Opleiding : Bestrijden van incidenten met ondergrondse pijpleidingen Deel 2 : Actiekaart aardgas

1. Opleiding: Bestrijden van incidenten met ondergrondse pijpleidingen Deel 2 : Actiekaart aardgas

2. Uniformiteit van alle actiekaarten Stralingseffecten bij brand Wolkvorming van het gas Drukeffecten Geluidsoverlast

3. Principe Aardgasdistributie HD MD 84 bar Compressiestation Ontvangstation Grootverbruik 15 bar 16 bar Drukbeperker Grootverbruik Grootverbruik Distributiecabine

4. Eigenschappen Aardgas Aardgas is niet giftig nagenoeg reukloos (onzuiverheden) lichter dan lucht (rel. dichtheid 0.55) brandbaar Oplosbaarheid in water 0.01 g/100ml Explosiegrenzen 3 - 5– 15 -16 % Afkoeling bij ontspanning: 1°C per 2 bar

5. Je wordt opgeroepen ! Breuk van een HD aardgasleiding? Waar is de BW veilig ? Waar is de bevolking veilig? Evacueren ?  Schuilen? Blussen ? Andere gevaren ?

6. Je moet snel antwoorden vinden! Breuk van een HD aardgasleiding? Effectafstanden brand, ontploffing, giftigheid, … en dit voor BW en bevolking! Acties! Wie verwittigen ! Risico’s ! Ligging! Actiekaart Aardgas!

7. Tekenen mogelijk incident met gas! Wat je ziet – klein lek: bruine of verdorde vegetatie rond een pijpleiding een wolk of mist rond de pijpleiding opstijgend vuil bellen uit een gracht, meer of een rivier vlammen ijsvorming rond de pijpleiding (1°C per 2 bar !) dode insecten Wat je ziet – groot lek: witte opstijgende wolk (condensatie waterdamp in lucht = mistvorming)

8. 9:00 AM 9:01 AM Eengaswolk 09.01 AM 09.00 AM Foto’s genomen vanop ong. 9 km Met ong. 1 min interval Foto genomen op ongeveer 15 km van Ghislenghien

9. Tekenen mogelijk incident met gas! Wat je ruikt: niets of een specifieke geur Wat je hoort: een sissend tot rommelend geluid

10. Andere waarnemingen - Eenvlammenzee Hoogte max. 450m Hoogte gem. 250m

11. Actiekaart aardgas - voorkant

12. Actiekaart aardgas - achterkant

13. Actiekaart aardgas De getallen dienen NIET Voor preventieve doelen! WEL Voor interventiegerichte doelen!

14. Zones

15. Zones ZONE 1: de verboden zone wordt omschreven als de zone met een hoge kans op letaliteit, die enkel in zeer uitzonderlijke omstandigheden na gepaste risico-afweging en met de vereiste beschermende kledij mag betreden worden. ZONE 2: zone die alleen mag betreden worden door de brandweer in de vereiste beschermende kledij en met inachtneming van de eigen veiligheid (= Rode zone KB). ZONE 3: de isolatiezone: enkel de interveniërende hulpdiensten mogen van buitenaf naar binnengaan. Wie binnen deze zone is mag er blijven. Personen die uit binnengelegen zones geëvacueerd werden moeten minstens tot buiten deze zone gebracht worden (= Oranje zone KB)

16. Effectafstanden - Straling

17. Effectafstanden - Straling

18. Hittestraling 1 kW/m² : Zon (warme zomerdag) 3 kW/m² : 10 s = pijngrens (onbeschermde huid), men is (zonder bescherming) nog juist in staat om zich in deze 10 s voldoende ver van de brandhaard te verwijderen 5 kW/m² : *5 s = pijngrens (onbeschermde huid) * minuten = 2° en 3° gr brandwonden 8 kW/m² : 0.1 % sterftekans na 20 s 10 kW/m² * 1 % sterftekansna 20 s * koelen installaties om bezwijken te voorkomen* secundaire brandenna minuten blootstelling

