Makroekonomia 1 Rynek pracy Mgr Łukasz Matuszczak

1. Makroekonomia 1 Rynek pracy Mgr Łukasz Matuszczak

2. Kartkówka 3 • Telefon kosztuje w Wielkiej Brytanii £529 • Ten sam telefon kosztuje w Polsce 2699 PLN • Kurs walutowy wynosi 5,0428 PLN/GBP Oblicz ile wynosi realny kurs walutowy

3. Podstawowe pojęcia • Ludność w wieku produkcyjnym(POP) – ludność zdolna do pracy, ludność w wieku 15 lat i więcej, ludność w wieku powyżej 15 roku życia i poniżej 60/65 (wiek emerytalny). • Nieaktywni zawodowo (N) – część ludności w wieku produkcyjnym, która nie pracuje i pracy nie poszukuje (np. studenci, renciści itd.) • Ludność aktywna zawodowo(LF) – tzw. Siła robocza - osoby, które są w wieku produkcyjnym i chcą oraz mogą pracować. POP = LF + N

4. Podstawowe pojęcia • Pracujący (E) – wszyscy, którzy wykonywali pracę przynoszącą zarobek lub dochód. • Bezrobotni (U) – osoba w wieku 15-74 lat, która: • w badanym tygodniu nie pracowała, • jest gotowa podjąć pracę w ciągu następnych dwóch tygodni (także osoba, która czeka na jej rozpoczęcie), • w ciągu ostatnich czterech tygodni poszukiwała aktywnie pracy. LF = E + U • Naturalna stopa bezroboci

5. Podstawowe pojęcia • Bezrobotni długotrwale – Osoby pozostające w rejestrze powiatowego urzędu pracy łącznie przez okres ponad 12 miesięcy w okresie ostatnich 2 lat, z wyłączeniem okresów odbywania stażu i przygotowania zawodowego dorosłych w miejscu pracy. • Pracodawca – Osoba, która prowadzi działalność gospodarczą na własny rachunek i zatrudnia, co najmniej jednego pracownika najemnego. • Pracujący na własny rachunek – Osoby, które prowadzą własne gospodarstwo rolne albo prowadzą działalność gospodarczą na własny rachunek, nie zatrudniając pracowników najemnych.

6. Rodzaje bezrobocia • Bezrobocie strukturalne – spowodowane strukturalnym niedostosowaniem popytu i podaży na rynku pracy. Struktura podaży pracy, czyli na przykład kwalifikacje, wykształcenie, doświadczenie, miejsce zamieszkania pracowników poszukujących pracy - jest inna niż struktura popytu na pracę, czyli oczekiwań pracodawców. Bezrobocie to wynika z ciągłych zmian struktury gospodarki. • Bezrobocie frykcyjne– jego źródłem są ciągle zmiany na rynku pracy – w każdym momencie czasu ktoś w gospodarce zmienia pracę (np. piekarz zostaje wyrzucony z pracy i idzie do pracy do innej piekarni). Za każdym razem upływa jednak pewien czas zanim znajdą oni następne zajęcie i przez ten czas mały procent osób aktywnych zawodowo jest przejściowo bezrobotny. Niemożliwy do obniżenia, minimalny poziom bezrobocia, wchodzi w skład bezrobocia naturalnego.

7. Rodzaje bezrobocia • Bezrobocie keynsowskie lub koniunkturalne –wynika z niedostatecznego popytu na pracę. Powstaje w sytuacji, gdy produkcja danej gospodarki nie osiąga swego poziomu potencjalnego (pełne wykorzystane czynników produkcji). • Według Keynesa powodem tego jest niedostateczny zagregowany popyt, któremu towarzyszą sztywne płace realne (np. z powodu ustalenia płac minimalnych) i ceny: chociaż jest wielu pracowników chcących zatrudnić się za płacę niższą niż obserwowana na rynku pracy dla ludzi o podobnych kwalifikacjach, to ofert pracy nie ma.

