ANTİBİYOTİKLERİN SINIFLANDIRILMASI

1. T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi ANTİBİYOTİKLERİN SINIFLANDIRILMASI Sunumu hazırlayan Doç. Dr. Sayın Şebnem ERDİNÇ’e teşekkür ederiz.

2. TARİHÇE - 1 • “Kemoterapötik” olarak adlandırılan kimyasal maddelerin infeksiyon hastalıklarının tedavisinde kullanılması 17. yüzyıldan itibaren başlamıştır. • Bu tür tedavilerin bilimsel bir temele oturması, bu yüzyılın başında Paul Ehrlich’in “seçici toksik etki” kavramını ortaya atması ile olmuştur.

3. TARİHÇE - 2 • Antimikrobiyal tedavi 1935 yılında Domogk’un sulfamidleri tedavide kullanmasıyla gelişme safhasına girmiştir. • 1929’da Fleming’in gözlemlediği ve 1940’da Chain ve Flarey’in Penicillium notatum’dan elde ettiği bir maddenin mikroorganizmalar üzerine öldürücü etkisi ile antibiyotikler tedavide yer almaya başlamıştır.

4. Antibiyotik • Bazı bakterilerden ama çoğunlukla mantarlardan elde edilen, insana verildiğinde çok küçük dozlarda bile diğer bakteriler üzerinde öldürücü ya da üremelerini engelleyici etki gösteren, buna karşın insana zararı hiç olmayan veya çok az olan (seçici toksik etki) ve bakteriyel infeksiyonların tedavisinde kullanılan ilaçlardır. • Anti: Karşı • Biyos: Yaşam PENİSİNLER, SEFALOSPORİNLER, MAKROLİDLER, gibi

5. Kemoterapötik • Antibiyotiklerle aynı özellikleri gösteren fakat mikroorganizmalardan elde edilmeyen kimyasal veya sentetik maddelerdir. SULFONAMİDLER, KİNOLONLAR, gibi

6. Tanım • Kimyasal yapıları belli veya yapay olarak elde edilen maddelere kemoterapötik, • doğal kaynaklı olanlara ise antibiyotik denmesine karşın, • günümüzde antibiyotiklerin çoğunun sentetik ya da semisentetik yöntemlerle elde edilmesi mümkün olduğundan, • antibiyotik terimi tedavide kullanılan kemoterapötik ve antibiyotik niteliğindeki maddeler için genel bir ad olarak kullanılır.

7. Sınıflandırma • Hedef hücreye etkilerine göre • Etki mekanizmalarına göre • Etki gösterdiği mikroorganizma grubuna göre • Etki spektrumuna göre • İmmunmodülatör etkilerine göre

8. Hedef hücreye etkilerine göre: • Bakteriyostatik: Bakterilerin üremelerini engelleyen. • Bakteriyositik: Bakterileri öldüren. Sulfonamid Tetrasiklin Kloramfenikol Penisilin Streptomisin

9. Sınıflandırma • Hedef hücreye etkilerine göre • Etki mekanizmalarına göre • Etki gösterdiği mikroorganizma grubuna göre • Etki spektrumuna göre • İmmunmodülatör etkilerine göre

10. Etki mekanizmalarına göre: • Bakteri hücre duvar sentezini engelleyenler • Sitoplazma membran geçirgenliğini engelleyenler • Protein sentezini engelleyenler • Nükleik asit sentezini engelleyenler • Antimetabolik etki gösterenler

11. Hücre duvar sentezini engelleyenler • Beta-laktamlar • Glikopeptitler • Vankomisin • Teikoplanin • Sikloserin • Basitrasin

12. Beta-laktamlar • Penisilinler • Sefalosporinler • Monobaktamlar • Aztreonam – tek üye • Karbapenemler • İmipenem • Meropenem • Ertapenem

13. Doğal penisilinler Penisilin G Penisilin V Penisilinaza dayanıklı penisilinler Metisilin Oksasilin Kloksasilin Dikloksasilin Nafsilin Aminopenisilinler Ampisilin Amoksasilin Bakampisilin Pivampisilin Antipsödomonal penisilinler Karbenisilin Azlosislin Tikarsilin Üreidopenisilinler Mezlosilin Piperasilin Beta-laktamaz inhibitörleri ile kombine penisilinler Ampisilin-sulbaktam Amoksisilin-klavulanik asit Tikarsilin-klavulanik aist Piperasilin-tazobaktam Penisilinler

