AKUT KARIN SENDROMU

1. AKUT KARIN SENDROMU Prof. Dr. Mustafa SAHIN S.�. Sel�uklu Tip Fak�ltesi Genel cerrahi AD

2. TERMINOLOJI Syndrome - Sendrom; Belli belirtilerin olusturdugu klinik g�steri Disease - Hastalik; Vucutta b�lgesel veya genel bozukluga sebep olan durum

3. Terminoloji Sendrom: Degisik nedenlerle, farkli organlarda gelisen patolojilerin benzer semptom ve bulgularla kendini g�sterdigi klinik durum Akut karin sendromu bir hastaliklar kompleksidir Akut karin sendromu > Hastalik

4. TANIM Akut Karin Sendromu: Daha �nceleri bilinmeyen, bir haftadan daha yeni olan ve ani baslayan, siklikla diger bazi gastrointestinal semptomlarin eslik ettigi karinagrisi ile karakterize bir tablodur

5. Tanim Akut karin tek basina bir hastalik degil, benzer semptom ve bulgulara neden olan farkli hastaliklarin gelistirdigi bir klinik tablodur Akut karin �ogunlukla cerrahi girisim gerektirmesine ragmen her zaman cerrahi m�dahale gerektirir anlami tasimaz

6. AKUT KARIN AGRISI Karin agrisi ile basvuran hastada bu agrinin akut karin agrisi olup olmadigindan emin olunmalidir Ayirici tanida deneyimli cerrahlar %20, deneyimsiz hekimler %40 oraninda yanilmaktadirlar Acil cerrahi girisim mi? konservatif tedavi mi? Karari

7. Akut karin agrisi Karin agrisinin �ok iyi tahlil edilmesi hem akut karin sendromu tanisini koymada, hem de akut karina sebep olan primer patolojiyi belirlemede b�y�k yararlar saglamaktadir

8. PERITON ANATOMISI Primordiyal ceolom�dan gelisir, 1.8 m2 Visseral ve paryetal olarak ikiye ayrilmakla birlikte birbirleri ile devamlilik g�sterirler Visseral periton otonom sinir sistemi tarafindan innerve edilir, iletim bilateraldir, agri orta hatta hissedilir Paryetal periton somatik sinirlerle innerve edilir, iletim unilateraldir, agri iyi lokalize edilir

9. ORGANLARIN EMBRIYOLOJIK ORIJINI Foregut Mide, duodenum, karaciger, safra yollari, pankreas ve dalak = epigastrik agri Midgut Duodenum, jejunum, ileum, �ikan kolon ve transvers kolon = periumblikal agri Hindgut Transvers kolon, inen kolon, sigmoid, rectum ve an�s = suprapubik agri

10. Lokalizasyonuna g�re agri Visseral agri Paryetal agri Yansiyan agri

11. Visseral agri K�nt vasiftadir Iyi lokalize edilemez Orta hatta hissedilir Talamusta algilanir Basin� �ekilme Inflamasyon Iskemi ve Distansiyon uyarir

12. Visseral Agrinin Lokalizasyonlari

13. Paryetal agri Iyi lokalize edilir Yanici batici tarzdadir Kortekste algilanir Temas Isi Basin� Inflamasyon ve Kesi uyarir

14. Yansiyan agri Asil tutulan organin disinda farkli bir deri b�lgesinde hissedilir Derinden kaynaklanir Y�zeyde hissedilir Farkli b�lgelerden gelen afferent lifler medulla spinalisin arka boynuzunda �aprazlasirlar

15. Yansiyan ve Yer Degistiren Agrilar

16. Yansiyan Agrilar

17. AGRININ BASLANGICI VE SEYRI Ani baslayan agri Perforasyon Anevrizma r�pt�r� Iskemi Hizla baslayan ve dakikalar i�inde artan agri Kolik olaylar Inflamatuvar olaylar Iskemik olaylar Yavas baslayip, saatler i�in siddeti artan agri Inflamatuvar olaylar Tikanma olaylari Diger mekanik olaylar (invazyon)

18. Agrinin sorgulanmasi Agri ne zaman basladi? Agri nasil basladi? Agri basladigindan beri nasil seyretti? Agri yer degistirdi mi? Agrinin tipi nasil? Agri ne kadar siddetli? Agri su anda nerede duruyor?

