Program przeciwdziałania wadom postawy ciała u dzieci i młodzieży w województwie opolskim

1. Wojewoda OpolskiKoordynator: Opolskie Centrum Zdrowia Publicznego Partnerzy: Opolskie Kuratorium Oświaty Opolski Oddział Narodowego Funduszu Zdrowia Politechnika Opolska – Instytut Fizjoterapii Program przeciwdziałania wadom postawy ciała u dzieci i młodzieży w województwie opolskim

2. Procedura badań profilaktycznych ucznia • Testy przesiewowe wykonywane przez pielęgniarkę środowiskową środowiska nauczania i wychowania – terminy: • klasa I szkoły podstawowej – 7 lat • klasa III szkoły podstawowej – 10 lat • klasa V szkoły podstawowej – 12 lat • klasa I gimnazjum – 13 lat • klasa I szkoły ponadgimnazjalnej – 16 lat • klasa ostatnia szkoły ponadgimnazjalnej (do ukończenia 19 roku życia)

3. Procedura badań profilaktycznych ucznia • Profilaktyczne badania lekarskie wykonywane przez lekarza poz: • klasa I szkoły podstawowej – 7 lat – w obecności rodziców, opiekunów prawnych lub faktycznych • klasa III szkoły podstawowej – 10 lat – w obecności rodziców, opiekunów prawnych lub faktycznych • klasa V szkoły podstawowej – 12 lat – postępowanie poprzesiewowe uczniów z dodatnim wynikiem testu • klasa I gimnazjum – 13 lat – w obecności rodziców, opiekunów prawnych lub faktycznych • klasa I szkoły ponadgimnazjalnej – 16 lat • klasa ostatnia szkoły ponadgimnazjalnej (do ukończenia 19 roku życia)

4. Procedura przeciwdziałania wadom postawy ciałau dzieci i młodzieży • Krok I – Spotkanie informacyjne z rodzicami na początku roku szkolnego z udziałem pielęgniarki medycyny szkolnej. • Krok II – Przygotowanie do badań przesiewowych. • Krok III – Badania przesiewowe wykonywane przez pielęgniarkę medycyny szkolnej. • Krok IV – Pielęgniarka lub wychowawca dostarcza rodzicom Karty profilaktycznego badania lekarskiego ucznia wraz z Opisem zaburzeń postawy ciała • Krok V – Zadanie rodziców • Krok VI – Profilaktyczne badanie lekarskie dziecka w obecności rodziców. • Krok VII – Zwrot Karty do pielęgniarki szkolnej • Krok VIII – Postępowanie pielęgniarki po zakończonym profilaktycznym badaniu ucznia • Krok IX – Opracowanie przez dyrekcję działań na rzecz przeciwdziałania wadom postawy ciała u uczniów, zbudowanie wyznaczonych grup interwencyjnych oraz zajęć wf z uwzględnieniem zasad kwalifikacji lekarskiej do zajęć wf. • Krok X – Uruchomienie grup interwencyjnych. • Krok XI – Ocena skuteczności interwencji. • Krok XII – Pielęgniarka sporządza informację dotyczącą problemów zdrowotnych uczniów zgodnie z opracowanym formularzem sprawozdawczym i przesyła do Opolskiego Centrum Zdrowia Publicznego razem ze sprawozdaniem MZ 06.

5. Krok ISpotkanie informacyjne z rodzicami na początku roku szkolnego z udziałem pielęgniarki medycyny szkolnej. Zakres informacji przekazanych rodzicom: • Omówienie problemu wad postawy ciała występujących u dzieci i młodzieży oraz uświadomienie wagi problemu i okoliczności sprzyjających powstawaniu zaburzeń w postawie ciała – informacja o programie i rozdanie materiałów informacyjnych. • Uświadomienie rodzicom, że ich rolą, biorąc pod uwagę dobro dziecka, jest dokładne informowanie pielęgniarki i wychowawcy klasy o stanie zdrowia dziecka, o problemach zdrowotnych w rodzinie. • Poinformowanie rodziców o zakresie i terminach badań przesiewowych wykonywanych przez pielęgniarkę szkolną u uczniów oraz zwrócenie uwagi na konieczność dokładnego i skrupulatnego wypełniania Karty profilaktycznego badania lekarskiego dziecka w części przeznaczonej dla rodziców. • Uświadomienie rodzicom zagrożeń wynikających z pochopnie wystawianych zwolnień dziecka z zajęć wychowania fizycznego. • Zebranie od rodziców informacji dotyczącej: telefonu kontaktowego, PESEL dziecka, zgody rodzica na działania związane z objęciem dziecka programem opieki profilaktycznej w zakresie wad postawy ciała.

