TEORIA WZROSTU (ROZWOJU) GOSPODARCZEGO RICARDO

1. TEORIA WZROSTU (ROZWOJU) GOSPODARCZEGO RICARDO Charakterystyka ogólna • TWG Ricardo jako rozwinięcie – dynamiczna wersja – teorii podziału funkcjonalnego • Ahistoryczny charakter (utożsamianie wzrostu z rozwojem) • Pesymistyczny wniosek końcowy – teoria stagnacji sekularnej

2. TEORIA WZROSTU (ROZWOJU) GOSPODARCZEGO RICARDO Podstawowe założenia • Prawo malejącej urodzajności/przychodów (PMP) • Prawo płacy Ricardo jako ekonomiczna wersja prawa ludności Malthusa • Równość (podobnie jak w neoklasycznej teorii wzrostu): • a) zysków z oszczędnościami b) oszczędności z inwestycjami

3. TEORIA WZROSTU (ROZWOJU) GOSPODARCZEGO RICARDO SKUTKI PRAWA MALEJĄCYCH PRZYCHODÓW Rolnictwo (górnictwo) • Produkt rośnie wolniej niż zatrudnienie i koszty • Rośnie poziom rent gruntowych i ich udział w produkcie • Postęp techniczny nie rekompensuje skutków PMP ani w krótkim ani w długim okresie Przemysł (przetwórstwo, usługi) Skutki PMP równoważone przez postęp techniczny i korzyści skali Cała gospodarka W długim okresie (tendencja sekularna) przewaga malejących przychodów spadek tempa wzrostu produktu społecznego

4. Teoria wzrostu gospodarczego Ricardo Przyczyny wzrostu płac naturalnych (w długim okresie) 1. PMP  wzrost rent, wzrost cen produktów rolnych, wzrost funduszu utrzymania" robotników 2. czynnik kulturowo-instytucjonalny Skutki wzrostu płac naturalnych (w długim okresie) spadek zysków  spadek akumulacji  spadek stopy wzrostu

5. TEORIA WZROSTU GOSPODARCZEGO RICARDO Popyt na pracę zależy także od akumulacji kapitału: K – kapitał, q- parametr zmienny w czasie (zależny głownie od rentowności kapitału) Stopa akumulacji zależy od • poziomu „czystego dochodu” (różnicy między dochodem całkowitym a funduszem utrzymania robotników) • Skłonności kapitalistów do oszczędzania (zależnej z kolei od różnicy między rzeczywistą a „minimalną” stopą zysku)

6. Teoria wzrostu gospodarczego Ricardo • „MECHANIZM” TENDENCJI DO STAGNACJI SEKULARNEJ • Warunki produkcji na działkach najgorszych (renta = 0) określają płace naturalne  • PMP prowadzi do wzrostu rent jak i płac naturalnych  • Następuje redukcja „czystego dochodu” (potencjalnej akumulacji)  • Stopa zysku spada do poziomu minimalnego  • Spada akumulacja  • Spada stopa zysku (teoretycznie do poziomu zerowego)

7. Teoria wzrostu gospodarczego Ricardo CECHY STANU STACJONARNEGO (WZROST ZEROWY) • Brak akumulacji netto (stały zasób kapitału) • Maksymalny możliwy poziom ludności • Stałe płace • Zyski wystarczające jedynie na kompensację „naturalnego ryzyka’ (minimalne)

8. Teoria wzrostu gospodarczego Ricardo Ocena teorii wzrostu Ricardo, wnioski i porównania • Tendencja do wzrostu zerowego (stagnacji sekularnej) jest wspólna dla teorii Ricardo i Smitha • Inne są u nich przyczyny stagnacji sekularnej • Smith: absolutna ograniczoność zasobów naturalnych (naturalna granica/bariera wzrostu) oraz wzrost płac wywołany stabilizacją liczby ludności i rosnącą konkurencją o pracę) • Ricardo: PMP (rolnictwo i przemysł wydobywczy)  wzrost cen i płac

9. Teoria wzrostu gospodarczego Ricardo Ocena teorii wzrostu Ricardo, wnioski i porównania • Ricardo: stan stacjonarny może być osiągnięty przy różnym poziomie dobrobytu (zależnie od wzrostu płac) • Przyczyny braku „zgodności zewnętrznej” teorii Ricardo • Postęp techniczny w rolnictwie (osłabiający negatywne skutki PMP) • Zmiany w strukturze konsumpcji robotników (malejący udział żywności (wolniejszy wzrost płac naturalnych nawet w warunkach działania PMP) • Współczesne koncepcje wzrostu zerowego (charakter postulatywno-normatywny w odróżnieniu od pozytywnego charakteru teorii Ricardo)