14. Birinci kuşak: Sefazolin Sefalotin Sefadroksil Sefaleksin Sefradin İkinci Kuşak: Sefoksitin Sefuroksim Sefaklor Sefuroksim aksetil Üçüncü kuşak: Sefiksim Sefotaksim Seftizoksim Seftriakson Moksalaktam Sefoperazon Seftazidim Dördüncü kuşak: Sefepim Sefalosporinler

15. Polimiksin Polienler Amfoterisin B Nistatin Azoller Ketokonazol İtrakonazol Flukonazol Membran geçirgenliğini engelleyenler

16. Aminoglikozidler Tetrasiklinler Makrolidler Linkozamidler Kloramfenikol Fusidik asit Linezolid Protein sentezini engelleyenler

17. Gentamisin Amikasin Tobramisin Netilmisin İsepamisin Streptomisin Aminoglikozidler

18. Kısa etkililer Klortetrasiklin Terasiklin Oksitetrasiklin Orta etkililer Demekloksiklin Metasiklin Uzun etkililer Doksisiklin Minosiklin Tetrasiklinler

19. Eritromisin Roksitromisin Klaritromisin Diritromisin Azitromisin Spiramisin Makrolidler

20. Linkozamidler • Klindamisin • Linkomisin

21. Nükleik asit sentezini engelleyenler • Kinolonlar • Rifampisin • Metronidazol • Ornidazol • Tinidazol

22. Birinci kuşak Nalidiksik asit İkinci kuşak Siprofloksasin Ofloksasin Pefloksasin Norfloksasin Enoksasin Üçüncü kuşak Grepafloksasin Sparfloksasin Levofloksasin Dördüncü kuşak Trovafloksasin Moksifloksasin Kinolonlar

23. Antimetabolik etki gösterenler • Sulfonamidler • Dapson • PAS • Trimetoprim • İzoniazid • Klorokin

24. Sınıflandırma • Hedef hücreye etkilerine göre • Etki mekanizmalarına göre • Etki gösterdiği mikroorganizma grubuna göre • Etki spektrumuna göre • İmmunmodülatör etkilerine göre

25. Etki ettiği mikroorganizma grubuna göre • Antibakteriyel • Antiviral • Antifungal • Antiparaziter • Antimikobakteriyel

26. Amantadin Asiklovir Famsiklovir Gansiklovir Lamivudin Oseltamivir Ribavirin Rimantadin Valasiklovir Vidarabin Zanamivir Antiviraller

27. Antifungaller • Polienler • Amfoterisin B (konvansiyonel) • Amfoterisin B lipid kompleks • Amfoterisin B lipozomal • Azoller • Ketokonazol • Flokonazol • İtrakonazol • Primidin • Flusitozin

28. Albendazol Amfoterisin B Klindamisin Klorokin Levamizol Mebendazol Metronidazol Ornidazol Niklozamid Primetamin Kinin Spiramisin Tetrasiklin Doksisiklin Trimetoprim-sulfametoksazol Antiparaziterler

29. İzoniazid Rifampisin Etambutol Pirazinamid Streptomisin PAS Etionamid Kanamisin Amikasin Streptomisin Kinolonlar Makrolidler Tetrasiklinler Antimikobakteriyeller

30. Sınıflandırma • Hedef hücreye etkilerine göre • Etki mekanizmalarına göre • Etki gösterdiği mikroorganizma grubuna göre • Etki spektrumuna göre • İmmunmodülatör etkilerine göre

31. Etki spektrumuna göre • Dar spektrumlu • Makrolidler • Polimiksin • Orta derecede geniş spektrumlu • Sulfonamidler • Aminoglikozidler • Beta-laktamlar • Geniş spektrumlu • Kloramfenikol • Tetrasiklinler

32. Sınıflandırma • Hedef hücreye etkilerine göre • Etki mekanizmalarına göre • Etki gösterdiği mikroorganizma grubuna göre • Etki spektrumuna göre • İmmunmodülatör etkilerine göre

33. İmmunmodülatör etkilerine göre • Konak immün savunmasına belirgin etkileri olmayanlar: • Beta- laktamlar, vankomisin • İmmün sistemle sinerjik davrananlar: • Kinolonlar (mikroorganizmaları fagositoza elverişli hale getirirler) • İmmün fonksiyonları deprese edenler: • Tetrasiklinler, kloramfenikol (selüler ve humoral yanıtları olumsuz etkilerler) • İmmün fonksiyonları şiddetlendirenler: • Sefozidim (CD4 sayısını ve CD4/CD8 oranını arttırır, sitotoksisiteyi, kemotaksisi ve fagositozu güçlendirirler.