BULAŞICI HASTALIKLAR

1. BULAŞICI HASTALIKLAR Zafer ZenginÖzel Fatih Fen LisesiBiyoloji Zümre Başkanızaferzengin70@hotmail.com zaferzengin70@gmail.com zaferzengin70@yahoo.com

2. Hastalık Sebepleri

3. Bedensel Sebepler Bedensel nedenlerin başlıcaları kalıtsal hormonal ve metabolik bozukluklardır. Örneğin hemofili, renk körlüğü, yapışık parmaklılık gibi hastalıklar kalıtsal; cücelik, devlik ve guatr gibi hastalıklar hormonaldir.

4. Bedensel Sebepler • Bunlardan başka beslenme yetersizliği, kansızlık, vitamin eksikliği gibi kişiye özgü olan ve kişinin bünyesel direncinin zayıf olması vb. özellikler de hastalıklara neden olmaktadır.

5. Çevresel Sebepler Biyolojik Çevre • Kişinin yaşadığı ortamdaki mikroorganizmalar, vektörler, bitkiler, hayvanlar, hayvansal ve bitkisel gıdalardan oluşur.

6. Çevresel Sebepler Fiziksel Çevre • Soluduğumuz hava, yaşadığımız ev, okulumuz, içtiğimiz ya da kullandığımız su, oluşturduğumuz çöp ve atıklar gibi pek çok öğeden oluşur. • Fiziksel çevrenin sağlıksız olması hastalıklara ya da hastalık etkenlerinin kolayca taşınıp insanlara bulaşmasına neden olur.

7. Çevresel Sebepler • Kendimizin, ailemizin ve toplumumuzun kültürel yapısı, gelenekler, toplumsal kurallar, yasalar, ekonomik durum, ulaşılabilen sağlık hizmetleri gibi etkenlerle belirlenen çevredir. Sosyokültürel ve Ekonomik Çevre

8. Bulaşıcı Hastalıklarda Genel Kavramlar

9. 1. Hastalık ve Enfeksiyon Enfeksiyon: Hastalık etkeninin vücuda girmesi, çoğalması ve kişinin sağlığını olumsuz yönde etkilemesidir.

10. 1. Hastalık ve Enfeksiyon • Hastalık: Enfeksiyon etkeninin üremesi ya da etkenin saldığı zararlı maddeler, zaman içinde canlının doku ve organlarını etkileyerek çalışmasını bozar. Bunun sonucu ağrı, ateş, kusma, aksırma vb. belirtiler ortaya çıkar. Bu belirtiler hastalık durumunu gösterir.

11. 2. Hastalık Etkeni Hastalıklara neden olan bakteriler, virüsler, protistler, bazı mantar ve parazitlerdir.

12. 3. Kuluçka Süresi Canlıların hastalık etkeni ile karşılaşmasından hastalık belirtilerinin görülmesine dek geçen süreye kuluçka süresi denir. Birkaç saat sürebileceği gibi birkaç yıl da sürebilir.

13. 4. Bulaşma Süresi Hastalık etkeninin hasta ya da enfekte bir canlıdan sağlam kişiye bulaşabildiği süreye denir. Bulaşma süresi her hastalık etkeni için farklıdır.

14. 5. Salgın Hastalık Bir hastalığın belirli bir zaman süreci içinde, belirli bir bölgede yayılarak beklenenden fazla sayıda görülmesine salgın(epidemi) adı verilir.

15. 5. Salgın Hastalık • Belirli bir enfeksiyon hastalığı belirli bir memleket ya da bölgede devamlı olarak görülüyorsa buna endemi denir.

16. 6.Bulaşıcı Hastalık Zinciri Bulaşıcı hastalık etkeninin bulaşma yolu ile sağlam kişiye geçmesi sırasında izlediği yola bulaşıcı hastalık zinciri ya da enfeksiyon zinciri denir.

17. 7. Bulaşma Yolu Enfeksiyon kaynağından çıkan enfeksiyon etkeninin sağlam kişiye geçmesine bulaşma, bu etkenin geçiş için takip ettiği yola ise bulaşma yolu denir. Bulaşma yolu doğrudan ya da dolaylı olabilmektedir.