19. Hittestraling 12.5 kW/m² : * 7 % sterftekans na 20 s * seconden = 2° en 3° gr brandwonden 20 kW/m² : * 50 % sterftekans na 20 s * secundaire branden na seconden blootstelling 30 kW/m² : 10 seconden = dodelijk 60 kW/m² : Benzinebrand (rand vlammen) 300 kW/m²:Maximale warmtestraling (rand) LPG BLEVE :

20. Hittestraling Hittestralingisomgekeerd evenredigmet het kwadraatvan de afstand tot de bron! Vb: afstand (m) Hittestraling (kW/m2) 50 x1300:1 100 x275: 4 150 x333:9 250 x512:25 500 x103:100 750 x151,3:225 Ps: 10 s in zone 30 kW/m2 is dodelijk!

21. Hittestraling • Bescherming tegen warmtestraling door: • Afstand • Kledij • kan een beschermende werking hebben, mits ze niet ontsteekt, want dan negatieve invloed! • Interventiekledij BW : “doorslag” = verbranden • na 20 s aan 7 kW/m2 • Gebouw (of boom, …) • achter muur volledige bescherming, maar hittestraling op structuren kan stabiliteit van het gebouw aantasten!

22. Acties - algemeen

23. Acties • Acties • Blijf bovenwinds • Voer explosiegevaars- en zuurstofmetingen uit met adembeschermingen volledige interventiekledij, en activeer indien mogelijk het meetplan. • Specifieke acties voor aardgas • Ontstekingsbronnen indien mogelijk verwijderen • Laat bij aankomst alle elektrische apparatuur achter in de auto. • In geval het gas brandt: niet blussen. • Nevenbranden buiten de zone 1 (met inachtneming van eigen veiligheid) blussen. • Bescherming bieden aan aangestraalde structuren met nevelstralen.

24. Acties - ontsteking

25. Voorstelling

26. Zone 1 - brand • Zone 1 • Doel: Bepaling verboden zone! • Brand: • HBD : House Burning Distance • = de straling die een beschermende structuur in brand kan steken • (warmtestralingintensiteit vanaf 15 à 20 kW/m²)

27. Zone 1 - brand Binnenshuis ZONE 1 Verboden zone buiten in open lucht HBD Veiligheidsafstanden bij brand ………… .. meter Effectief ontsteking!

28. Zone 2 - brand Zone 2 Brand: 3 kW/m² na 300 s Na 300 s (= 5 min.) komt de brandweer op de inzetplaats

29. Zone 2 - brand Binnenshuis ZONE 2 Uitgestelde evacuatie buiten zone 3 kW / m ² na 30 0 s Bescherming Evacuatie binnenshuis buiten zone 3 kW / m ² na 30 0 s Buiten in open lucht HBD 2 3 kW / m na 300 s ………… .. meter ………… .. meter

30. Zone 3 - brand Zone 3 Doel : bescherming bevolking Vuistregelperimeter in m = leidingdiameter in mm !

31. Zone 3 - brand Binnenshuis ZONE 3 Personen binnen deze zone kunnen er blijven Buiten in open lucht 2 3 kW / m na 300 s ………… .. meter ………… .. meter

32. Acties - ontsteking • Ontsteking van het gas (fakkelbrand)! • Ga nooit in Zone 1! • Ga, indien strikt noodzakelijk, enkel in de zone 2 met interventiekledij, adembescherming en hittewerende kledij voor specifieke actie zoals • reddingen met inachtneming van eigen veiligheid en met minimale • personeelssterkte! • acties teneinde het ontsnapt product te beheersen (o.a. hulp bij • dichtdraaien afsluiter–brandweer doet dit nooit zelf!) • Uitgestelde evacuatie = personen die zich binnen zone 2 bevinden en • beschermd zijn door een gebouw worden binnen gehouden • (De evacuatie wordt uitgesteld totdat de stralingsintensiteit beduidend • gedaald is!)

