterli Çocuk yan yatırılır. Bir eli ve kolu başının altına konur.Üstte kalan bacağı dizden kıvrılıp öne doğru alınır. Amaç; • Hava yolunun açıklığını devam ettirmek, • Omurilik sabitliğini sağlamak, • Kemik ve sinirlere oluşabilecek basıyı azaltmaktır

19. I.B. ÇTYD BASAMAKLARI5)Hastayı 2 kez etkin şekilde solutSüt Çocuğunda; Uygulayıcının ağzı çocuğun ağız ve burnunu kapsayacak şekilde yerleştirilir, eğer ağız ve burun tam olarak kapatılamazsa ağızdan ağıza solutulur.

20. I.B. ÇTYD BASAMAKLARI;5) Hastayı 2 kez etkin şekilde solut1yaş üzerinde ; Bir elle burun kanatları yanlardan sıkılıp burun kapatılırken ağızdan ağıza solunum uygulanır. Her solunum 1 sn kadar sürmeli ve her solunumun arkasından göğsün eski haline gelmesine zaman tanıyacak kadar beklenmelidir.

21. GÖĞÜS YETERİNCE HAVALANIYOR MU? Evet Hayır Pozisyonu kontrol et ve tekrar solut Yabancı cisim ?

22. Solutmada Dikkat Edilecek; • Aşırı solutmadan kaçınılmalı • Solunum yaptırırken yeterli hız ve derinlikte olmasına dikkat • Solutma yaptırdıktan sonra yükselen göğsün yeniden eski haline gelmesine izin verilmeli • Solutma sırasında göğüs hareket etmiyor ise - Uygunsuz pozisyon? - Hava yolu kapalı? Hava yolunu kontrol et, ağız içini kontrol et

23. I.B. ÇTYD BASAMAKLARI5)Hastayı 2 kez etkin solut; Solutma hızı; • Kalp masajı gerektirmeyen Süt çocuğu ve çocuklarda 12-20 solunum/dk(3 – 5 saniyede bir) • “ileri havayolu” sağlanan olgularda tüm yaş gruplarında 8-10 solunum/dk(6 - 8 saniyede bir)

24. 1) Kendinin ve çocuğun güvenliğini sağla, 2) Çocuğun uyarılara yanıt verip vermediğini kontrol et, 3) Havayolunu aç, 4) Solunumu kontrol et: - Var mı? - Yeterli mi? 5) Hastayı 2 kez etkin solut, solunumu kontrol et 6) Dolaşımı kontrol et, yetersizse solunum ve dolaşım desteğine başla, 7) İkinci dakikanın sonunda ya da 5 döngü sonra 112’yi ara, 8) Çocuğu tekrar değerlendir, gerekiyorsa canlandırmaya devam et. I.B. ÇTYD BASAMAKLARI

25. I.B. ÇTYD BASAMAKLARI6)Dolaşımın Değerlendirilmesi; • Altın standart nabız kontrolüdür • Solunumun olması • Öksürüğün olması • Uygulayıcının solutmasına tepki göstermesi Dolaşımı değerlendirmek için 10 saniye!!!

26. I.B. ÇTYD BASAMAKLARI6)Dolaşımın değerlendirilmesi 1 Yaş altındaki Çocuklarda; • Üst kolun iç tarafında dirsek ile omuz arasında işaret ve orta parmak ile brakiyal arter palpe edilir. • Diğer bir yol femoral arterin palpasyonudur • Boynun kısa ve kalın olması nedeniyle ve kolay bası gelişebileceğinden Karotispalpasyonu önerilmemektedir.

27. I.B. ÇTYD BASAMAKLARI6)Dolaşımın Değerlendirilmesi 1Yaşınüzerinde ; • 2.-3. parmak ile trakea ile sternokleidomastoid kas arasındaki karotid arter palpe edilir • Uygulayıcı sağlık personeli ise femoral nabızıda palpe edebilir.

28. I.B. ÇTYD BASAMAKLARI6)Dolaşımın Değerlendirilmesi; • Nabız yoksaveya • Nabız 60/dk’ın altındaiken periferik dolaşım bozukluğubulguları varsa kalp masajına başlanır.

