Download
1 / 20
210 likes | 492 Views
بررسی تأثیر مشاوره پرستاری با حضور بازماندگان سرطان بر کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان خون ولنفوم تحت شيمي درماني مراجعه کننده به مرکزپزشکی سیدالشهدا دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال 1389. دکتر مسعود بهرامی استادیار دانشکده پرستاری ومامایی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان راضیه پرنیان
E N D
بررسی تأثیر مشاوره پرستاری با حضور بازماندگان سرطان بر کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان خون ولنفوم تحت شيمي درماني مراجعه کننده به مرکزپزشکی سیدالشهدا دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال 1389 دکتر مسعود بهرامی استادیار دانشکده پرستاری ومامایی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان راضیه پرنیان کارشناس ارشد آموزشپرستاری دانشکده پرستاری و پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی جهرم دکتر مژگان اعلم صمیمی استادیار دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
بیان مسئله • امروزه سرطان به عنوان يكي از مهمترين معضلات سلامتي در سراسر دنيا به شمار مي آيد. دغدغه ای که امروز سرطان را به عنوان یک معضل بهداشتی در سطح جهان مطرح کرده است و مبارزه با آنرا جزء اولویتهای بهداشتی قرار میدهد، رشد روزافزون تعداد مبتلایان به این بیماری است. • بدخیمی های خون و لنف بر خلاف بسیاری از دیگر سیستم های بدن در تمام ارگانهای بدن گسترش می یابند و میتوانند تمام گروههای سنی، از اطفال تا بزرگسالان را به صورت حاد و یا مزمن درگیرنمایند. این درحالی است که گاه بیمار هیچگونه علامت کلینیکی نداشته و ممکن است بطور اتفاقی در آزمایشات خود متوجه مشکل بشود. ضمن اینکه این بدخیمی ها تاثیرات نا مطلوب بر تمامی ابعاد زندگی فرد از جمله خانوادگی و اقتصادی اجتماعی بر جای میگذارد . لذا مراقبت همه جانبه در این بیماران ضروری می باشد . • علاوه بر این شیمی درمانی با وجودی که بعنوان یک روش درمانی مهم در بیماران سرطانی از جمله بیماران مبتلا به سرطان خون ولنفوم است، باعث عوارض جانبی متعدد میگردد که برسطح عملکرد جسمانی،روانی واجتماعی بیمار و عدم پذیرش و تکمیل دوره درمان تاثیر میگذارد. لذا شیمی درمانی متعاقب سرطان نیز لزوم مراقبت همه جانبه را ایجاب میکند . توجه به مفهوم کیفیت زندگی با مراقبت همه جانبه در بیماران هماهنگی دارد .
بیان مسئله(ادامه...) • بازماندگان سرطان یک گروه دارای اهمیت هستند که جمعیت آنها نیز درحال افزایش است. این افراد که بعد از تشخیص وطی درمان، تحت حمایتهای جسمی، روحی، اجتماعی ، عملکردی وجنسی قرار میگیرند، برای سالها مقاومت و پایداری میکنند. این مقاومت وپایداری کمک مینماید تا مشکلات روحی آنان رفع گردد و بیمار قادرمی شود بر مشکلات جسمی خود نیز غلبه کند. در نتیجه از نظر بهبودی در سطحی بسیار عالی، به خوبی افراد سالم جامعه، قرارمی گیرند . لذا بازماندگان بیماری سرطان در هر گروه سنی دارای تجارب ذی قیمتی از مشکلات سالهای ابتلا ودرمان خود هستند که میتوانند برای تشخیص زود رس، ارتقاء سلامتی وطولانی شدن عمر دیگر بیماران بطور بی نظیری کمک نمایند. • در نقطه مقابل بازماندگان سرطان، بیمارانی که به تازگی به بیماری سرطان مبتلا شده اند، گروهی از بیماران هستند که نیاز به آگاهی و سپس نیاز به حمایت روحی دارند. بکار گیری راهنمایی های ماهرانه از افراد بازمانده، روشی عملی و مفید برای کنترل بیماری، بالابردن آگاهی از عوارض بالقوه ی درمان و حتی بهبود کیفیت زندگی این گروه از بیماران سرطانی است .
