Yasam Boyu ocuk Sagligi

1. Yasam Boyu Çocuk Sagligi Dr. Kadriye Yurdakök

2. ‘SAGLIK’ ? “Sadece hastaliklarin olmamasi degil fiziksel, mental ve sosyal yönden tam bir iyilik halidir”

3. SAGLIK Yasami kisaltan, fonksiyon veya iyilik halini bozan her türlü fiziksel, mental ve sosyal streslere karsi koyabilme ‘Kapasite’sidir

4.  Sürekli büyüme ve gelismenin yasandigi “çocukluk” bu kapasitenin büyük ölçüde kazanildigi dönemdir. Ancak, Herkesin, yasaminin herhangi bir döneminde “saglik kapasitesini” gelistirme için sansi vardir

5.

8. Yasam-Boyu Perspektifi Yasam evreleri birbirinden bagimsiz ve ilgisiz dönemler degil Süreklilik gösteren biri digerini etkileyen bir bütün Yasamin bir sonraki evresi bir önceki evreden etkilenmekte ve ona göre sekillenmekte Bir sonraki evreyi sekillendirecek etkilere maruz kalmaktadir I was asked to talk about the life-course perspective, as a way of providing a context for our dialogues over the next couple days. Simply stated, the life course perspective is a way of looking at life not as disconnected stages, but as an integrated continuum. It is a conceptual framework, some people might call it a paradigm shift, that recognizes that each stage of life is influenced by the stages that precede it, and it in turn influences the life stages that follow it. I was asked to talk about the life-course perspective, as a way of providing a context for our dialogues over the next couple days. Simply stated, the life course perspective is a way of looking at life not as disconnected stages, but as an integrated continuum. It is a conceptual framework, some people might call it a paradigm shift, that recognizes that each stage of life is influenced by the stages that precede it, and it in turn influences the life stages that follow it.

9. Environment is everything that isn’t me Biyolojik, fiziksel,kimyasal, psiko-sosyal, kültürel, politik “Çevre”, fiziksel, ruhsal ve sosyal kapasite gelisimini (Sagligi) olumsuz etkileyebilir

10. Her jenerasyon bir öncekinden çok daha farkli bir biyo-psiko-sosyo-kültürel bir çevrede dogmakta büyümekte ve gelismektedir

11. Her çocuk konsepsiyondan adolesan dönemin sonuna dek genetik olarak getirdigi optimal büyüme ve gelisme potansiyeline ulasabilmeli

13. Etkili Yaklasimlar Egitimli,saglikli anne adayi(FemaleEducation) Egitimli, saglikli baba adayi Uygun gebelik izlemi (Safe Motherhood) Uygun Kosullarda Dogum

14. Bonding-Anne-bebek baglanmasi Ilk dakikalarda annenin gögsüne verilmesi Sadece emzirme (Ilk 6 ay, sonra 2 yil) Ileriki yaslarda pek çok hastaliktan korunma Kolostrum Probiyotik içerik (GIS Florasi) Kangroo Mother Care Stimulasyon, sicak, pozitif bakim Travma, istismar ve ihmalin önlenmesi

15. Yasamin ilk 1-2 yilinda nöronal gelisim

16. Travma ve Ihmalin Etkisi Ihmal= Stimulasyon yoklugu = sinaptik baglanti kaybi Travma/istismar- beyinde stresle bas edebilmek için geriye dönüsümü olmayan yapisal degisiklikler Organ, sistemlerde hafiza degisikligi 4 yasindan önce görülen agir travma ve istismar vakalarinda daha sonra psikoz görülme sikligi yüksek Travma ve istismar anne-bebek baglanmasinda bozulma

17. Büyümenin izlenmesi Mikronutrientler Demir, D vit, A vit, Iyot, Çinko Hastaliklarin önlenmesi Zamaninda Asilama Sik görülen hastaliklara uygun yaklasim Ishal Solunum Yolu Enfeksiyonlari Erken çocuklukta psiko-sosyal gelisimin desteklenmesi Adolesan dönemde yasam becerileri kazandirilmasi

