Εκφοβισμός στο Σχολείο: Περιγραφή του Φαινομένου & Παρουσίαση Ερευνητικών Δεδομένων από Ευρώπη & Ελλάδα

1. Εκφοβισμός στο Σχολείο: Περιγραφή του Φαινομένου & Παρουσίαση Ερευνητικών Δεδομένων από Ευρώπη & Ελλάδα Α. Ψάλτη, Επίκ. Καθηγήτρια Τμήμα Βρεφονηπιοκομίας ΑΤΕΙΘ

2. Εκφοβισμός στο Σχολείο (bullying) «Λέμε ότι ένας μαθητής ή μια μαθήτρια είναι θύμα εκφοβισμού όταν ένας άλλος μαθητής ή μια άλλη μαθήτρια ή και μια ομάδα μαθητών ή μαθητριών – • Λένε άσχημα και δυσάρεστα πράγματα γι’ αυτόν/αυτήν ή τον/την κοροϊδεύουν ή τον/την αποκαλούν με άσχημα ονόματα που τον/την πονάνε • Τον/Την αγνοούν εντελώς ή τον/την αποκλείουν επίτηδες από την παρέα τους ή από διάφορες δραστηριότητες • Τον/Την χτυπούν, κλωτσούν, σκουντούν και σπρώχνουν ή τον/την απειλούν • Λένε ψέματα ή διαδίδουν φήμες εναντίον του/της ή στέλνουν κακόβουλα σημειώματα και προσπαθούν να κάνουν και τους άλλους να τον/την αντιπαθήσουν ή να τον/την πονέσουν • Και διάφορα άλλα σαν και αυτά» (Olweus, 1996).

3. Τα Κριτήρια του Εκφοβισμού • Η συμπεριφορά είναι σκόπιμη. • Η συμπεριφορά είναι επαναλαμβανόμενη • Υπάρχει μια ανισορροπία δύναμης μεταξύ θύματος και δράστη

4. Μορφές του Εκφοβισμού • Σωματικός (physical) • Κλωτσιές, σπρωξίματα, μπουνιές, χτυπήματα, χρήση «όπλων», αρπαγή της περιουσίας του άλλου, τράβηγμα μαλλιών, καταστροφή της περιουσίας του άλλου κλπ. • Λεκτικός (γνωστικός) (verbal/cognitive) • Πειράγματα, απειλές, προσβολές, εξευτελισμοί, χειρονομίες, απειλητικές ματιές κλπ. • Έμμεσος [Κοινωνικός/Ψυχολογικός] (Indirect [social/psychological]) • Διάδοση φημών, άσεμνα τηλεφωνήματα, αποστολή ανώνυμων επιστολών, αποκλεισμός από παρέες κλπ.

5. Τεχνολογικός Εκφοβισμός (cyberbullying) • Καινούριο φαινόμενο • Αφορά μορφές εκφοβισμού που χρησιμοποιούν ηλεκτρονικές συσκευές: • Εκφοβισμός μέσω γραπτών μηνυμάτων • Εκφοβισμός μέσω φωτογραφιών και βιντεοκλίπ (μέσω της κάμερας του κινητού τηλεφώνου) • Εκφοβισμός μέσω τηλεφώνου • Εκφοβισμός μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (email) • Εκφοβισμός σε chat-rooms • Εκφοβισμός μέσω ιστοσελίδων • Πιο διαδεδομένος εκτός σχολείου

6. Το Φαινόμενο Διεθνώς[Morita et al., 2001]

7. Ελλάδα • Μελέτη της σχολικής βίας την τελευταία δεκαετία • Πρώτη έρευνα: Ανδρέου, 1990 • Αύξηση του αριθμού των ερευνών τα τελευταία χρόνια: Καλλιώτης, 2000.Pateraki & Houndoumadi, 2001.Boulton, Καρέλλου, Λανίτη, Μανούσου & Λεμονή, 2001. Andreou, 2000, 2001, 2004.Andreou & Metallidou, 2004. Andreou, Vlachou & Didaskalou, 2005. Smith, Nika & Papasideri, 2004. Sapouna, 2008 • Έρευνα σε Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, τοπικού χαρακτήρα

8. Πρόγραμμα ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ • Τίτλος: Ταυτότητες Φύλου, Εθνικές Ταυτότητες & Σχολική Βία: Διερευνώντας τη Βία & τη Θυματοποίηση στο Σχολικό Πλαίσιο • Επιστ. Υπεύθυνη: κ. Β. Δεληγιάννη-Κουϊμτζή, Καθηγήτρια Τμ. Ψυχολογίας ΑΠΘ • σε συνεργασία με το Τμ. Βρεφονηπιοκομίας του ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης(υπεύθυνη: Αναστασία Ψάλτη, Επίκ. Καθηγήτρια Ψυχολογίας)

9. Στόχοι του προγράμματος • Γενικός στόχος: • Η σύνδεση των ταυτοτήτων φύλου & των εθνικών ταυτοτήτων με το φαινόμενο της σχολικής βίας & του εκφοβισμού (bullying) σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης (Παιδικός Σταθμός – Λύκειο) σε όλη τη χώρα

10. Στόχοι του προγράμματος • Επιμέρους Στόχοι: • Μελέτη της κατανόησης του φαινομένου από μαθητές/τριες & εκπαιδευτικούς • Καταγραφή της συχνότητας του φαινομένου στο χώρο του ελληνικού σχολείου • Μελέτη των παραγόντων που κάνουν μαθητές/τριες πιο ευάλωτους/ες & πιο ανθεκτικούς/ές σε φαινόμενα εκφοβισμού • Συλλογή ποσοτικών & ποιοτικών δεδομένων

11. Μέθοδος • Συμμετέχοντες: • 3769 μαθητές/τριες Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης • 135 μαθητές/τριες Προσχολικής Εκπαίδευσης • Περίπου 200 εκπαιδευτικοί Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης • Εργαλείο: Ερωτηματολόγιο • Βασισμένο στα ερωτηματολόγια:TheRevisedOlweusBully/VictimQuestionnaire – Senior (1996) καιPro-VictimScale (PVS) τωνRigby & Slee (1991) • 39 ερωτήσεις, 4 θεματικές ενότητες: Ι. Προσωπικές πληροφορίες, ΙΙ. Η ζωή στο σχολείο. ΙΙΙ. Δυσάρεστα περιστατικά που έχουν συμβεί στο σχολείο, IV. Στάσεις