بیان مسئله(ادامه...) • بنابراین بازماندگان سرطان ممکن است در ارتقاء کیفیت زندگی سایر بیماران نقش داشته باشند. اما پژوهشگران نتوانستند شواهدی مبنی بر استفاده از مشاوره پرستاری با حضور بازماندگان سرطان به عنوان یک مراقبت حمایتی در مراکز درمانی ایران پیدا کنند. همچنین تحقیقات در این زمینه اندک و تناقض هایی در این پژوهشها وجود دارد. لذا پژوهشگر بر آن شد تا با فراهم سازی زمینه های بکارگیری تجارب بازماندگان سرطان به صورت مشاوره پرستاری، میزان تاثیر آنرا برکیفیت زندگی سایر بیماران مبتلا به سرطان بررسی و از نتایج مطالعه حاضر در جهت بهبود روند مراقبت و درمان و ارتقاء کیفیت زندگی بیماران سرطانی استفاده کند.
روش ها • نوع مطالعه: این مطالعه از نوع نیمه تجربی بودکه به منظور بررسی تاثیر مشاوره با حضور بازماندگان سرطان بر کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان خون و لنفوم در بیمارستان سیدالشهدا دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال 1389 طراحی شد. این پژوهش ازنوع یک گروهی است که بیماران قبل وبعداز مداخله مورد ارزیابی قرار گرفتند. • ابزار گردآوری داده ها: ابزارگردآوری داده ها پرسشنامه استاندارد متعلق به سازمان اروپایی تحقیقات ودرمان سرطان است که جهت بررسی کیفیت زندگی در مبتلایان به سرطان استفاده میشود. این پرسشنامه شامل 30 سوال در 5 حيطه عملكردي (جسماني، ايفاي نقش، احساسی، شناختي، اجتماعي ) و 9 حيطه علائم (خستگي، تهوع استفراغ، درد، تنگي نفس،كاهش خواب، كاهش اشتها، يبوست، اسهال، مشكلات مالي) و يك حيطه وضعیت كلي سلامت ميباشد . بعد از جمع آوری اطلاعات نمره دهی حیطه های پرسشنامه برطبق راهنمایی سازمان طراح پرسشنامه انجام که براساس آن هر حیطه نمره ای بین 100-0 میگیرند . جهت سهولت بیشتر در تفسیر، در مورد تمامی حیطه های عملکردی، علائم و نمره کلی سلامت نمره بالا تر نشانگر وضعیت بهتر فرد در آن حیطه خاص می باشد.
روش ها (ادامه...) • روش کار: پژوهشگر از بین بیمارانیکه واجد خصوصیات تحقیق بودند یعنی کلیه بیماران سرپایی یا بستری که با تشخیص متخصص انکولوژی به یکی از انواع سرطانهاي خون ولنفوم مبتلا و از تشخیص خودآگاه بوده و حداقل يك جلسه شیمی درمانی را انجام داده ودرحال حاضر تحت شیمی درمانی بودند و توانايي جسمي وروحي شركت در جلسه مشاوره را داشتند، پس از توضیح در مورد اهداف پژوهش و کسب رضایت آگاهانه کتبی، به روش آسان،22 نفررا انتخاب و وارد پژوهش نمود. تعداد جلسات بصورت گروهی، دو بار در هفته و مدت زمان جلسه 35 تا 90 دقیقه بود . • در ابتدا پژوهشگر به مدت 10-15 دقيقه مقدمه اي درمورد بیماری سرطان ودرمانهای آن و تاثیر آن بر کیفیت زندگی و وجود واهميت روشهاي حمايتي از جمله تجارب بيماران باز مانده ارائه نمود . • سپس به معرفي بازمانده حاضر در جلسه پرداخته و با ذكر اهداف تحقيق، جلسه را براي ارائه تجربيات به ايشان واگذار مي نمود. ضمن اينكه خود رهبری گروه رابه عهده داشت وبا کنترل جلسه وبا تایید و تشريح وتفهیم وتکمیل مطالب ارائه شده در جلسه، نقش مشاوره ای خودرا اعمال می نمود. در انتها بيماران سوالات خود را در زمينه مشكلات وابهامات خود در مورد بيماري ودرمان وعوارض مربوطه پرسيده که توسط بازمانده یا بازماندگان وپژوهشگر پاسخ داده می شد . • تکمیل پرسشنامه کیفیت زندگی توسط پژوهشگر قبل از شروع جلسه اول مشاوره، یک هفته بعد ويك ماه بعد انجام شد .