6. Krok IIPrzygotowanie do badań przesiewowych. • Pielęgniarka przygotowuje dokumentację medyczną ucznia. • Przekazuje Kartę profilaktycznego badania lekarskiego uczniawychowawcy klasy, w której przeprowadza się testy przesiewowe. • Wychowawca wypełnia Kartęw części przeznaczonej dla niego i oddaje pielęgniarce.

7. Krok IIIBadania przesiewowe wykonywane przez pielęgniarkę medycyny szkolnej. • Pielęgniarka wykonuje testy przesiewowe u uczniów zgodnie ze Standardami i metodyką pracy pielęgniarki szkolnej, między innymi wykrywa zaburzenia w zakresie układu ruchu, tj.: • boczne skrzywienie kręgosłupa, • nadmierna kifoza piersiowa, • koślawość kolan i podudzi • stopy płasko-koślawe. • Wpisuje wyniki testów do Karty profilaktycznego badania lekarskiego ucznia. • DoKarty dziecka, u którego pielęgniarka wykryła zaburzenie w postawie ciała, dołącza dodatkową dokumentacjęOpis zaburzeń postawy ciała.

8. Krok IVPielęgniarka lub wychowawca dostarcza rodzicom Karty profilaktycznego badania lekarskiego ucznia wraz z Opisem zaburzeń postawy ciała • Pielęgniarka osobiście lub poprzez wychowawcę dostarcza rodzicom Karty wraz z Opisem zaburzeń postawy ciała na spotkaniu zorganizowanym wspólnie z wychowawcą klasy lub poprzez dziecko. • Pielęgniarka informuje rodziców o: • sposobie wypełnienia przez nich Karty oraz o obowiązku rodziców, wynikającym z ich odpowiedzialności za dziecko, dotyczącym wizyty z dzieckiem u lekarza poz, który wykona u dziecka profilaktyczne badanie lekarskie a wyniki wpisze w odpowiednie miejsce wKarcie. • terminie wykonania ww. badania i obowiązku oddania pielęgniarce w pełni wypełnionejKarty. • problemie zdrowotnym dziecka i dalszym postępowaniu w tym zakresie - w indywidualnych rozmowach.

9. Krok VZadanie rodziców • Rodzice uzupełniają Kartę profilaktycznego badania lekarskiego uczniaw miejscu dla nich przeznaczonym. • Rodzice udają się do swojego lekarza poz, w terminie zaleconym przez pielęgniarkę szkolną. • Rodzice przekazują lekarzowi Kartę wraz z Opisem.

10. Krok VIProfilaktyczne badanie lekarskie dziecka w obecności rodziców. • Lekarz po zbadaniu dziecka diagnozuje problemy zdrowotne. • Informuje rodziców o problemach zdrowotnych dziecka, określa dalsze postępowanie dla dziecka, uświadamia rodziców o potrzebie wspólnego zaangażowania się w działania mające przywrócić właściwą postawę ciała i wyjaśnia wydane zalecenia : • Klasyfikuje do grup wf. • Po badaniu lekarz uzupełnia Kartę, w przypadku potwierdzenie wady postawy ciała uzupełnia Opis zaburzeń w postawie ciała. • Kartę z Opisem oddaje rodzicom, formułując zalecenia co do dalszego postępowania. • w stosunku do dziecka chorego – wydaje skierowanie na leczenie specjalistyczne; • w stosunku do dziecku z problemami w zakresie postawy ciała zaleca: • udział w gimnastyce korekcyjnej organizowanej w szkole, • kieruje do fizjoterapeuty (interwencja pod kierunkiem fizjoterapeuty), • ćwiczenia w domu pod nadzorem rodziców

11. Krok VIIZwrot Karty do pielęgniarki szkolnej • Rodzic oddaje w pełni wypełnioną Kartępielęgniarce medycyny szkolnej w możliwie najkrótszym terminie.