18. Yasam BecerileriLife SkillsKendine Güveni Olan Yetkin Bireyler Yetismesi Karar Verebilme (Decision making) Yaratici Düsünce (Creative thinking) Kisilerarasi Iliski Becerisi (Interpersonal relationship skills) Empati (Empathy) Stresle basedebilme Coping with stress Problem Çözebime Problem solving Etkili Iletisim Becerisi Effective communications Kisisel Farkindalik Self-awareness Duygularla Basedebilme Coping with emotions

19. Adolescent Morbidity & Mortality Her yi yaslari 10-19 arasinda 1.7 milyon adolesan asagidaki nedenlerle yasamini yitirmektedir. Kazalar Yaralanmalar Intahar Siddet, Madde bagimliligi (Sigara ,alkol) Yeme bozukluklari Gebelikle ilgili komplikasyonlar, STIs ve diger Korunulabilir veya tedavi edilebilir.

21. Fetal dönem tüm çocukluk ve eriskin dönem sagligini etkileyebilecek bir yasam dönemidir

22. Hizli hücre bölünme ve farklilasmasinin yasandigiFetal dönem insan yasaminin çevresel etkilere en hassas oldugu dönemdir

25. Barker Hipotezi

26. Eriskin Dönemde Görülen Hastaliklarin Fetal Orijini Epidemiyolojik çalismalar IUGR ile asagidaki hastaliklar arasinda iliski oldugunu göstermektedir Hipertansiyon, Tip II Diyabet (insülin direnci) Hiperlipidemi Coroner Arter Hastaligi Bu iliskinin mekanizmasi açik degildir

27. Barker Hipotezinin Temeli/Orijinal

31. IUGR Eriskin Fenotipleri

32. Eriskin hastaliklarinin fetal dönemle olan iliskisini açiklayabilecek beslenme disinda alternatif bir hipotez olabilir mi?

35. Fetal Kirlenme Anne Plasenta Fetus Annede Biyoakümüle Kimyasallar PCBs Pestisitler Dioksinler Fitalatlar Kursun Civa Gebelikte maruz kalinan kimyasallar

36. Nörotransmitterleri, Hormonlari Etkileyen Nörotoksik Endokrin Bozucular Dogal hormonlarin vücutta sentezi, sekresyonu, transportu, baglanmasi, ve eliminasyonunu bozan Hormonlari taklit eden Hormon reseptörlerini isgal eden kimyasal maddeler

37. EDC’lerle iliskilendirilen sorunlar Üreme Sorunlari Bazi kanserler (özellikle üreme organlariyla ilgili) Immün sistem bozukluklari Düsük IQ Penis anomalileri Sperm sayisinda azalma ADHD Hafiza Bozuklugu

38.  During the period of the Zygote, before implantation, teratogens rarely have any impact. IF so, the zygote usually dies. The embryonic period is the time when serious defects are most likely to occur since the foundations for all body parts are being laid down. During the fetal period, teratoges damage is usually minor however some organisms such as the brain, eye and genitals can still be strongly affected.During the period of the Zygote, before implantation, teratogens rarely have any impact. IF so, the zygote usually dies. The embryonic period is the time when serious defects are most likely to occur since the foundations for all body parts are being laid down. During the fetal period, teratoges damage is usually minor however some organisms such as the brain, eye and genitals can still be strongly affected.

