LES 1

1. LES 1 Algemene inleiding, juridische begrippen, wetgeving en rechterlijke macht

2. Huishoudelijke mededelingen • (door docent in te vullen)

3. Wijze van studeren • boek bevat veel details • boek is van 2009, dus actueel • hoofdzaken van bijzaken leren onderscheiden • regelmatig studeren

4. Colleges en examen • acht colleges • schriftelijk examen van 2½ uur • mengeling van weetjesvragen en casusposities • laatste halfuur van college: casuspositie(s)

5. Indeling van het Nederlands recht • privaatrecht • publiekrecht (staats-, bestuurs- en strafrecht)

6. De vier rechtsbronnen • wet • verdrag • jurisprudentie • gewoonte

7. De wetgevers in Nederland Centraal 1 nationale wetgever (de formele wetgever) 2 regering Decentraal 1 provinciale staten 2 gemeenteraad

8. Onderscheidingen binnen het recht objectief recht = geheel van rechtsregels 1 privaatrecht en publiekrecht 2 materieel en formeel recht 3 dwingend en aanvullend recht subjectief recht = bevoegdheid die de burger heeft op grond van objectief recht

9. Procesrecht beginselen procesrecht: • hoor en wederhoor • openbaarheid procedure • onpartijdigheid en onafhankelijkheid rechter • motivering beslissing • partijautonomie • onderzoek in twee instanties • toezicht door cassatie • verplichte vertegenwoordiging • afhandeling binnen redelijke termijn • misbruik procesrecht/goede procesorde • rechtspraak niet gratis

10. Bevoegdheid burgerlijke rechter • rechtsmacht • absolute competentie • sectorcompetentie • relatieve competentie

11. De procedure • dagvaarding • verstek en verschijning • conclusies en pleidooi • bewijs • vonnis • bijzondere procedures: verzoekschriftprocedure, kort geding, arbitrage en bindend advies

12. Executie- en beslagrecht • reële executie • beslag: executoriaal en conservatoir • indirecte dwangmiddelen: lijfsdwang en dwangsom

13. LES 2 Verbintenissen en overeenkomsten

14. Definitie verbinteniseen verbintenis is een vermogensrechtelijke rechtsbetrekking tussen twee (of meer) personen, waarbij de een verplicht is tot een bepaalde prestatie tegenover de ander die tot de prestatie gerechtigd is Ontstaansbronnen verbintenis 1 de wet zelf 2 bronnen waarnaar de wet verwijst 3 het stelsel van de wet

15. Redelijkheid en billijkheid • aanvullende werking • beperkende werking

16. Natuurlijke verbintenis • wet of rechtshandeling onthoudt afdwingbaarheid • dringende morele verplichting Rechtsgevolgen natuurlijkeverbintenis • voldoening niet zonder rechtsgrond • voldoening is niet schenking of gift

17. Rechtshandeling rechtshandeling = de handeling die erop gericht is een bepaald rechtsgevolg in het leven te roepen vereisten rechtshandeling: • handelingsbekwaamheid • handelingsbevoegdheid handelingsbekwaamheid = de geschiktheid van een persoon om voor zichzelf rechtshandelingen tot stand te brengen; handelingsonbekwaam zijn minderjarigen en ondercuratelegestelden handelingsbevoegdheid = de geschiktheid van een persoon om een bepaalde rechtshandeling te verrichten

18. Gebrek rechtshandeling • nietig • vernietigbaar • niettemin geldig

19. Oorzaken nietige rechtshandelingen 1 gebrek wil en/of verklaring 2 strijd met openbare orde en met de wet 3 de handelingsonbevoegdheid van een persoon

20. Oorzaken vernietigbare rechtshandelingen 1 onbekwaamheid 2 geestelijke stoornis 3 wilsgebreken

21. Overeenkomst overeenkomst = meerzijdige rechtshandeling, waarbij een of meer partijen jegens een of meer anderen een verbintenis aangaan voorbeelden: koop en huur verschillende overeenkomsten: 1 wederkerige en eenzijdige overeenkomsten 2 benoemde en onbenoemde overeenkomsten