یافته های پژوهشمیانگین امتیازکیفیت زندگی بیماران در حیطه عملکردی در سه زمان میانگین امتیاز کیفیت زندگی بیماران درحیطه عملکردی درسه زمان با هم تفاوت معنی دار نداشته است.
یافته های پژوهش (ادامه...) میانگین امتیاز کیفیت زندگی بیماران در حیطه علائم در سه زمان میانگین امتیاز کیفیت زندگی بیماران در حیطه علائم در سه زمان با هم تفاوت معنی دار نداشته است.
یافته های پژوهش (ادامه...) میانگین امتیاز کیفیت زندگی بیماران در حیطه وضعیت کلی سلامت درسه زمان میانگین امتیاز کیفیت زندگی بیماران در حیطه وضعیت کلی سلامت درسه زمان با هم تفاوت معنی دار نداشته است.
بحث • شرکت کنندگان دارای میانگین سن 6/ 34 سال با انحراف معیار 11/15 می باشند. میانگین سن شرکت کنندگان زیر 45 سال بود که شاید بدلیل توانایی جسمی وروحی بیشتر این گروه از افراد جهت مشارکت در تحقیق باشد . در طول مطالعه بارها مشاهده گردید که خانواده افراد سالمند به دلیل نداشتن وقت یا حوصله ، از مشارکت بیمار خود در مطالعه جلوگیری می کردند . • همچنین 9 نفر از بیماران مورد بررسی بستری و 13نفر بصورت سرپایی تحت درمان بودند. دلیل احتمالی ممکن است این باشدکه بیماران بستری ازنظر جسمی و روحی توانایی کمتری برای شرکت در جلسات مشاوره را داشتند. همچنین مدت زمان بستری بیماران مطابق با فاصله زمانی دو جلسه مشاوره نبود وزودتر از زمان مقرر برای جلسه مشاوره بیمارستان را ترک می کردند.
بحث (ادامه...) • میانگین تعداد دفعات شیمی درمانی با 6/7 و با انحراف معیار 3/6 نشان می دهد. بیشتر بیماران تحت بررسی یعنی 18 نفر از آنان تا قبل از جلسات مشاوره کمتر از 10 بار شیمی درمانی وبقیه بیشتر از 11 دفعه تحت شیمی درمانی قرار گرفته بودند. مطابق پیشنهاد کیملین (2008) باتوجه به عوارض شیمی درمانی و مناسب نبودن وضعیت عمومی بیماران سرپایی در چند ساعت پس از آن، تلاش شد که برنامه ریزی جهت شرکت در جلسات مشاوره در زمانی انجام شود که بیماران از نظر جسمی و روحی نیروی لازم را بدست آورده باشند. برای بیماران بستری نیز، برنامه ریزی برای شرکت در جلسات مشاوره در زمانی که هنوزداروی جدید شیمی درمانی تجویز نشده ویا هنوز علائم ناتوان کننده بروز نکرده بود، انجام می شد .
بحث (ادامه...) • در مجموع نتایج نشان داد در هیچ یک از حیطه های عملکردی ،علائم و وضعیت کلی سلامت قبل ،یک هفته بعد ویک ماه بعد، از نظر آماری تفاوت معنی داری وجود ندارد . به عبارت دیگر مشاوره با حضور بازماندگان نتوانست نسبت به قبل از مشاوره ارتقاء در وضعیت کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان خون ولنفوم ایجاد کند. • البته در برخی از آیتم ها در حیطه علائم مانند تنگی نفس ، ضعف ، بی اشتهایی ،اسهال ویبوست در هر سه زمان کمی بهبود در وضعیت بیماران دیده شد که هرچند از نظر آماری معنی دار نبودند ولی از نظر بالینی بهتر شده ،که نیاز به بررسی هرچه بیشتر دارد.
بحث (ادامه...) • این نتایج مشابه با تحقیق دیگر در این زمینه است که نشان داد مشاوره با حضور بازماندگان سرطان نتوانسته در تمامی یا برخی از حیطه ها ی کیفیت زندگی بیماران تاثیر قابل توجه از نظر آماری ایجاد کند. • مثلا تحقیق مشابه در این زمینه مطالعه ی کیملین(2008) است که نشان می دهد مشاوره باحضور بیماران بازمانده، تاثیر معنی داری بر بعد عملکردی از کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان سرویکس ندارد ولی سبب افزایش معنی دار و بهبودی در بعد فیزیکی کیفیت زندگی این بیماران می شود.