12. Krok VIIIPostępowanie pielęgniarki po zakończonym badaniu profilaktycznym ucznia • Pielęgniarka uzupełnia dokumentację medyczną ucznia znajdującą się w szkole. • W celu uzupełnienia informacji lub wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości kontaktuje się z lekarzem poz sprawującym opiekę nad danym dzieckiem. • Przygotowuje informację o indywidualnych potrzebach uczniów dla dyrekcji szkoły. • Przygotowuje niezbędne informacje, w zakresie indywidualnych potrzeb zdrowotnych uczniów dla: • wychowawcy klasy, • nauczyciela WF, • realizatora gimnastyki korekcyjnej, • fizjoterapeuty.

13. Krok IXOpracowanie przez dyrekcję działań na rzecz przeciwdziałania wadom postawy ciała u uczniów, zbudowanie wyznaczonych grup interwencyjnych oraz zajęć wf z uwzględnieniem zasad kwalifikacji lekarskiej do zajęć wf. • Dyrekcja szkoły po zapoznaniu się z Raportem o potrzebach zdrowotnych uczniów ocenia skalę problemu i opracowuje plan działań, który staje się częścią realizowanego w szkole rocznego programu profilaktyki i promocji zdrowia. • Plan działań powinien uwzględniać: • przeprowadzanie zajęć wychowania fizycznego z indywidualizacją oddziaływań związaną z kwalifikacją ucznia do grupy na zajęcia wf, • realizację gimnastyki korekcyjnej we wszystkich klasach • modelowanie zachowań rodziców i dzieci związane z dbaniem o prawidłową postawę ciała – reedukacja posturalna – przy udziale specjalistów: fizjoterapeuty, lekarza lub pielęgniarki medycyny szkolnej, • organizację dodatkowych zajęć ruchowych w formach pozalekcyjnych, • organizację imprez rekreacyjno-sportowych dla uczniów, rodziców i środowiska szkolnego, • organizację konkursów i akcji związanych tematycznie z promowaniem prawidłowej postawy ciała,

14. Krok IX (cd.)Opracowanie przez dyrekcję działań na rzecz przeciwdziałania wadom postawy ciała u uczniów, zbudowanie wyznaczonych grup interwencyjnych oraz zajęć wf z uwzględnieniem zasad kwalifikacji lekarskiej do zajęć wf. • Cd. • organizację pogadanek i zajęć w ramach lekcji wychowawczej i/lub biologii, przyrody dotyczących kształtowania się prawidłowej postawy ciała i najczęstszych zagrożeń w jej rozwoju, • organizację ćwiczeń śródlekcyjnych oraz dbanie o prawidłową sylwetkę ucznia na każdej lekcji, • udostępnianie infrastruktury sportowej szkoły do zajęć pozalekcyjnych dla uczniów, • zapobieganie nadwadze i otyłości poprzez wprowadzenie różnych programów uświadamiających jak prawidłowo się odżywiać oraz organizację zajęć fizycznych przeznaczonych dla dzieci z problemami • działania związane z obniżaniem wagi plecaków szkolnych, • aktywne włączenie samorządu rodzicielskiego do działań związanych z realizacją programu na terenie szkoły, • w miarę możliwości planowanie zajęcia z wf tak, by nie blokować ich w cyklach dwugodzinnych, bowiem ważniejsza jest częstotliwość niż intensywność, • w miarę możliwości organizowanie pozalekcyjnych zajęć korekcyjnych dla dzieci z wadami postawy ciała i otyłością.