29. SÜT ÇOCUKLARINDA KALP MASAJIA: İki Parmak Tekniği; • Bebek sert bir zemine alınarak veya ön kol üzerinde yüzü yukarıda olacak şekilde tutulur. • Bir el ile sırt desteklenir iken diğer elin 2-3. parmakları, iki meme başını birleştiren çizgininhemen altında, sternum üzerine dik olarak yerleştirilerek masaj yapılır • Basının derinliği göğüs ön arka çapının 1/3 – 1/2’si kadar olmalıdır.

30. SÜT ÇOCUKLARINDA KALP MASAJI • B: Baş Parmak Tekniği; • Her iki el sırt ve göğsü kavrayacak şekilde sarılır • Başparmaklar, iki meme başını birleştiren çizginin hemen altında, sternum üzerine dik olarak yerleştirilerek masaj yapılır

31. BÜYÜK ÇOCUKLARDA KALP MASAJI • Vücut boyutuna göre tek veya iki elle, • El topuğu, iki meme başını birleştiren çizgi hizasında, orta hatta sternum üstüne yerleştirilir, • Ksifoide veya kostalara bası yapılmaz • Göğüse 1/3 - 1/2 derinlikte bası yapılır.

32. I.B. ÇTYD BASAMAKLARI6) Dolaşımın Değerlendirilmesi Solunum Ve Dolaşım Desteği Verilmesi • Tek uygulayıcı ; 30 Kalp masajı / 2 Solunum • Çift uygulayıcı ; 15 Kalp masajı / 2 Solunum Göğüs basısı dakikada 100 olacak şekilde uygulanır 5 döngü veya 2 dakika sonra nabızlar kontrol edilir. 112 aranır Yanıt alınana kadar devam edilir

33. 1) Kendinin ve çocuğun güvenliğini sağla, 2) Çocuğun uyarılara yanıt verip vermediğini kontrol et, 3) Havayolunu aç, 4) Solunumu kontrol et: - Var mı? - Yeterli mi? 5) Hastayı solut 6) Dolaşımı kontrol et, yetersizse solunum ve dolaşım desteğine başla, 8) İkinci dakikanın sonunda ya da 5 döngü sonra 112’yi ara, 9) Çocuğu tekrar değerlendir, gerekiyorsa canlandırmaya devam et. I.B. ÇTYD Basamakları

34. Temel Yaşam Desteği Akış Şeması Solunum varsa rahatlama pozisyonu ver 112 yi ara

35. I.C. YABANCI CİSİM ÇIKARILMASI

36. I.C. YABANCI CİSİM ÇIKARILMASI Uygun pozisyon göğüs Yabancı Etkin solutma havalanmıyor Cisim? • Özellikle ani gelişen solunum sıkıntısı,öksürük,öğürme,stridor (hırıltı),hışıltı • Spontan (kendiliğinden)öksüren ve solunum çabası olan bir çocuğa • müdahale edilmemelidir. • Sesi kesilir, solunum sıkıntısı artar ve hareketsiz kalırsa müdahale edilir.

37. I.C. ÇTYD YABANCI CİSİM Süt Çocuğunda Sırta Vuruş • Bir kol üzerinde bebeğin başı aşağı gelecek şekilde yüzüstü tutulur. • Çene sıkı bir şekilde tutularak bebeğin başı desteklenir • Kurtarıcının kolu uyluğuna yaslandırılır, Bebeğin sırtına, kürek kemikleri arasına (interskapuler bölgeye) el topuğu ile beş kez ileri doğru vurulur.

38. I.C. ÇTYD YABANCI CİSİM Süt Çocuğunda Göğüse vuruş • Yabancı cisim çıkmamışsa; baş ve boyun dikkatlice desteklenir, bebek sırtüstü pozisyona getirilir. Bebek kurtarıcının uyluğuna baş aşağı yatırılır, • İki meme ucu hizasının bir parmak altından göğüs basısı yapılan bölgeye iki parmak ile beş kez bası yapılır.

39. I.C. ÇTYD YABANCI CİSİMBilinci kapalı bir Süt Çocuğunda; • Göğüs havalanmazsa sırta vuruş ve göğüse vuruş manevraları ile yabancı cisim çıkartılma işlemine devam edilir. Bu işlemler yaklaşık 1 dakika sürer. • Yabancı cisim çıkmadıysa • Ağız içinde yabancı cisim aranır, varsa temizlenir • 2 kez etkin solutulur • Manevralar bir kez daha tekrarlanabilir • Kurtarma işlemlerinin 1 dakikayı aşmasına rağmen halen bilinç kapalı ise 112 acil servis aranmalıdır.