40. Zamanlanmis ve Programlanmis Beyin Gelismesinin Hassas Dönemleri Hücre Proliferasyonu Migrasyon Hücresel Farklilasma Akson Formasyonu Sinaps Olusumu Apopitozis Myelinasyon

41. SSS Gelismesinde Rol Oynayan Faktörler Nörotransmitterler asetil kolin, norepinefrin, dopamin, seratonin, gamma-amino butirik asit/GABA, glutamat, aspartat Prenatal dönemde nörotransmitter ve hücre reseptörleri de belli zamanlama ile olmaktadir Hormonlar growth, Tiroid, steroid cinsiyet hormonlari, Nörotropinler, büyüme faktörleri Reseptörlerin yerlesimi ve yogunlugu

43. “Dünyada yasayan her gebe kadinin vücudunda fetusa geçebilen “endokrin bozucu” bir kimyasal madde vardir

45. KURSUN & FETUS Konsepsiyon öncesi annenin maruz kaldigi kursun kemik dokusunda depolanir Gebelik sirasinda fetal ca desteginin %30’u annenin kemiklerinden mobilize olurken, açiga çikan kursun da fetusa geçer.

46. Kursun Intrauterin Etkilenme Spontan abortus, Ölü dogum, Prematür dogum IUGR, Bas çevresi küçüklügü, Isitme kaybi, Kronik düsük doz etkilenim Kognitif, Bayley 6-12 ve 24. aylarda 4-7 puanlik düsme (1.8-14.6?g/dl) IQ düsüklügü, 10 yasina geldiklerinde WISC-R testinde 5.8 puan düsme Zeka, yetenek testlerinde basarisizlik Okul basarisinda düsme Davranis degisikligi Bagimli, impulsif, kolay etkilenebilir, kolay üzülebilir Antisosyal suça egilimli davranis

48. Bilimsel Çalismalar Yayinlandikça Degisen Güvenlik Sinirlari

49. Prenatal dönemde düsük düzeyde kursun etkilenimi (<5 µg/dl) 26 ve 24. aylarda azalmis nörokognitif gelisim (n:444, Poland) (Mental Developmental Index/MDI Score, Bayley) (median 1.23 µg/dl in the range of 0.44-6.90 µg/dl) Kursun etkilenimi ile mental fonksiyonlar arasinda belirgin ters iliski (beta = -7.65, 95% CI: -14.68 to -0.62). Kizlarin mental fonksiyon skorlari erkeklere göre daha iyi 6. ve 24. aylarda azalmis MDI ve psikomotor development indeks PDI(n:653, Saudi Arabia)( = 1 microg/dL) and high (=3.5 microg/dL)

50. Kord Kani Kursun Düzeyleri

51. Anne yasina göre kord kani kursun düzeyleri

52. Ev boyalarinin hiçbiri kursun içermemektedir Kursunlu boru kullanilmamaktadir. Kursunun ana kaynagi kursunlu benzindir Kan kursun düzeylerindeki dramatik düsüs 1989 yilindan itibaren benzinde bulunan tetraalkyl kursunun giderek azaltilmasina bagli Kursunlu benzinin satisi 1 Ocak 2006’dan itibaren tamamen yasaklanmistir

53. PestisitPrekonsepsiyonel- Prenatal Etkilenim Gebelik esnasinda veya öncesindeki pestisit etkilenimi Infertilite Perinatal ölüm Spontan düsük Premature dogum Fetal büyüme geriligi Konjenital malformasyonlar Erken çocukluk çagi kanserleri ile iliskilendirilmektedir Beyin gelisimi esnasindaki etkilenim Beyin yapisi ve fonksiyonlarina, Nöronal ve aksonal farklilasmaya, Serotonerjik sisteme, Sinaptogenese, Sinaptik fonksiyonlara kalici etkileri