15. Krok XUruchomienie grup interwencyjnych • Prowadzący grupy interwencyjne otrzymują od pielęgniarki szkolnej kopie Opisu zaburzenia postawy ciała i listę uczniów z zaburzeniami. • Nauczyciel wf, realizator gimnastyki korekcyjnej i fizjoterapeuta organizują i prowadzą zajęcia uwzględniając indywidualne zalecenia lekarza. • Fizjoterapeuta opracowuje indywidualny zestaw ćwiczeń dla każdego ucznia zgodnie ze zdiagnozowanym stopniem zaawansowania wady postawy ciała. • Realizator gimnastyki korekcyjnej stosuje opracowany zestaw ćwiczeń na zajęciach gimnastyki korekcyjnej • Fizjoterapeuta uczy rodziców i dziecko zachowania właściwej postawy ciała przy wykonywaniu różnych zajęć codziennych (reedukacja posturalna) i zaleca kontynuację ćwiczeń w domu. • Fizjoterapeuta jest w kontakcie z lekarzem – wymienia uwagi i spostrzeżenia, ewentualnie kieruje dziecko na wizyty kontrolne. • Fizjoterapeuta przekazuje informację dotyczącą diagnozy oraz postępów w zakresie eliminowania wady u poszczególnych uczniów do Centrum Badawczo-Konsultacyjne do Spraw Diagnostyki i Leczenia Wad Postawy Ciała przy PO.

16. Krok XIOcena skuteczności interwencji Procedura oceny – opracowanie przez Centrum Badawczo-Konsultacyjnego do Spraw Diagnostyki i Leczenia Wad Postawy ciała przy Politechnice Opolskiej

17. Krok XIIRoczna ewaluacja programu • Zbieranie i analiza informacji dotyczących problemów zdrowotnych uczniów (wad postawy ciała uczniów) przekazanych do Opolskiego Centrum Zdrowia Publicznego, 1 raz w roku, razem ze sprawozdaniem MZ 06.

18. Szkolenia pielęgniarek, lekarzy poz i lekarzy specjalistów • Cykliczne szkolenia połączone z warsztatami w zakresie rozpoznawania i oceny zaawansowania wad postawy ciała. • Pierwsze szkolenie dla pielęgniarek jest realizowane.

19. Rola samorządu jako organu prowadzącego szkołę • Po zapoznaniu się z raportem o stanie zdrowia uczniów przekazanym przez dyrekcje szkoły, włącza się w realizację programu profilaktyki wad postawy ciała u dzieci i młodzieży poprzez: • wspieranie inicjatyw szkoły, między innymi w organizacji imprez rekreacyjno-sportowych przeznaczonych dla uczniów, rodziców i środowiska szkoły, • wsparcie finansowe szkoły przy druku materiałów informacyjnych na temat profilaktyki wad postawy ciała, przeznaczonych dla uczniów, nauczycieli i rodziców, • tworzenie warunków do zwiększenia aktywności fizycznej dzieci i młodzieży oraz dorosłych poprzez tworzenie i udostępnienie infrastruktury sportowej i rekreacyjnej, • włączenie programu profilaktyki wad postawy ciała do działań z zakresu promocji zdrowia realizowanych jako zadanie własne przez jednostki samorządu terytorialnego (JST).

20. XI Opolskie Centrum Zdrowia Publicznego – Koordynacja programu, ewaluacja i statystyka Szkoła Zakłady opieki zdrowotnej Gabinet profilaktyczny i opieki przedlekarskiej Poradnia podstawowej opieki zdrowotnej Pielęgniarka środowiskowa w środowisku nauczania i wychowania III VIII VII Lekarz POZ VI IV Dyrekcja szkoły IX I Rodzice V Dziecko z wykrytą wadą jest kierowane Wychowawca II Dziecko z niewielkim zaburzeniem w zakresie postawy ciała Szkolenia Nauczyciel WF Gimnastyka korekcyjna X Specjalista Fizjoterapeuta, aplikujący właściwy zestaw ćwiczeń Leczenie Rehabilitacja XI Badawczo-Konsultacyjne Centrum do Spraw Diagnostyki i Leczenia Wad Postawy Ciała przy PO Procedura postępowania z dzieckiem w systemie profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniem

21. Dziękuję za uwagę