8. Rodzaje bezrobocia • Bezrobocie klasyczne– wynika ze sztucznego ustalania płac powyżej poziomu równoważącego popyt z podażą na rynku pracy. Na skutek działalność związków zawodowych lub ustawodawstwa określającego płace minimalne. • Mimo dużej liczby pracowników chcących zatrudnić się za płacę niższą niż obserwowana na rynku pracy dla ludzi o podobnych kwalifikacjach, na skutek prawa i nacisków związków zawodowych nie mogą zostać zatrudnieni. • Podobne do keynesowskiego, wynika z niezrównoważenia popytu i podaży pracy. Różne są jednak powody tych rozbieżności.

9. Wskażniki rynku pracy • Współczynnik aktywności ekonomicznej - relacja aktywnych zawodowo do ludności w wieku produkcyjnym a = LF/POP • Wskaźnik zatrudnienia - relacja pracujących do ludności w wieku produkcyjnym e = E/POP • Stopa bezrobocia - relacja liczby bezrobotnych do liczby aktywnych zawodowo u = U/LF

10. Podział ludności Ludność ogółem Osoby w wieku produkcyjnym Osoby w wieku po produkcyjnym Aktywni zawodowo Nieaktywni zawodowo Pracujący Niepracujący

11. Przepływ na rynku pracy Pracujący Udany powrót Zatrudnieni Zwolnieni/odchodzący z pracy Dezaktywizacja zawodowa Zniechęceni Bezrobotni Nieaktywni zawodowo Nieudany powrót

12. Rynek pracyPodaż pracy • Zależy od preferencji pracowników • czas = praca + odpoczynek • popyt na czas wolny • poziom dochodu • ceny czasu wolnego (będzie to równowartość płacy oferowanej pracownikowi) • preferencje pracownika • Efekt dochodowy • wzrost dochodów • wzrostu popytu na dane dobro (czas wolny) • (caeterisparibus) spadek podaży pracy • Efekt substytucyjny • wzrost ceny dobra, przy stałym poziomie dochodu • spadek popytu na dobro (czas wolny) • wzrost płacy powoduje spadek popytu na czas wolny (wzrost podaży pracy)

13. Rynek pracyPodaż pracy • Wzrost wynagrodzeń ↦ wystąpienie obu efektów jednocześnie • Który z nich będzie przeważający? • efekt substytucyjny – silniejszy przy niższym wyjściowym poziomie dochodu • efekt dochodowy – dla wysokiego poziomu płac realnych. w/p N

14. Rynek pracyPopyt na pracę • Krańcowy produkt pracy (MPL) • Przyrost produkcji wynikający z zatrudnienia dodatkowego pracownika (caeterisparibus) • MPL > (w/p) • Firmy zwiększają zatrudnienie do chwili, gdy MPL = (w/p) • Przyrost zasobów innych czynników produkcji (np. kapitału rzeczowego) • Przesunięcie się krzywej w górę • Większe zapotrzebowanie na pracę w/p MPL N

15. Rynek pracyRównowaga w/p N

16. Instytucje na rynku pracy • Płaca minimalna (w/p)’ > (w/p)* • Związki zawodowe • Negocjowanie poziomu w • Klin podatkowy • Opodatkowanie dochodu wpływa na • Przesunięcie krzywej w lewo • Zasiłki dla bezrobotnych • Zwiększenie POP • Zmniejszenie chęci podjęcia pracy • Wzrost poziomu naturalnego bezrobocia w/p N

17. Stopa inflacji Długookresowa krzywa Philipsa Stopa bezrobocia Krótkookresowa krzywa Philipsa Krzywa Philipsa

18. Prawo Okuna Gdzie: Poziom produkcji przy pełnym zatrudnieniu, Y stan produkcji faktycznej, Naturalna stopa bezrobocia, U obecny stan bezrobocia, c współczynnik zmienności. Wzrost produkcji  wzrost zatrudnienia (firmy muszą zatrudnić dodatkowe osoby, bo inaczej nie mogłyby podnieść produkcji)