33. Acties – Nog geen ontsteking

34. Voorstelling

35. Zone 3 – geen brand Zone 3 Doel : bescherming bevolking  Vuistregelperimeter in m = leidingdiameter in mm !

36. Zone 3 – geen brand Binnenshuis 3 kW/m² na 300s ZONE 3 Personen binnen deze zone kunnen er blijven ZONE 2 Buiten in open lucht 3 kW/m² na 30 s ………… .. meter ………… .. meter

37. Zone 2 – geen brand Zone 2 Geen brand: 3 kW/m² na 30 s Na 30 s zal de vlam zijn maximale uitstraling geven.

38. Zone 2 – geen brand Binnenshuis ZONE 2 Uitgestelde evacuatie buiten zone 3 kW/m² na 30 s Bescherming Evacuatie binnenshuis buiten zone 3 kW/m² na 30 s Buiten in open lucht 10 kW/m² na 30 s 3 kW/m² na 30 s ………… .. meter ………… .. meter

39. Zone 1 – geen brand • Zone 1 • Doel: Bepaling verboden zone! • Geen brand: • 10 kW/m² na 30 s • Na 30 s zal de vlam zijn maximale uitstraling geven.

40. Zone 1 – geen brand Binnenshuis Binnenshuis ZONE 1 Preventieve evacuatie Buiten zone 3kW/m² na 30 s Preventieve evacuatie Buiten zone 3kW/m² na 30 s Uitgestelde evacuatie Buiten zone 3kW/m² na 30 s Buiten in open lucht HBD 10 kW/m² na 30 s Veiligheidsafstanden bij gasontsnapping Nog geen ontsteking ! ………… .. meter

41. Acties – Nog geen ontsteking Nog geen ontsteking van het gas ! Ga nooit in zone 1 tenzij met interventiekledij, adembescherming en eventueel hittewerende kledij om - preventieve evacuaties en - acties teneinde het ontsnapt product te beheersen (o.a. hulp bij dichtdraaien afsluiter–brandweer doet dit nooit zelf!) Preventieve evacuaties = evacuatie van alle personen binnen de HBD en van de niet door gebouwen en structuren beschermde personen in zone 1+2, met inachtneming van eigen veiligheid en met minimale personeelssterkte. Uitgestelde evacuatie = personen die zich binnen zone 2+1, maar buiten de HBD, bevinden en beschermd zijn door een gebouw worden binnen gehouden (Evacuatie wordt uitgesteld tot stralingsintensiteit beduidend gedaald is!)

42. Acties – Visuele voorstelling LEGENDE = actie brandweer mits gepaste bescherming ZONE 2 ZONE 3 ZONE 1 Uitgestelde evacuatie Evacuatie buiten zone buiten zone 3 kW / m ² na 30 0 s 3 kW / m ² na 30 0 s Verboden zone Personen binnen deze zone kunnen er blijven Bescherming binnenshuis Binnenshuis buiten in open lucht Binnenshuis buiten in open lucht buiten in open lucht Binnenshuis HBD 2 3 kW / m na 300 s Veiligheidsafstanden bij brand E ffectief ontsteking ! ………… .. meter ………… .. meter ………… .. meter ZONE 1 ZONE 2 ZONE 3 Uitgestelde evacuatie Preventieve evacuatie Preventieve evacuatie Preventieve evacuatie buiten zone buiten zone buiten zone buiten zone 3 kW / m ² na 30 s 3 kW / m ² na 30 s 3 kW / m ² na 30 s 3 kW / m ² na 30 s Personen binnen deze zone kunnen er blijven Bescherming binnenshuis Binnenshuis Binnenshuis buiten in open lucht buiten in open lucht buiten in open lucht Binnenshuis HBD 2 3 kW / m na 30 s 2 10 kW / m na 30 s Veiligheidsafstanden bij gasontsnapping Nog geen ontsteking ! ………… .. meter ………… .. meter ………… .. meter

43. Andere effecten - Geluid

44. Geluid Het geluid overtrof de pijngrens?

45. Andere effecten

46. Andere effecten - Drukeffecten: Liggen binnen de gevarengrenzen bij brand. - Bij gasontsnapping: De ontstekingsgrens ligt ruim binnen de gevarengrenzen bij brand.

47. Wolkvorming, onstekingsgrenzen

48. Druk

49. Meten is weten Organizeer “asap” metingen In veilige condities! Het is beter om niets te meten dan niet te meten!

50. Verwittiging