40. I.C. ÇTYD YABANCI CİSİMBüyük Çocukta Heimlich Manevrası; • Çocuk oturur veya ayakta durur pozisyonda • Çocuğun arkasına geçilerek dizlerin üstüne oturur pozisyonda veya ayakta durulur.

41. I.C. ÇTYD YABANCI CİSİMHeimlich Manevrası; • Kurtarıcının kolları çocuğun koltuk altlarından geçirilerekeller göbek ile ksifoid arasındaki bölgede yumruk şeklinde kavuşturulur. • Bir elin diğer el üzerine olan basısı ile beş kez bu bölgeye yukarı içe olacak şekilde beş vuruş yapılır

42. I.C .ÇTYD YABANCI CİSİMBilinci Kapalı Büyük Çocukta • Heimlich manevrasına çocuk yatırılarak devam edilir. • Çocuğun üzerine ata binermiş gibi dizlerin üzerinde çökülerek ve çocuğun bacakları kendi dizlerinizle sıkıştırılır. • Eller göbek ile ksifoid arasındaki alana orta hatta olacak şekilde üst üste kavuşturularak konur.

43. I.C. ÇTYD YABANCI CİSİMBilinci Kapalı Büyük Çocukta; • Kollar bükülmeden hızlıca yukarı içe doğru beş kez bastırılır. • Beşer defa yapılan bu bası işlemlerine yabancı cisim çıkana ya da müdahale işleminde bir dakika sonlanana kadar devam edilmelidir.

44. I.D. SUDA BOĞULMA

45. I.D. ÇTYD SUDA BOĞULMASuda Boğulmada Temel Yaşam Desteği • Boğulmada hipoksinin (oksijensiz kalma) süresi ve şiddeti, sonucu belirleyecek tek ve en önemli belirteçtir. • TYD, özellikle de “kurtarıcı solunum” • çocuk sudan çıkartılır çıkartılmaz en kısa sürede uygulanmalıdır. • Hatta mümkünse (kurtarıcı da emniyette ise) sudan daha çıkarılmadan müdahale edilmelidir. • Bebek ve çocukların çoğu, uyarıya ve kurtarıcı solutma işlemine kısa bir sürede yanıt verir.

46. I.D. ÇTYD SUDA BOĞULMASuda Boğulmada Temel Yaşam Desteği • Suda boğulmada suyun abdominal manevra gibi manevralarla çıkarılmasına çalışmak gereksizdir. • Suyun bir yabancı cisim olduğuna ya da hava yolunda tıkanıklığa neden olduğuna dair herhangi bir kanıt yoktur • İlk kurtarıcı solutmalardan sonra dolaşım ile ilgili işaretler (solunum, öksürük ve hareket) yoksa hemen kalp basısına başlanmalıdır.

47. II. ÇOCUKLARDA İLERİ YAŞAM DESTEĞİ (ÇİYD) • Yaşamsal faaliyetleri bozulmuş birine tıbbi aletler ve ilaçların yardımıyla sağlık aracı veya kuruluşunda yapılan destektir. • Hızlı ve uygun yapılmış bir TYD sonrası etkinliği daha fazladır. • Maske ile solutma,entübasyon, damar yolu, intraosseöz yol açılması, sıvı ve ilaç kullanılması, kardiyoversiyon

48. II. ÇİYD • İleri yaşam desteğinde en önemli ilke • yeterli oksijenlenmenin, • ventilasyonun ve • dolaşımın sağlanmasıdır. • Bu yöntemlere rağmen kalp-dolaşım işlevleri yeterli değilse ilaç ve sıvı tedavisi uygulamalıdır. • En önemli ilaç oksijendir.Resusitasyon sırasında mümkün olduğu kadar en yüksek konsantrasyonda oksijen vermek gereklidir.

49. II.B. İLERİ YAŞAM DESTEĞİNDE KULLANILAN İLAÇLAR • Adrenalin • Atropin • Dopamin • Dobutamin • Kalsiyum • Sodyum Bikarbonat • Serum Fizyolojik

50. II.B. ÇİYD DE KULLANILAN İLAÇLAR Adrenalin; 1/10 000 lik Adrenalin • 0.01 mg/kg IV - IO yolla • 0.1 mg/kg ET yolla Formları ve hazırlanışı; 1/1 lik (1mg) 1amp + 9 cc SF ½ lik (0,5mg) 1amp + 4 cc SF ¼ lük (0,25mg) 1amp + 2.5 cc SF