19. AGRININ KARAKTERI Inflamatuvar agri Kolik agri Iskemik agri Perforasyon agrisi Birlesik agri

20. Inflamatuvar agri Yavas yavas y�kselir, zirveye ulastiginda s�reklilik kazanir Ayni d�zeyde kalir, azalmaz Akut apandisit, akut kolesistit, divertik�lit

21. Kolik agri Nedeni d�z kas spazmidir Hizli y�kselir, zirveye ulasir ve azalir Zirvede kalis s�resi kisadir Kivrandiricidir Intestinal obstruksiyon, b�brek tasi, bilier sistem taslari ve inkarsere herniler

22. Iskemik agri Aniden baslar ve zirveye ulasir, azalmaz Alt extremite ve mezenter arterlerinin tikanmasi Ven�z okl�zyonlarda daha yavas gelisir Doku nekrozu agriyi azaltir

23. Perforasyon agrisi I�i bos organlarin perforasyonu Olay daima mukozadan baslar Bi�ak saplanir gibi tanimlanir, yeri iyi lokalize edilir Basladiktan sonra biraz azalir, sonra s�reklilik kazanir

24. Birlesik agri Birka� tip agri birliktedir Strangulasyonlu mekanik intestinal obstr�ksiyon en tipi �rnektir Kolik agri ve iskemik agri birliktedir Hasta agri tipini tanimlamada zorluk �eker

25. Bulanti ve kusma Siklikla karin agrisina eslik ederler Bu semptomlarin varligi agrinin sebebinin gastrointestinal patolojiler oldugunu d�s�nd�r�r Kusmanin sayisi, miktari ve �zellikleri ayirici tanida yardimcidir Safrasiz kusma Sindirilmemis gidalar Fekaloid kusma Tekrarlayan bol safrali kusma

26. Digerleri Kabizlik akut karin i�in spesifik �zellik tasimaz Ishal akut apandisit ve intraabdominal abselerde g�r�lebilir Istahsizlik akut peritonitli hastalarda siklikla mevcuttur Ates ve �s�me inflamatuvar olaylara delalet eder Sarilik Hematokezya, hematemez, hemat�ri

27. Anamnez bilgileri Ge�irilmis ameliyatlar Diger hastaliklar Ila� kullanma �yk�s� Yas ve cinsiyet Agrinin baslama yeri, yansidigi yer, kaydigi b�lge Agriyi azaltan ve artiran fakt�rler

28. Fizik muayene bulgulari Hastanin genel g�r�m� Soluk, huzursuz, korkulu Karnin g�r�n�m� Solunuma katimiyor, distand�, kayik karin Osk�ltasyon Barsak sesleri, �f�r�m Palpasyon Karinda hassasiyet, rebound hassasiyeti, defans, rijidite Perk�syon Matite, timpanizm Rektal ve pelvik muayene �zel testler ve bulgular

29. ETIYOLOJI Cerrahi girisim gerektirip gerektirmedigi: Ger�ek akut karin hastaliklari Akut karini taklit eden hastaliklar Medikal patolojiler Karin disi patolojiler Altta yatan patoloji: Inflamasyon / infeksiyon Periton L�menli GIS organlari Solid organlar Mezenter Pelvis organlari Mekanik (obstr�ksiyon, akut dilatasyon) L�menli organlar Solid organlar Mezenter - omentum Pelvis organlari Vask�ler Intraperitoneal kanama Iskemik Digerleri

30. Etiyoloji Tutulan sistemler Gastrointestinal sistem hastaliklari Nonspesifik kariagrisi Akut apandisit Ince ve kalin barsak obst. Inkarsere herni Perfore peptik �lser Barsak perforasyonu Meckel divertik�l� Boerhaave sendromu Divertik�lit Inflammatuvar barsak hast. Mallory - Weiss sendromu Gastroenterit Akut gastrit Mesenterik lenfadenit Karaciger, dalak ve safra yollari hastaliklari Akut kolesistit Akut kolanjit Hepatik abseler R�pt�re hepatik t�m�r Spontan dalak r�pt�r� Dalak infarkti Bilier kolik Akut hepatit Pankreas hastaliklari Akut pankreatit �riner sistem hastaliklari �reteral veya renal kolik Akut piyelonefrit Akut sistit Renal infarkt Jinekolojik hastaliklar Ektopik gebelik r�pt�r� Over kist ve t�m�r torsiyonu Akut salpenjit Dismenore endometriozis Vask�ler hastaliklar Anevrizma r�pt�r� Akut iskemik kolit Mezenterik trombo - emboli Peritoneal hastaliklar Intraabdominal abseler Primer peritonit Tbc. peritoniti Retroperitoneal hastaliklar Retroperitoneal kanamalar