18. Doğrudan Bulaşma • Doğrudan bulaşma Enfeksiyon etkeninin hastadan sağlam kişiye bir aracı olmadan bulaşmasıdır. • Direkt temas,kan yoluyla gibi…

19. Enfeksiyon etkeninin eşyada, vektörlerde, havada, su veya besinlerde bir süre barındıktan sonra sağlam kişiye bulaşmasıdır. Yiyecekler, sivrisinek gibi…

20. Bulaşıcı Hastalıklardan Korunma Yolları

21. 1. Kaynağa Yönelik Önlemler Kaynağa yönelik ilk önlem,hastalık etkenini taşıyan kaynağın bulunmasıdır. Kaynağa yönelik diğer bir önlem de ayırmadır. Ayırma enfekte ya da hasta olan kişinin bulaştırma süresi boyunca sağlam olanlarla temasının önlenmesidir.

22. 2. Bulaşma Yollarına Yönelik Önlemler • Grip, kızamık, suçiçeği, kabakulak hava yoluyla bulaşan hastalıklardır. • Bu hastalıkların bulaşmasını önlemek için hasta ile sağlam kişiler ayrılmalı, hastanın odası sık sık havalandırılmalıdır.

23. Öksürürken ağız ve burun kapatılmalıdır. Köpekler zamanında aşılatılarak kuduz hastalığının ortaya çıkması önlenmelidir. Kan yoluyla bulaşan hastalıkların bulaşmasını önlemek için kanla temastan kaçınılmalıdır.

24. Hastalık etkeni taşıyan kara sinek, sivrisinek, bit, pire gibi vektörler ve onların çoğalmasını sağlayan koşullar ortadan kaldırılmalıdır.

25. Temiz içme ve kullanma suyu sağlanmalı, bu olanaklı değilse sular kaynatılarak ya da klorlanarak kullanılmalıdır. • Tuvaletler, çöplük ve gübrelikler hijyenik koşullarda olmalıdır.

26. Besinler pişirilerek ya da pastörize edilerek tüketilmeli, çiğ yenen besinler iyice yıkandıktan sonra tüketilmelidir.

27. 3. Sağlam Kişiye Yönelik Önlemler • Sağlık eğitimi • Kişisel temizlik • Beslenme • Bağışıklama • İlaçla koruma • Erken tanı

28. Evde Hasta Bakımı

29. 1. İlaç Kullanımı Bazı hastalıkların tedavisinde ilaç kullanılır. İlaçlar uygun kullanıldığında tedavi edicidir.

30. 2. Hasta Odası • Hastanın istirahat edeceği ortam önemlidir. • Oda sessiz ve aydınlık olmalı, sık sık havalandırılmalıdır. • Hastanın odasına herkes istediği gibi girip çıkmamalıdır.

31. 3. Ateş ve Nabız Takibi • Hastanın genel durumu ateş ve nabzın izlenmesiyle anlaşılabilir. • Nabız dakikadaki kalp atım sayısıdır.

32. 4. Beslenme • Hasta bakımında dikkat edilmesi gereken önlemlerden biri de yeterli ve dengeli beslenmedir.

33. 5. Tecrit • Hastayı diğer hastalarla temastan uzak tutmak gerekir. • Hastalığın bulaşma süresi boyunca hastanın sağlam kişilerden uzak tutulmasına tecrit denir.

34. 6. Mikroptan Arındırma • Hasta bakımında temizlik ve dezenfeksiyona özen gösterilmesi hastalığın yayılmasının önlenmesi bakımından önemlidir.

35. ÜLKEMİZDE GÖRÜLEN ÖNEMLİ BULAŞICI HASTALIKLAR

36. 1. Çocukluk Çağı Hastalıkları • Kızamık, kızamıkçık, kabakulak, suçiçeği, difteri, boğmaca, tetanos, çocuk felci ve kızıl çocukluk döneminde görülen bulaşıcı hastalıklar arasında sayılabilir. • Aşı ile bağışıklık kazanılabilir. • Bu hastalıkların çoğu geçirildikten sonra ömür boyu bağışıklık bırakır.

37. Kızamık Hastalığın etkeni kızamık virüsüdür. Solunum yoluyla bulaşır. Kızamık ateş, öksürük, gözlerde sulanma, yaşarma ve nezle belirtileri ile başlar. Birkaç gün içinde yüz ve boyunda kırmızı döküntüler belirerek bütün vücuda yayılır.

