རྒྱབ་ཁུངས ། Background

1. རྫོང་ཁའི་སྐད་ཡིག་ལས་བརྟེན་ཏེ་ ལམ་སྲོལ་དང་སེམས་ཀྱི་གནས་ལུགས་(རང་བཞིན) ཧ་གོ་ཐང།The role of Dzongkha Language in understanding the culture and the nature of the thought

2. རྒྱབ་ཁུངས།Background • འགྲོ་བ་མི་ག་ར་ཅོག་འཐད། All Human Beings are same. • དུས་རབས་ ༢༡ པ། 21st Century. • ད་རེས་ཀྱི་གནས་སྟངས།Present scenario. • རྫོང་ཁའི་སྐད་ཡིག Dzongkha Language.

3. བསམ༌པ།The Thought

4. ཨེ་པཱལ་མངོན་པའམ་བསམ་པ།FORMATION OF AN APPLE THOUGHT གཟུགས་ནི་དམིགས་ པའི་བྱ་བ་བྱེད་པ། Form functions as visualised object མིག་ནི་རྟེན་གྱི་བྱ་བ་བྱེད་པ། Eye functions as support ཡིད་ལ་བྱེད་པ་ནི་བསམ་པའི་བྱ་བ་བྱེད་པ། Mental attention functions as ideation སྣང་བ་ནི་མངོན་པའི་བྱ་བ་བྱེད་པ། Appearance functions as visual manifestation ནམ་མཁའ་ནི་མི་སྒྲིབ་པའི་བྱ་བ་བྱེད་པ། Space functions as absence of an obscuring impediment གསལ་བ། Appearance མི་འགགས་པ། No obscuring་impediment ཨེ་པཱལ་གཟུགས། Apple form རྣམ་པར་ཤེས་པ། Consciousness མིག་གི་དབང་པོ། Physical Eye CAUSE རྒྱུ། CONDITION རྐྱེན། CONDITION རྐྱེན། CONDITION རྐྱེན། CONDITION རྐྱེན། ཨེ་པཱལ་སྲིད་པ།Existence of Apple

5. ཕྱི་ནང་འབྱུང་ཁམས་ཀྱི་འབྲེལ་བ།Relation of outer and inner elements.

6. འཕྲོ་མཐུད།Continued • ས་ཁམས། Earth element. • ཆུ་ཁམས། ཆུའི་ཁམས་འདི་ རྒྱུ་ཞིང་བརྟན་མེད་ ཡང་བའི་རང་བཞིན་འབདཝ་ལས་ སའི་ཁམས་ལས་ཡང་ཚོར་ཤུགས་ཅན་དང་ ཧ་གོ་བ་ལཱ་ཁག་ཅིག་ཨིན།Water is more mysterious than Earth because it is moving, unstable and lighter. • མེ་ཁམས། མེའི་ཁམས་འདི་ ཡང་ཞིང་མགྱོགས་པ་རེག་མི་ནུས་པ་ཅིག་ཨིནམ་ལས་ ཆུའི་ཁམས་ལས་ཡང་ཚོར་ཤུགས་ཅན་དང་ ཧ་གོ་བ་ལཱ་ཁག་ཅིག་ཨིན།Fire is more mysterious than Water because it is lighter, faster and less touchable. • རླུང་ཁམས། རླུང་གི་ཁམས་འདི་ ཡང་ཞིང་མཐོང་ནི་མེདཔ་ཅིག་འབདཝ་ལས་མེའི་ཁམས་ལས་ཡང་ རླུང་ཁམས་འདི་ཚོར་ཤུགས་ཅན་དང་ ཧ་གོ་བ་ལཱ་ཁག་ཅིག་ཨིན།Air is more mysterious than Fire because it is still lighter and more invisible. • ནམ་མཁའ།ནམ་མཁའི་ཁམས་འདི་ ནམ་ཡང་མི་གསལ་བ་མིན་པ། སྟོང་པ་སྟོང་རྐྱང་ཡང་མེན་པ། ངེས་བཟུང་མེད་པ་དང་ ཡངས་ཤིང་རྒྱ་ཆེ་བའི་རང་བཞིན་ཅིག་འབདཝ་ལས་ ནམ་ཁའི་འདི་ཁམས་གཞན་ཚུ་ལས་ ཚོར་ཤུགས་ཅན་དང་ ཧ་གོ་བ་ལཱ་ཁག་ཡོདཔ་ཨིན།Space is the most mysterious of all because it is never dull, never empty, most invisible and most open.