31. Etiyoloji Agrinin lokalizasyonu �st karin agrisi Kolesistit �lser perforasyonu pankreatit Alt karin agrisi Akut apandisit Mezenterik lenfadenit Inflamatuvar barsak hastaligi Etiyolojisi bilinmeyen agrilar Gastroenterit Divertik�lit Jinekolojik aciller Ektopik gebelik Corpus luteum r�pt�r� Tubaovarian apse Inflamatuvar pelvis hastaligi Endometriozis Pelvik yapisikliklar Over kisti Yogun bakimda akut karin Akalk�loz kolesistit Gastroduodenal perforasyon Mezenterik iskemi

32. Ger�ek akut karin hastaliklari Cerrahi patolojiler Akut apandisit Kolesistit Peptik �lser perforasyonu Akut mekanik barsak tikanikligi Bogulmus fitiklar Ince-kalin barsak perforasyonlari Mezenter arter ve ven tikanikligi Meckel divertik�l� Nekrotizan pankreatit Anevrizma r�pt�rleri Dis gebelik r�pt�r� Over kist ve t�m�r torsiyonu Boerhaave sendromu

33. Akut karini taklit eden hastaliklar Medikal patolojiler Akut gastrit Akut �lser atagi Gastroenterit Akut hepatit Budd - Chiari sendromu Biliyer kolik Renal kolik �riner sistem enf. Mezenter lenfadenit Ailevi akdeniz atesi Primer peritonit Tbc. Peritonit Pelviperitonit Diaybetik ketoasidoz Addison krizi Akut hiperlipoproteinemi Akut intermittan porfiri �remi Akut salpenjit Dismenore Endometriyoz Orta agrisi Orak h�creli anemi krizi Akut l�semi Kursun zehirlenmesi Narkotik zehirlenme Tabes dorsalis Herpes zoster Karin duvari hematomu Hennoch - Sch�nlein purpurasi Sistemik lupus eritamatozis Poliarteritis nodoza

34. Akut karini taklit eden hastaliklar Karin disi patolojiler Bazal pnomoni Pl�rezi Spontan pnomotoraks Miyokard iskemisi Ampiyem Perikardit Akciger infarkt�s� Kaburga kiriklari Testis torsiyonu

35. Akut karin hastaliklarinin sikligi Nonspesifik karin agrisi Akut apandisit Akut kolesistit �rolojik hastaliklar Ileus Jinekolojik hastaliklar Dispepsi Pankreatit �lser perforasyonu Divertik�lit Malignite Diger hastaliklar % 35.1 % 20.8 % 7.5 % 7.2 % 5.0 % 5.0 % 4.6 % 2.7 % 2.3 % 1.5 % 0.9 % 4.0

36. NE YAPMALI? Akut karin agrisiyla gelen hastada her zaman cerrahi girisim �n planda tutulmalidir Hastalara kesin tani konulamamissa, evine g�nderilmeden �nce bir s�re g�zlem altinda tutulmalidirlar G�zlemdeki hastalar ayni hekim tarafindan belli araliklarla kontrol edilmelidirler Gerekirse baska hekimlerle konsulte etmekten ka�inilmamalidir

37. NE YAPMAMALI? Akut karina neden olan hastalik gelisme s�recinde olabilir, tanida erken davranilmamalidir G�zlemdeki hastada taniyi zorlastiracak herhangi bir islem veya m�dahale yapilmamalidir Hastalara kesin tani konmadan antibiyotik, analjezik veya antiinflammatuvar ila� verilmemelidir