38. Kızamıkçık • Virütik bir hastalıktır. • Solunum yoluyla bulaşır. • Kuluçka dönemi 2-3 haftadır. • Belirtileri hafif ateş, öksürük, kulak arkası ve boyunda şişlikler, kırmızı-pembe döküntülerdir. • Aşısı 9-15 aylık çocuklara yapılır.

39. Su Çiçeği • Su çiçeği "varisella-zoster" virüsünün sebep olduğu, vücutta kaşıntılı, kırmızı döküntüler, yorgunluk ve ateş ile kendini gösteren bulaşıcı bir hastalık türüdür. • Su çiçeği döküntüleri ilk olarak gövde ve yüzde ortaya çıkar .

40. Su Çiçeği • Su çiçeği son derece bulaşıcı bir hastalıktır ve insandan insana direk temas veya enfekte kişinin aksırması ya da öksürmesi esnasında havaya yayılan virüsün diğer kişiler tarafından solunmasıyla bulaşır. • Kuluçka dönemi 7-21 gündür.

41. Su Çiçeği • Aşılanan kişi, bu hastalığa yakalanmaz. • Hastalığı geçiren kişinin de bir daha hastalığa yakalanma riski yoktur. • Ayrıca hiçbir sağlık sorunu olmayan ve su çiçeği hastalığına yakalananlarda yaşamını yitirenler de olmuştur.

42. Difteri • Bakterilerin neden olduğu, solunum yollarını tıkayan, ateşli ve bulaşıcı bir hastalıktır. • Deri teması, solunum yolu, besinler ve hastanın eşyaları ile bulaşır. • Kuluçka dönemi 10 gün kadardır.

43. Difteri • Halsizlik, nabız hızında artma ve boğaz ağrısı bu hastalığın belirtilerindendir. • Difteriden korunmanın yolu, bebeklik döneminde karma aşı yaptırılmasıdır.

44. Boğmaca • Bakterilerin neden olduğu bulaşıcı bir solunum yolları hastalığıdır. • Kuluçka dönemi 7-14 gündür. • Boğulur gibi öksürük nöbetleri, morarma, kusma ve ateş görülür.

45. Boğmaca • 1-3 ay sonra giderek hafifler ve kaybolur. • Küçük çocuklarda zatürre, beyin zarı iltihaplanması nedeni ile ölüme sebep olabilir.

46. Kızıl • Bakterilerin neden olduğu bulaşıcı bir solunum yolları hastalığıdır. • Kuluçka süresi 2-7 gündür. • Belirtileri boğazda yanma, ateş, kusma, öksürük, gözde sulanma ve yanmadır. • Tedavi edilmezse hastanın kalp, böbrek ve eklem hastalıklarına yakalanma riski yüksektir.

47. Çocuk felci • Viral bir hastalıktır. • Kuluçka süresi 5-30 gün kadardır. • Hastalık belirtileri ateş, boğaz ağrısı, baş ağrısı, uyuşukluk ve titremedir. • Omurilik ve beyin köküne yerleşen virüs bu hastalığı ağır geçirenlerin kol ve bacaklarında, solunum kaslarında felce neden olur.

48. Çocuk felci • Tedavisi güçtür, ölümle sonuçlanmayan hastalıklarda sakatlık görülür. • Hasta, virüsü dışkı ile aylarca dışarı atar. • Bu hastalıktan korunmada içme ve kullanma sularının dezenfeksiyonu yanında sebze, meyve ve el temizliği önem taşır. • Koruyuculuğu yüksek olan bir aşısı vardır.

49. 2. Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları • Ağız, burun, sinüsler, bademcikler, yutak, soluk borusunun üst kısımları ve orta kulakta oluşan enfeksiyonlardır.

50. 2. Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları • Hastalık etkeni ile karşılaşıldıktan 1-2 gün içinde boğazda yanma, yutma güçlüğü, ateş, hâlsizlik, mide bulantısı, gözlerde kızarıklık gibi belirtiler ortaya çıkar. • Doktora danışılmadan antibiyotik kullanılmamalıdır.