Spotkanie monitorujące realizację Strategii rozwoju oświaty mniejszości niemieckiej w Polsce

1. Spotkanie monitorujące realizację Strategii rozwoju oświaty mniejszości niemieckiej w Polsce Opole, 12.04.2012 r.

2. Strategia rozwoju oświaty mniejszości niemieckiej w Polsce Strategia rozwoju oświaty mniejszości niemieckiej w Polsce została opracowana w 2007 r. wspólnie przez Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, przy udziale jednostek samorządu terytorialnego, kuratorów oświaty, a także organizacji mniejszości niemieckiej w Polsce. Strategia jest wspólnym dokumentem administracji rządowej i samorządowej oraz mniejszości niemieckiej w Rzeczypospolitej Polskiej

3. Strategia rozwoju oświaty mniejszości niemieckiej w Polsce - postulaty mniejszości niemieckiej w dziedzinie oświaty 1. Sieć szkolna: utworzenie zespołu szkół dwujęzycznych; rozwój sieci dwujęzycznych przedszkoli i szkół podstawowych. 2. Finansowanie edukacji mniejszości niemieckiej: zmiana systemu finansowania oświaty poprzez rozróżnienie szkół/oddziałów dwujęzycznych i z językiem wykładowym od szkół z dodatkową nauką języka mniejszości narodowej oraz przyznanie tym pierwszym wyższych wag; uwzględnienie w systemie finansowania podziału na grupy klas liczących ponad 26 uczniów, w których nauczany jest język niemiecki jako język ojczysty. 3. Treść nauczania - programy nauczania, podręczniki: wprowadzenie bardziej czytelnego i przejrzystego systemu zakupu podręczników do nauki języka mniejszości narodowej; przygotowanie programu nauczania i podręcznika do nauki historii i geografii kraju ojczystego, wydanie brakujących podręczników do nauki poszczególnych przedmiotów w języku niemieckim. 4. Nauczyciele i doradcy metodyczni języka niemieckiego: utworzenie systemu grantów w celu wspierania doradztwa metodycznego dla nauczycieli języka mniejszości narodowej; utworzenie na kierunku germanistyki dodatkowej specjalizacji – nauczanie języka niemieckiego jako języka ojczystego. 5. Wprowadzenie dwujęzycznych świadectw dla szkół dwujęzycznych. 6. Intensyfikacja wymiany uczniów i nauczycieli między Polską i Niemcami.

4. Strategia rozwoju oświaty mniejszości niemieckiej w Polsce – zalecenia Strategiczne cele rozwoju oświaty mniejszości niemieckiej w Polsce: 1. Struktura oświaty: • w perspektywie wieloletniej doprowadzenie do powstania szkół dwujęzycznych z polskim i niemieckim językiem nauczania, • zwiększenie liczby uczniów kontynuujących naukę języka niemieckiego jako ojczystego w szkołach ponadgimnazjalnych. 2. System zarządzania i finansowania oświaty •zróżnicowanie subwencji dla szkół z dodatkową nauką języka mniejszości i dla międzyszkolnych zespołów nauczania języka mniejszości. 3. Treści nauczania • jak najszybsze opracowanie dla szkół mniejszości niemieckiej w Polsce wszystkich niezbędnych podręczników i programów. 4. Doradztwo metodyczne • zapewnienie kompetentnej opieki metodycznej dla wszystkich nauczycieli uczących w szkołach mniejszości niemieckiej w języku niemieckim lub języka niemieckiego, • utworzenie centrum kształcenia nauczycieli języka niemieckiego jako języka mniejszości narodowej.

6. Procent zadeklarowanych dzieci i uczniów objętych obowiązkiem szkolnym, którzy uczą się języka niemieckiego jako języka mniejszości narodowej w stosunku do ogólnej liczby uczniów objętych obowiązkiem szkolnym wg gmin w województwie opolskim w roku szkolnym 2011/2012 Pogrubiona czcionka: TSKN ma większość w Radzie Gminy lub/i wójt/burmistrz z ramienia TSKN (27) Podkreślona czcionka: gmina ma dwujęzyczne tablice (26)

7. Procent zadeklarowanych dzieci i uczniów objętych obowiązkiem szkolnym, którzy uczą się języka niemieckiego jako języka mniejszości narodowej w roku szkolnym 2011/2012 a reprezentacja mniejszości niemieckiej w radach gmin województwa opolskiego

8. Finansowanie oświaty mniejszości niemieckiej w województwie opolskim Kwota bazowa subwencji oświatowej przekazywana na jednego ucznia w roku 2011 – 4717,01 zł ; w roku 2012 – 4936,75 zł. Z tytułu prowadzenia oświaty mniejszości narodowej gminy otrzymują na każdego ucznia uczącego się języka lub w języku mniejszości subwencję oświatową zwiększoną w stosunku do innych uczniów o 20% (P9) w przypadku szkoły dużej lub 150% (P10) w przypadku, gdy uczeń uczęszcza do szkoły małej (szkoła mała to szkoła, w której nauczanie języka lub w języku mniejszości zadeklarowało do 84 uczniów - szkoła podstawowa lub 42 - szkoła ponadpodstawowa). Kwota subwencji oświatowej przekazywana na jednego ucznia powiększona o wagę P9 w 2012 r. = 5924,1 zł Kwota subwencji oświatowej przekazywana na jednego ucznia powiększona o wagę P10 w 2012 r. = 12341,87 zł

9. Kalkulacja naliczania subwencji oświatowej dla gmin województwa opolskiego z tytułu organizacji oświaty mniejszości narodowej w roku 2011* Udział dodatkowej kwoty subwencji oświatowej z tytułu organizacji oświaty mniejszości narodowej w globalnej kwocie subwencji oświatowej dla gmin woj. op. w 2011 r. *W roku szkolnym 2010/2011 oświatę dla mniejszości narodowej organizowały 42 gminy woj. op.