22. Totstandkoming overeenkomsten 1 aanbod en aanvaarding 2 bepaalbaarheid van de verbintenissen 3 vernietigbaarheid in geval van dwaling 4 vernietigbaarheid in geval van algemene voorwaarden

23. Aanbod en aanvaarding • rechtskarakter van aanbod • rechtskarakter van aanvaarding

24. Dwaling en Diversen Dwaling • causaal verband • betrokkenheid wederpartij • uitzonderingen die niet tot vernietiging leiden Diversen • algemene voorwaarden • uitleg en rechtsgevolgen van overeenkomsten • Haviltex-criterium

25. LES 3 Personenrecht

26. Persoon = drager van rechten en verplichtingen • natuurlijke personen • rechtspersonen

27. Naamrecht • uitgangspunt: keuze bij de geboorteaangifte • geen keuze: kind krijgt naam vader, behalve wanneer kind alleen in familierechtelijke relatie tot moeder staat

28. Burgerlijke stand Akten van de burgerlijke stand • geboorteakte • huwelijksakte • de akte van registratie van partnerschap • akte van overlijden Registers van de burgerlijke stand • geboorte • huwelijken • geregistreerde partnerschappen • overlijden

29. Afstammingsrecht • kind staat altijd in familierechtelijke betrekking tot zijn moeder • juridische vader van kind is de man: 1 die op tijdstip van geboorte gehuwd was met moeder van kind 2 die het kind heeft erkend 3 wiens vaderschap gerechtelijk is vastgesteld 4 die het kind heeft geadopteerd • bij overlijden man vóór geboorte kind: man is vader indien geboorte binnen 306 dagen na overlijden, tenzij ontkenning door moeder • Ontkenning van het vaderschap

30. Erkenning + gerechtelijke vaststelling vaderschap • erkenning is rechtshandeling (geen bewijsmiddel) • geen terugwerkende kracht • door erkenning ontstaat familierechtelijke betrekking tussen kind en erkennende man • gerechtelijke vaststelling van vaderschap

31. Adoptie • bestaat sinds 1956 • belangrijke wijziging per 1 april 1998: • éénouderadoptie is mogelijk • adoptie door ongehuwden is mogelijk • voor adoptie rechterlijke uitspraak nodig • voorwaarden ter zake van hoedanigheid adoptanten, het te adopteren kind en ouders die in familierechtelijke betrekking staan tot het kind • voor adoptie buitenlandse kinderen gelden bijzondere voorwaarden

32. Minderjarigheid • minderjarig = jonger dan 18 jaar en niet gehuwd of gehuwd geweest • handelingsonbekwaamheid • minderjarige handelingsonbekwaam, tenzij toestemming wettelijke vertegenwoordiger • handlichting: minderjarige krijgt verdergaande bevoegdheden • meerderjaigverklaring • meerderjarig worden door huwelijk

33. Gezag over minderjarigen • ouderlijk gezag binnen situatie huwelijk/geregistreerd partnerschap • twee aspecten: 1 toezicht over persoon van minderjarige 2 bewind over vermogen van minderjarige • gezamenlijk gezag: - huwelijk + geregistreerd partnerschap - een ouder met niet-gehuwde of niet-geregis- treerde partner met rechterlijke beslissing • eenhoofdig gezag (rechtswege/rechterlijke beslissing)

34. Voogdij • voogdij: gezag door anderen dan juridische ouders • twee aspecten 1 toezicht over persoon van minderjarige 2 bewind over vermogen minderjarige • ontstaan voogdij 1 testamentaire voogdij 2 door de rechter opgedragen voogdij

35. Curatele • geldt voor meerderjarigen • gronden 1 geestelijke stoornis 2 verkwisting 3 gewoonte van drankmisbruik • bevoegdheden curator • publiciteit