7. འཕྲོ་མཐུད།Continued རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས། རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་ རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་འདི་ མི་མཐོང་ཞིང་ བསམ་ཡུལ་ལས་འདས་པའི་རང་བཞིན་ཅིག་འབདཝ་ལས་ ཁམས་ག་ར་གི་གྲས་ལས་ གནམ་མེད་ས་མེད་ ཚོར་ཤུགས་ཅན་དང་ ཧ་གོ་ཚུགས་པར་ལཱ་ཁག་ཅིག་ཨིན། རྣམ་པར་ཤེས་པ་འདི་མེད་པ་ཅིན་ ཁམས་གཞན་ཚུ་འོང་མི་སྲིད། Mind element is the most mysterious of all because it is invisible, it is beyond explanation and beyond thought or conception. Mind pervades all other elements. If there is no mind, there could be no other elements..

8. འཕྲོ་མཐུད།Continued • ས་ཡོམ་གྱི་ནུས་ཤུགས་ཀྱིས་ ག་དེམ་ཅིག་ར་དཀྲུགས་རུང་ ས་ཡོམ་གྱི་འཇིགས་པ་གིས་ནམ་མཁའི་ཁམས་ལུ་གནོད་མི་ཚུགས།The earth quake cannot harm the mysterious sky, no matter how much it's powerful shaking overturn and destroy. • རྒྱ་མཚོ་རྦ་རླབས་འཁྲུགས་ཏེ་ གནོད་པ་ག་དེམ་ཅིག་ར་བསྐྱེལ་རུང་ དེའི་འཇིགས་པ་གིས་ནམ་མཁའི་ཁམས་ལུ་གནོད་མི་ཚུགས། The ocean cannot harm the mysterious sky, no matter how much it's turbulent waves flood and destroy. • མེ་གིས་ག་དེམ་ཅིག་ར་ བསྲེགས་ཏེ་གནོདཔ་བསྐྱེལ་རུང་ མེའི་འཇིགས་པ་གིས་ནམ་མཁའི་ཁམས་ལུ་གནོད་མི་ཚུགས། The fire cannot harm the mysterious sky no matter how much it's angry flames burn and destroy. • ཆར་རླུང་དྲག་པོ་གིས་ གནོད་པ་ག་དེམ་ཅིག་ར་བསྐྱེལ་རུང་ དེའི་འཇིགས་པ་གིས་ནམ་མཁའི་ཁམས་ལུ་གནོད་མི་ཚུགས། The hurricane cannot harm the mysterious sky no matter how much it's violent wind blow and destroy.

9. ACCORDING TO SCIENCE BODY གཟུགས། CONSCIOUSNESSརྣམ་པར་ཤེས་པ། BODY CELLSཁམས་ཕྲན། BRAINཀླདཔ། NEURONཀླད༌རྩ། MOLECULESའདུས་རྡུལ། BODY CELLSཁམས་ཕྲན། ATOMSརྡུལ་ཕྲན། SUBATOMIC PARTICLESཉེ་བའི་རྡུལ་ཕྲན། MOLECULESའདུས་རྡུལ། LIGHT WAVESའོད་རླབས། ATOMSརྡུལ་ཕྲན། ENERGY (Inner Air)ནུས་ཤུགས། ༼ནང་དབུགས།༽ PARTICLESཕྲ་རྡུལ། SUBTLE LEVELགནས་ཚད་ཕྲ་མོ། (no substancesརྒྱུ་རྫས་མེད་པ།) Science say- matter is everything and all is made up of matter.ཚན་རིག་དང་འཁྲིལ་བ་ཅིན་ ཆོས་ཐམས་ཅད་དངོས་རྫས་ལས་གྲུབ་གྲུབ་ཨིན།

