Druk door eten Relatie tussen voeding en ADHD

1. Druk door etenRelatie tussen voeding en ADHD Anne-Marie Derksen

2. Inhoud • ADHD DSM IV • Etiologie • Behandeling • PICO • RIVM rapport • Bespreking artikelen

3. ADHD • Gedragsmatige en neuro-cognitieve conditie met: • Motorische hyperactiviteit • Aandachttekort en impulsiviteit in een mate die onaangepast is en niet past bij het ontwikkelingsstadium

5. DSM IV • Start vóór leeftijd van 7 jaar • Duur > 6 mndn • 6 vd 9 sympt van aandachttekort 6 vd 9 sympt van hyperactiviteit-impulsiviteit • Aanwezig op twee of meer terreinen • Significante beperkingen in functioneren • Niet alleen i.k.v. andere psychiatrische stoornis (bv pervasieve ontwikkelingsstoornis)

6. Aandachttekort • Geen aandacht voor details • Moeite de aandacht vast te houden • Lijkt niet te luisteren • Maakt taken en karweitjes niet af • Kan taken en activiteiten niet organiseren • Vermijdt langdurige geestelijke inspanning • Raakt dingen kwijt • Afgeleid door uitwendige prikkels • Vergeetachtig

7. Hyperactiviteit / Impulsiviteit • Beweegt onrustig met handen en voeten • Staat op in situaties waar verwacht wordt dat men blijft zitten • Rent vaak rond in situaties waarin dit ongepast is (adolescenten: subjectieve gevoelens van rusteloosheid) • Kan niet rustig spelen • Is vaak "in de weer" of "draaft maar door" • Praat vaak aan een stuk door • Gooit antwoorden eruit voordat de vragen afgemaakt zijn • Kan niet op zijn/haar beurt te wachten • Verstoort en onderbreekt anderen

8. Types • ADHD, gecombineerd • ADHD, vooral aandachttekort type • ADHD, vooral hyperactief/impulsief type • Comorbiditeit: • antisociale gedragsstoornis • depressies • angststoornissen • dyslexie • verslaving nicotine, alcohol of drugs

9. Etiologie K&S (1) • Erfelijkheid • Monozygote tweelingen: • Vaker concordante ADHD symptomen (t.o.v. gelijke-seks dizygote tweelingen) • Familiestudies: • Eerstegraads fam-leden: 20-25% kans op ADHD (controles: 4-5%) • Genen • dopamine (-receptoren, -transporters): • Enige associatie met ADHD, maar effecten zijn klein

10. Etiologie K&S (2) • Neuro-anatomische aspecten • MRI, PET, Spect studies: • Verminderd volume en activiteit van prefrontale gebieden, anteriour cingulate, globus pallidus, hippocampus en cerebellum. • Soortgelijke bevindingen in morfologische studies • Geen rijpingsprobleem • Slechts bij 1 op 3 adolescenten verdwijnen de symptomen in volwassenheid

11. Etiologie K&S (3) • Neurotransmitters • Ritalin bindt aan dopamine transporter • Blokkeert heropname dopamine • Noradrenaline tekort kan passen bij aandacht tekort en verminderd cognitief functioneren • Bloedonderzoek: mogelijke dysbalans bij kinderen met ADHD

12. Etiologie K&S (4) • Omgevingsfactoren • Associatie met hogere incidentie ADHD: • Contact met lood • Roken door moeder tijdens zwangerschap • Laag geboortegewicht

13. Behandeling (1)

14. Behandeling (2) • Medicatie • Gedragstherapeutische en psychosociale interventies • Dieet?? • Staat niet in de richtlijn

15. Echter….

16. P= patiënten met ADHD • I= dieet / voedingsinterventie • C= medicatie • O=remissie van stoornis

17. Literatuur search • PubMed • ADHD[Title/Abstract] AND diet[Title/Abstract] • Google • RIVM rapport • Vele, interessante studies, echter meestal met een te klein aantal deelnemers of een slechts gering effect… • 2 studies bespreken

18. RIVM Rapport (2009)Voeding en ADHD • Studies: Invloed van voeding op het gedrag van kinderen met ADHD • Afzonderlijke voedingscomponenten: • omega-3- en omega-6-vetzuren • zink, magnesium, ijzer • gluten • additieven • Specifieke diëten • ‘Feingold’-dieet • ‘oligoantigeen’-dieet • ‘Pelsser-Voeding en Gedrag’-dieet

19. RIVM Rapport (2009) • ‘Geen concrete voedingsadviezen om symptomen van ADHD te verminderen’ • Te weinig grote/kwalitatief goede studies • Wel aanwijzingen voor relatie tussen voeding en ADHD • Aanvullend onderzoek is nodig

20. ADHD metingen in onderzoek • Diagnose gesteld o.b.v. DSM • Outcome: • ARS = ADHD Rating Scale • ACS = Abbreviated Conners’ Scale • Door ouders, leraren, kinderartsen

21. Kleurstoffen

22. 1980 – studie Swanson

23. Zink

24. 2004 – studie Bilici

25. Baseline

26. Resultaten (1)

27. Resultaten (2)

28. CAT (1)

29. Conclusie • Zink is effectief, echter: • Geen effect op aandachttekort • Volledige recovery: slechts klein verschil tussen placebo – Zn groepen. • Nadelen studie: • Veel uitval • Geen zinkmeting na 12 weken • Interessantere studie: Zn - ritalin

30. Oligoantigeendieet

31. Rationale dieet • Studies: kinderen met ADHD hebben vaker last van eczeem en astma • Voedselallergenen betrokken bij ADHD? • Bepaalde voedingsmiddelen: • Rol bij verergeren van ADHD • En rol bij bij ontstaan van voedselovergevoeligheden • Bv koemelk, tarwe, tomaat en ei • Hypoallergeen dieet als behandeling van de symptomen van ADHD?

32. 2002 – studie Pelsser • Open studie: Twee weken gewoon eten, daarna twee weken ‘few foods dieet’ • Kinderen met ADHD (N=40, uitval=9) • Verlaging ARS: • 63% (ouders) • 39% (leerkrachtscores: slechts 15 kinderen) • Responders (-50% ARS): • 25/31 = 83% (oudermeting) • 10/15 = 67% (zowel thuis als op school)

33. 2008 – studie Pelsser • RCT: Interventie - wachtlijst • 2 wkn baseline, 5 wkn ‘few foods dieet’ • Kinderen met ADHD (N=27, uitval=3) • Responders vlgns ouders (-50% ARS): • Interventie 11/15 = 73% • Controle 0/12 • Responders vlgns leerkracht: • Interventie 7/10 = 70% • Controle 0/7

34. 2011 – studie Pelsser: INCA

35. Baseline

36. Resultaten

37. CAT (2)

38. Conclusie • Het RE dieet heeft een sign pos effect op de ADHD symptomen bij 32/50 kinderen • Herintroductie van voeding leidt tot een terugval in symptomen bij responders • IgG waardes van voedingsmiddelen correleren niet met gedragseffect • Nadelen studie • Ouders, leerkracht, onderzoekers niet geblindeerd  verwachtingen • Deel van effect door aandacht