36. Onderbewindstelling • voor meerderjarige die zijn belangen niet behoorlijk kan behartigen wegens een lichamelijk gebrek • belangrijkste verschillen met curatele: 1 curatele geestelijke stoornis, onderbewindstelling lichamelijke stoornis 2 onderbewindstelling wordt in beginsel niet gepubliceerd • mentorschap voor meerderjarige die als gevolg van een geestelijke of lichamelijke toestand tijdelijk of duurzaam niet in staat is of bemoeilijkt wordt zijn belangen van niet vermogensrechtelijke aard zelf behoorlijk waar te nemen

37. LES 4 Huwelijksvermogensrecht

38. Hoe geregeld? • huwelijk: bij wet geregeld • geregistreerd partnerschap: bij wet geregeld • samenleven (“hokken”): vormloos

39. Totstandkominghuwelijk • monogamie • leeftijd • toestemming • overige beletselen

40. Geregistreerd partnerschap • nagenoeg dezelfde eisen als huwelijk bij aangaan geregistreerd partnerschap • totstandkoming: opmaken van akte door ambtenaar burgerlijke stand • gevolgen: dezelfde als bij huwelijk • een uitzondering: er vloeien geen betrekkingen voort met kinderen • beëindiging: dood, vermissing, wederzijds goedvinden en ontbinding door rechter • flitsscheiding

41. Huwelijksvermogensrecht • aansprakelijkheid: alleen handelende echtgenoot is aansprakelijk, tenzij bij verbintenissen “gewone gang van de huishouding” • voor sommige transacties toestemming andere echtgenoot nodig • geen toestemming betekent vernietigbaarheid van de rechtshandeling • bij vernietigbaarheid wel aan termijn gebonden en onder omstandigheden derdenbescherming

42. Algehele gemeenschap van goederen • wetsvoorstel 28867 nog steeds in TK (ligt stil) • uitgangspunt: één vermogen • alle goederen die echtgenoten hadden worden gemeenschappelijk (ook de schulden) • uitzondering: goederen verkregen door uitsluitingsclausule en verknochte goederen

43. Algehele gemeenschap van goederen • door wettelijke gemeenschap van goederen wordt verhaalsobject van schuldeisers groter • geen verhaal mogelijk op privé-objecten • bestuur: beide echtgenoten zijn rechthebbende, maar als regel heeft slechts een van hen het bestuur over een bepaald goed

44. Ontbinding gemeenschap • einde huwelijk • scheiding van tafel en bed • opheffing gemeenschap door beschikking • opheffing gemeenschap door latere huwelijkse voorwaarden

45. Huwelijkse voorwaarden • vóór het huwelijk • staande het huwelijk wel goedkeuring nodig van Rechtbank (ter bescherming van schuldeisers) • koude uitsluiting • periodiek of finaal verrekenbeding

46. Echtscheiding • 1/3 van de huwelijken eindigt in echtscheiding • reden: duurzame ontwrichting van het huwelijk • totstandkoming echtscheiding: inschrijving van echtscheidingsbeschikking (moet wel binnen zes maanden nadat echtscheidingsbeschikking kracht van gewijsde heeft gekregen)

47. Alimentatie en echtscheiding • limitering alimentatie: maximaal twaalf jaar • bij huwelijk korter dan vijf jaar en zonder kinderen: alimentatieplicht maximaal de duur van het huwelijk • beëindiging alimentatie: huwelijk, geregistreerd partnerschap en samenwonen • na verbreking ongehuwd samenwonen: geen alimentatierecht, tenzij overeengekomen

48. Scheiding van tafel en bed • huwelijk blijft in stand • scheiding wordt ingeschreven in het huwelijksgoederenregister • scheiding eindigt door verzoening • echtscheiding kan alsnog na scheiding van tafel en bed, maar pas na drie jaar

49. LES 5 Samenwerkingsvormen en rechtspersonen

50. Ondernemingsvormen • eenmanszaak • personenvennootschappen: vennootschap, commanditaire vennootschap • rechtspersonen: naamloze vennootschap, besloten vennootschap, stichting, vereniging, coöperatie, onderlinge waarborgmaatschappij en Europese vennootschap