10. ACCORDING TO QUANTUM PHYSIC. Quantum Physics དང་འཁྲིལཝ་ད། • རྣམ་པར་ཤེས་པ་འདི་ འགྲོ་བ་སེམས་ཅན་ག་ར་གི་ཀུན་གཞི་ཨིནམ་སྦེ་སངས་རྒྱས་དང་ quantum physics གཉིསཔ་ཆ་ར་གིས་ཆ་བཞགཔ་ཨིན།Consciousness is the ground of all being said by Buddha and as well said by quantum physics now. • རྡུལ་ཕྲན་འདི་ བརྒྱ་ཆ་ ༩༩.༩༩༩༩༩༩༩༩༩༩༩༩ % ནམ་མཁའ་ཨིན།Atoms = is 99.999999999999% empty space. • ད་རེས་ཚུན་ཚོད་རྡུལ་ཕྲན་འདི་ བགོ་བཤའ་རྐྱབ་མ་ཚུགས་པའི་ཕྱེ་མ་རིལ་པོ་བཟུམ་སྦེ་ཆ་བཞག་ནུགTill recently atom was considered as last indivisible particle as a building block. • འཕྲལ་ཁམས་ཅིག་གི་ཞིབ་འཚོལ་དང་འཁྲིལ་བ་ཅིན་ རྡུལ་ཕྲན་འདི་ བགོ་བཤའ་རྐྱབ་ཚུགས་མི་ཅིག་ཨིནམ་སྦེ་བཤད་ནུགRecent finding says that atom is now divisible and is empty. • གནས་སྟངས་ག་ར་ནུས་པ་ལས་བརྟེན་ཏེ་འབྱུངམ་ཨིན།All matter seem to originate and exist by force.

11. འཕྲོ་མཐུད།Continued • Quantum Physics གི་ལྟ་བ་བཤད་མི་ max planckགིས་འབད་བ་ཅིན་ སེམས་འདི་གནས་སྟངས་ག་ར་གི་གཙོ་བོ་དང་ངོ་བོ་བཟུམ་ཅིག་ཨིནམ་སྦེ་བཤད་ནུགMax Planck, founder of Quantum physics said that the mind is the matrix of all matter. • Quantum Physics དང་འཁྲིལ་བ་ཅིན་ རྡུལ་ཕྲན་འདི་དངོས་པོ་ཅིག་མེན། རྡུལ་ཕྲན་འདི་ བགོ་བཤའ་རྐྱབ་མ་ཚུགསཔ་མེན། ཡང་ན་ དངོས་གཟུགས་ངོ་མ་ཅིག་མེན་པར་ ག་ཅི་བྱུང་རུང་བྱུང་སྲིད་པའི་འབྱུང་གནས་ཅིག་ཨིན།Quantum physics says that atoms are not things. It says that the objects are possibilities and not actual or real concrete structure or in-divisible solidity. • འབྱུང་ཁམས་འདི་ དངོས་གཟུགས་ཅན་ ཡང་ན་ རྫས་ལུ་ག་དེ་སྦེ་འགྱུརཝ་སྨོ?How the possibilities becomes the actuality or matter or solid? • འབྱུང་བ་འདི་ དངོས་གཟུགས་ཅན་ལུ་འགྱུར་ནི་འདི་ རྩིས་ཀྱི་རིག་པ་གིས་ཡང་ཁྱབ་མི་ཚུགསཔ་ཨིན།No mathematics works for possibility to become actuality. • འབྱུང་བ་དང་འབྱུང་བ་གིས་ དངོས་གཟུགས་ལུ་རྩ་ལས་འགྱུར་མ་ཚུགསཔ་ཨིན།Possibility of possibility never becomes actuality.