55. Civa Intrauterin Etkilenim Prenatal Yüksek Doz Etkilenim Mental retardasyon Epilepsi Serebral Palsi Görme, Isitme, His Kaybi Konusma bozuklugu Emme ve yutma bozuklugu Refleks anormallikleri Düsük doz uzun süre prenatal etkilenim (7-9y) Dikkat bozuklugu Ögrenme güçlügü Hafiza bozuklugu Konusma bozuklugu Motor becerilerde bozulma The effects of methylmercury on the developing brain were first recognized in the tragic poisoning epidemic in Minimata Bay, Japan during the 1950s. In this episode, residents regularly consumed fish highly contaminated with methylmercury resulting from industrial discharges into the bay. Infants born to mothers who consumed the fish had a variety of neurological findings, including mental retardation and disturbances of gait, speech, sucking, swallowing, and reflexes,(1) while their mothers often showed no signs of mercury poisoning. Because methylmercury was not identified as the cause until very late in the course of the epidemic, mercury exposures were never quantified, and a toxic threshold for the effects seen at Minimata was never established. The quantitative study of methylmercury neurotoxicity began with a second major poisoning epidemic in Iraq in 1972. In this tragic incident, infants were born with severe disabilities, including mental retardation, cerebral palsy, seizures, blindness, and deafness, after their mothers consumed bread contaminated with a methylmercury fungicide. As in Minimata, many mothers of affected infants suffered minimal if any symptoms themselves. The first case reports of these severely retarded infants provided an apparent toxic threshold for mercury of greater than 34 micrograms/kilogram/day.(2,3) (This appeared to be a “no observed effect level,” or NOEL, for severe retardation at birth.) 1. Harada H. Congenital Minimata Disease: intrauterine methylmercury poisoning. Teratology 18:285- 288, 1978. 2. Amin-Zaki L, Elhassani S, Majeed MA, et al. Perinatal methylmercury poisoning in Iraq. Am J Dis Child 130, 1070-1078, 1976. 3. Amin-Zaki L, Elhassani S, Majeed MA, et al. Intra-uterine methylmercury poisoning in Iraq. Pediatrics 54(5) pp 587-595, 1974. The effects of methylmercury on the developing brain were first recognized in the tragic poisoning epidemic in Minimata Bay, Japan during the 1950s. In this episode, residents regularly consumed fish highly contaminated with methylmercury resulting from industrial discharges into the bay. Infants born to mothers who consumed the fish had a variety of neurological findings, including mental retardation and disturbances of gait, speech, sucking, swallowing, and reflexes,(1) while their mothers often showed no signs of mercury poisoning. Because methylmercury was not identified as the cause until very late in the course of the epidemic, mercury exposures were never quantified, and a toxic threshold for the effects seen at Minimata was never established. The quantitative study of methylmercury neurotoxicity began with a second major poisoning epidemic in Iraq in 1972. In this tragic incident, infants were born with severe disabilities, including mental retardation, cerebral palsy, seizures, blindness, and deafness, after their mothers consumed bread contaminated with a methylmercury fungicide. As in Minimata, many mothers of affected infants suffered minimal if any symptoms themselves. The first case reports of these severely retarded infants provided an apparent toxic threshold for mercury of greater than 34 micrograms/kilogram/day.(2,3) (This appeared to be a “no observed effect level,” or NOEL, for severe retardation at birth.)

56. Poliklorine-Bifeniller (Polychlorinated Biphenyls, PCBs) 209 ayri çesidi olan sentetik Lipofilik, Yagda çözünür kimyasal maddeler grubu Elektronik malzemeler, mikrodalga firin, voltaj regulatörü, Floresan lambalar, elektromiknatislar, immersiyon yagi, hidrolik sistemleri gibi yüzlerce tüketim maddesinin içinde yer alan Hayvansal yaglar, süt ürünleri ve balikta birikme, bunlarin yenmesi yoluyla alinir Annede yagda depolanir (eliminasyon <10 yil) Gebelikte plasentadan geçer

57. Poliklorine Bifeniller (PCB) Intrauterin Etkilenim Prenatal etkilenen çocuklarda Prematür dogum Düsük dogum agirligi Mikrosefali Kizlarda erken puberte Anormal refleksler Motor becerilerde gerilik Davranis bozuklugu, dikkat eksikligi IQ düsüklügü (4-7 y 5 puan) Antitiroid Etki Tiroid reseptör bölgesine baglanarak hipotiroidizme Bazilari anti-östrojenik etkiyle (östrojen reseptörlerine baglanarak) kiz bebeklerde maskulinizasyona neden olurken bazilari da erkek bebeklerde feminizasyon yapar (androjen reseptörlerine baglanarak)