بحث (ادامه...) • همچنین مطالعات دیگری نیز وجود دارد که هر چند از حضور بازماندگان برای مشاوره استفاده نشده است ولی نتایج شبیه به مطالعه کنونی است. • برای مثال بیل تحقیقی در سال 2000 در اتریش با عنوان تاثیر نخستین مشاوره بر بیماران سرطانی انجام داد. نتایج نشان داد که این مداخله پس از ارزیابی دریک هفته و سپس سه ماه بعد، هیچ تاثیر معنی داری بر کیفیت زندگی بیماران نسبت به قبل از مشاوره نداشته است. • توماس نیز در سال 2003 در تحقیقی که به منظور بررسی اثر اولین مشاوره بر بیماران با تشخیص سرطان پستان انجام داد بیان کرد علی رغم اینکه کیفیت زندگی به طور کلی در این بیماران بلافاصله پس از مداخله خوب بود ولی 12 هفته پس از مشاوره اولیه ، تاثیری بر کیفیت زندگی آنان مشاهده نگردید.
بحث (ادامه...) • البته تحقیقاتی نیز وجود دارد که نشان می دهد مشاوره تاثیر مثبتی در ارتقاء کیفیت زندگی بیماران سرطانی داشته است. • اسمیت (2002 )در انگلیس با بررسی تاثیر مشاوره پرستاری بر بیماران سرطانی بیان کردند که مشاوره پرستاری بر عملکرد اجتماعی بیماران تاثیر دارد ومیتواند در نهایت سبب بهبودی کیفیت زندگی بیمار شود . • کریموی (85) با بررسی تاثیر مشاوره گروهی بر کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان تحت شیمی درمانی بیان نمود که مشاوره گروهی سبب بهتر شدن مقیاسهای علامتی کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان می شود و مشاوره بعنوان یک فرآیند پویای حل مشکل میتواند باعث بهبود بخشیدن به کیفیت زندگی شود .
بحث (ادامه...) • نکته قابل توجه آنستکه تحقیقاتی نیز وجود دارد که نشان میدهد مشاوره گروهی منجر به کاهش کیفیت زندگی بیماران شده است. • مثلا بوردلو در سال 2003 طی مطالعه ای اذعان نمود که حمایتهای روانی اجتماعی نه تنها تا ثیری در بهبود علائم خستگی، درد وخواب وهمچنین اثری بر ارتقاء عملکرد جسمی، عملکرد احساسی ،عملکرد اجتماعی ونقش عملکردی بیماران مبتلا به سرطان ندارد، حتی سبب بدتر شدن تهوع استفراغ وتنفس درد ناک نیز می شود . • همچنانکه تری بدگر نیز در سال 2005 در تحقیقی که برای بررسی ارتباط مشاوره با کنترل علائم و کیفیت زندگی در بیماران مبتلا به سرطان پستان انجام داد، اذعان نمود که در طول زمان، علائم افسردگی و خستگی بیماران بطور رضایت بخشی برطرف نشده است .
نتیجه گیری نهایی و پیشنهادات • از مجموعه مطالعات فوق می توان نتیجه گیری کرد که هرچند در مطالعه کنونی مشاوره نتوانسته سبب بهبودکیفیت زندگی بیماران شود، اما ممکن است از بدتر شدن آن نیز جلوگیری کرده باشد. لذا میتوان پیشنهاد کرد که مشاوره با حضور بازماندگان سرطان در پیشگیری ازبدتر شدن علائم و کیفیت زندگی میتواند موثرباشد. • پیشنهاد می شود این تحقیق با تعداد نمونه بیشتر، تعداد جلسات بیشتر مشاوره و با وجود گروه کنترل انجام شود. • همچنین پیشنهاد میگردد تحقیق مشابه با ابزارهای دیگر سنجش کیفیت زندگی مثل ابزار سنجش کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی نیز انجام شود. • پیشنهاد میگردد که تاثیر مشاوره با حضوربازماندگان بر سایر پیامدها از جمله رضایتمندی بیماران نیز بررسی شود.