10. Przykład z gminy WołczynEdukacja języka mniejszości narodowej a skutki niżu demograficznego – narzędzie do łatania gminnego budżetu? M. Zatylna, Wołczyn - Nie zabierajcie nam szkoły,„Kulisy Powiatu” z 12 stycznia 2012 r.: Gmina Wołczyn przymierza się do restrukturyzacji sieci szkół. Nieoficjalnie mówi się o likwidacji podstawówki w Skałągach. – Na pewno się na to nie zgodzimy – zapowiadają rodzice uczniów. (…) Rodzice uczniów ze Skałąg skierowali do burmistrza i radnych gminnych pismo, w którym zawarli własną propozycję zmian w sieci szkół. (...) - Aby zwiększyć subwencję dla uczniów Szkoły Podstawowej w Skałągach, proponujemy wprowadzenie dla naszych dzieci dodatkowej nauki języka niemieckiego jako języka mniejszości narodowej – informują rodzice. – Spowoduje to zwiększenie subwencji o dodatkowe sto pięćdziesiąt procent na każdego zadeklarowanego ucznia. Takie deklaracje złożyli już rodzice 42 uczniów skałąskiej podstawówki.

11. Przykład z gminy UjazdEdukacja języka mniejszości narodowej a skutki niżu demograficznego – pole do konfliktów społecznych? R. Dmitrow, Reorganizacja szkół. Takiego protestu jeszcze nie było, „NTO” z 26 lutego 2012 r.: Żeby "ratować” szkołę rodzice... wypiszą dzieci z niemieckiego. Na taki pomysł wpadli mieszkańcy Jaryszowa pod Ujazdem (pow. strzelecki), którzy nie zgadzają się z planami reorganizacji szkół przedstawionymi przez część radnych i burmistrza. (…) Mieszkańcy zapowiedzieli, że zrobią wszystko, żeby zablokować przenosiny uczniów. Zagrozili na zebraniu, że w proteście nie podpiszą dzieciom deklaracji o wyborze języka niemieckiego jako ojczystego. W efekcie urząd straci po ok. 7 tys. zł subwencji na jednego ucznia. Dla gminy będzie to oznaczać kilkaset tysięcy zł strat, czyli mniej więcej tyle, ile chce zaoszczędzić wprowadzając zmiany. - Ustaliliśmy, że jeżeli plany burmistrza wejdą w życie to wszyscy rodzice, solidarnie nie podpiszą deklaracji - mówi Ernestyna Wilczek, przewodnicząca rady rodziców. (…) Groźba okazała się na ostatniej sesji dosyć skuteczna. Radni, którzy wcześniej popierali plan reorganizacji szkół odłożyli głosowanie.

12. Opinie reprezentantów mniejszości niemieckiej w stosunku do funkcjonowania systemu oświaty mniejszości niemieckiej w Polsce 1.Komentarz z 17 grudnia 2011 r. w sprawie Raportu Komitetu Ekspertów Rady Europy nt. realizacji postanowień Karty Języków Regionalnych i Mniejszościowych w Polsce Rada Europy bardzo krytycznie oceniła realizację (a właściwie brak realizacji) zobowiązań Polski przyjętych przez ratyfikację Europejskiej Karty Języków Mniejszościowych i Regionalnych. Mniejszość Niemiecka już dawno zwraca uwagę na to, że brak szkół niemieckich w Polsce, że dwujęzyczne tablice są niechronione, że poziom 20% uprawniający do ich wnioskowania jest zbyt wysoki, że wbrew Karcie jest przypadek Strzelec Op. i Krapkowic, które uniemożliwiły przeprowadzenie konsultacji w tej sprawie. Wszystkie te przypadki Rada Europy opisuje w raporcie. 2. Oświadczenie Zarządu Związku Niemieckich Stowarzyszeń z dnia 26 marca br. w sprawie wyników Narodowego Spisu Powszechnego 2011 (…) Nadal trudno jest być Niemcem w Polsce, szczególnie dla młodego pokolenia. Brak sprzyjającej atmosfery społecznej, brak akceptacji języka niemieckiego w przestrzeni publicznej, brak systemu edukacji w języku niemieckim powodują postępującą asymilację, a przynajmniej nie sprzyjają jednoznacznej identyfikacji narodowościowej. (…) wynik ten (…) jest sygnałem nieskuteczności polityki kulturowej rządu RP wobec naszej społeczności. Potwierdza on także słuszność zaleceń Komitetu Ministrów Rady Europy zawartych w raporcie o realizacji Europejskiej Karty Języków Regionalnych i Mniejszościowych przez RP.

13. Dziękuję za uwagę