58. Düsük Düzeyde Intrauterin PCB Etkilenimi 11 Yasinda; IQ skoru düsüklügü yasitlarinin ortalamasindan 6.2 daha asagida Okuma becerisinde yasitlarinin iki yil gerisinde olma olasiligi 2 misli fazla Konusma bozuklugu Jacobson et.al., NEJM, 1996

59. Prenatal organochlorine exposure and behaviors associated with attention deficit hyperactivity disorder in school-aged children Am J Epidemiol. 2010;171(5):593-601  Abstract Organochlorines are environmentally persistent contaminants that readily cross the placenta, posing a potential risk to the developing fetus. Evidence for neurodevelopmental effects at low levels of these compounds is growing, though few studies have focused on behavioral outcomes. The authors investigated the association between prenatal polychlorinated biphenyl (PCB) and p,p'-dichlorodiphenyl dichloroethylene (p,p'-DDE) levels and behaviors associated with attention deficit hyperactivity disorder (ADHD), measured with the Conners' Rating Scale for Teachers (CRS-T), in a cohort of 607 children aged 7-11 years (median age, 8.2 years) born in 1993-1998 to mothers residing near a PCB-contaminated harbor in New Bedford, Massachusetts. The median umbilical cord serum level of the sum of 4 prevalent PCB congeners (118, 138, 153, and 180) was 0.19 ng/g serum (range, 0.01-4.41 ng/g serum). The authors found higher risk for ADHD-like behaviors assessed with the CRS-T at higher levels of PCBs and p,p'-DDE. For example, the authors found higher risk of atypical behavior on the Conners' ADHD Index for the highest quartile of the sum of 4 PCB congeners versus the lowest quartile (risk ratio = 1.76, 95% confidence interval: 1.06, 2.92) and a similar relation for p,p'-DDE. These results support an association between low-level prenatal organochlorine exposure and ADHD-like behaviors in childhood.

60. Hayvan deneylerinde prenatal ve neonatal dönemde çok düsük doz bisphenol A maruziyeti obesiteye fazla kilo alimina yol açiyor

61. Intrauterin Kimyasal Etkilenim & Obesite Bisphenol A in combination with insulin can accelerate the conversion of 3T3-L1 fibroblasts to adipocytes Journal of Lipid Research2002;676-684  Prolonged exposure to BPA might increase body fat mass and involve the development of obesity

63. Insan yasaminin en hassas dönemiIntrauterin dönem tüm çocukluk ve eriskin dönem sagligini etkileyebilir

64. Fetal Çevre Kirliligi & IUGR Annenin sigara içmesi (LBW ve IUGR’da iki mili artis 18 çalisma) (Wang et al., 2002; Bosley et al., 1981) Hava Kirliligi (epidemiyolojik çalismalar) Sram et al., 2005. Gebelikte particulate maruziyeti (< 10 veya 2.5 mikron altinda (Dejmek et al., 1999; Bobak and Leon, 1999a; Bobak et al., 2001; Jedrychowski et al., 2004). Hava Kirliligi karbon monoksit dahil, (Ritz et al., 2000; 2002), Sulfur dioxide (Bobak and Leon, 1999b), Polycyclic Aromatic Hydrocarbons (Perera et al., 1998; Djemek et al., 2005) Persistent organochlorine compounds (Rylander et al., 1995). PCBs and polybromined biphenyls PBBs (Blanck et al, 2002). Kursun ve civa

65. Eriskin Hastaliklarin Fetal Orijini Gebenin çevresel kimyasal kirleticilerden uzak tutulmasi Gebelerde çevre öyküsünün alinmasi Arastirma