38. AIDS ve Akut Karin AIDS akut karin sendromunu taklit eden belirti ve bulgulara neden olabilir Ger�ek akut karinda preoperatif tanida ve tedavide gecikmelere sebep olur AIDS�li hastalarda negatif laparatomi orani y�ksektir Hastalarin hemen tamaminda komplikasyon gelisebiliyor (yara enf, ARDS) Operatif mortalite %42

39. Immunsuprese hasta ve Akut karin Bu hasta grubunda akut karin ciddi bir sorundur Klinik belirtiler �ok siliktir, agrinin laparatomi gerektirip-gerektirmedigine karar vermek �ok zordur Peritonitlerde barsak sesleri normal olabilir, peritoneal irritasyon bulgulari az veya yoktur Herhangi bir karinagrisi ciddiye alinmalidir. Devam eden agrilarda tani �alismalari agressif olarak yapilmalidir Erken laparatomiden ka�inilmamalidir Laparoskopi yararli olabilir

40. Akut apandisit Agrisi g�bek �evresinde baslar (visseral) 6-8 saatte klinik tablo belirginlesir ve agri sag alt kadrana lokalize olur (paryetal) Bulanti, istahsizlik,d�s�k derecede ates Muayenede fokal peritonit bulgulari (rebound, defans), sag alt kadran hassasiyeti saptanir Psoas, obturator, rovsing bulgulari ve rektal hassasiyet/kitle saptanabilir

41. Akut kolesistit �ogu hastada ge�irilmis bilier kolik anamnezi vardir Tipik olarak epigastrik ve sag �st kadran agrisi, bulanti ve yemeklerden 4-6 saat sonra kusma Muayenede sag �st kadran agrisi, kas direnci ve Murphy bulgusu Agri kolik tarzindadir, sirta vurur (yansiyan)

42. Peptik �lser perforasyonu Duodenal �lser mide �lserinden daha siktir �ogu hastada anamnez vardir, NSAI ila� kullanimi hikayesi vardir Ani baslayan ve t�m karna yayilan siddetli bir agri vardir (perforasyon agrisi) Karinda yaygin hassasiyet, sertlik (rijidite -tahta karin) vardir

43. Akut pankreatit Sirta yayilan, siddetli epigastrik agri vardir �yk�de alkol hikayesi veya agir bir yemek Hastanin semptomlari ile muayene bulgulari uyumsuzdur Hasta kivranir, agriyi hafifletmek i�in �ne egilir Tasikardi, ates, hipotansiyon ve silik bir epigastrik hassasiyet vardir

44. Barsak tikanikligi Ince barsak Ameliyat hikayesi vardir, fitik arastirilir Keskin kramp tarzinda agri vardir, agrisiz d�nemler izler (kolik agri) Bulanti, kusma vardir Distansiyon, hassasiyet, klopataj ve metalik-tinlayici barsak sesleri Kalin barsak Kanser, divertik�lit ve volvulus Degisken karin agrisi, distansiyon, konstipasyon veya obstipasyon vardir Kusma geri plandadir

45. Mezenter iskemisi Ani baslayan, siddetli ve devamli bir karinagrisi (iskemi agrisi) Bulanti ve kusma Muayene bulgulari ile agri uyumsuzdur Ge� d�nemde nekroz ve sonrasi karin bulgulari �ikar Aritmi ve kardiyak �yk� yol g�stericidir

46. Anevrizma r�pt�r� Sirta ve yanlara yayilan, ani baslayan karinagrisi Hastalar �ogunlukla kaybedilir, yasayanlar soktadir Karinda hassas ve pulsatil kitle vardir Anevrizmasi oldugu bilinen soktaki hastalarda tani �alismasi i�in zaman kaybedilmemelidir

47. TANI Laboratuvar Kan tahlilleri Idrar tahlilleri Diger testler Radyoloji ADBG � D�S USG CT

48. TEDAVI MEDIKAL CERRAHI

49. Akut karin: Bir cerrahin tani ve tedaviye y�nelik arastirmasi Cerrahi sanat ve yeterliligin �st d�zeyde devrede olmasi gerektigi bir durumdur Tecr�be son derece �nemlidir Tani ara�lari kademeli ve sistematik olarak kullanilmalidir Cerrah ameliyata veya medikal tedaviye karar vermek zorundadir Medikal tedaviye cevap vermeyen hastada tani �alismalari s�rd�r�lmelidir