12. འཕྲོ་མཐུད།Continued • རྫས་མེན་པའི་འབྱུང་ཁམས་འདི་གིས་ རྫས་དང་གཅིག་ཁར་ག་དེ་སྦེ་འབྲེལ་བ་འཐབ་སྨོ?How non-materials interact with material? • རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཟེར་མི་ག་ཅི་སྨོ།What is consciousness? • ཧ་གོ་ནི། ཤེས་ནི།Being aware, knowing. • དངོས་རྫས་ཚུ་བྱུང་སྲིད་པའི་རང་བཞིན་ཅིག་ཨིན་རུང་ རྣམ་པར་ཤེས་པ་གིས་བཟུང་བའི་ཡུལ་དུ་འགྱུརཝ་ལས་ དངོས་གཟུགས་ལུ་འགྱུརཝ་ཨིན།Matter is the possibilities of consciousness to choose and become actual. • ང་བཅས་འཛམ་གླིང་ནང་སྡོདཔ་སྨོ་ འཛམ་གླིང་ང་བཅས་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ནང་ཡོདཔ་སྨོ། Do we live in the world or world exist in our consciousness? • རྣམ་པར་ཤེས་པ་འདི་ བཟང་ངན་གྱི་རྣམ་གཞག་བྱུང་སྲིད་པའི་ཞིང་ས་བཟུམ་ཅིག་ཨིན་པས།Consciousness is the field of infinite potential possibilities.

13. 12 Interdependent Origin རྟེན་འབྲེལ་བཅུ་གཉིས། སངས་རྒྱས། མྱང་འདས། འཁོར་བ་མེད། མྱང་འདས་ལམ། རིག་པ། འཁོར་བའི་ལམ། སྡུག་བསྔལ་མེད། མ་རིག IGNORANCE འདུ་བྱེད་མེད། འདུ་བྱེད། KARMIC FORMATION སྡུག་བསྔལ། SUFFERING རྣམ་པར་ཤེས་པ་མེད། སྐྱེ་བ་མེད། རྣམ་པར་ཤེས་པ། CONCIOUSNESS སྐྱེ་རྒ་ན་འཆི། BIRTH, OLD, SICK & DEATH སྲིད་པ་མེད། སྲིད་པ། EXISTENCE མིང་དང་གཟུགས་མེད། མིང་དང་གཟུགས། NAME & FORM ལེན་པ། GRASPING སྐྱེ་མཆེད་དྲུག 6 SENSE FACULTIES ལེན་པ་མེད། སྐྱེ་མཆེད་མེད། སྲེད་པ། CRAVING རེག་པ། CONTACT ཚོར་བ། SENSATION རེག་པ་མེད། སྲེད་པ་མེད། ཚོར་བ་མེད།

14. མཇུག་དོན།Conclusion • བསམ་པ་ཟེར་མི་འདི་ག་ཅི་སྨོ། • རྒྱུ་དང་རྐྱེན་མེད་པའི་དངོས་པོ་ འཛམ་གླིང་ནང་མེད། • འདི་བཟུམ་སྦེ་ སེམས་ཡང་རྒྱུ་དང་རྐྱེན་ལས་བརྟེན་ཏེ་གྲུབ་ནུག • རྒྱུ་དང་རྐྱེན་མེད་པའི་ཤེས་པ་ལུ་མཁྱེན་པ། རིག་པ། སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཐུགས། མྱང་འདས་ ཟེར་ཡང་གསུངས་ནུག • འདི་འབད་ནི་འདི་གིས་ རྒྱུ་དང་རྐྱེན་ལེགས་ཤོམ་བཟོ་སྟེ་ མནོ་བསམ་དང་ལཱ་ལེགས་ཤོམ་འབད་དགོཔ་འདི་ གནམ་མེད་ས་མེད་གལ་ཆེཝ་ཨིན་པས།

15. རྒྱབ་རྟེན།References • Magic Dance ཞིང་གཤེགས་ སྐྱབས་རྗེ་ གདུང་སྲས་འཕྲིན་ལས་ནོར་བུ་རིན་པོ་ཆེ།Magic Dance- Late His Holiness DungseyThinleyNorbu Rinpoche. • གྲུ་གཟིངས་དེད་དཔོན་གྱི་རལ་གྲི།The Treatise of the Ship Captain’s Sword • Quantum Physics (ཡོངས་འབྲེལ་ཐོགonline): • ཌོག་ཊར་ དྷི་པག་ཅོབ་ར། Dr. Deepak Chopra • ཌོག་ཊར་ ཨ་མིཏི་གཱོ་སོ་མི། Dr. AmitGoswami • ཌོག་ཊར་ མི་ཅི་བོ་ཀ་ཀུ།Dr. MachioKaku

16. བཀྲིས་བདེ་ལེགས།