Kennis- en Onderwijscentrum Bodem en Ondergrond

1. Kennis- en Onderwijscentrum Bodem en Ondergrond Leergang Oriëntatie Bodem en Ondergrond

2. Oriëntatie Bodem en Ondergrond Overzicht modulen: 1. Integrale (duurzame) gebiedsontwikkeling Excursie 2.1 Bodem en ondergrond 2.2 Watermanagement 3.1 Draagfunctie 3.2 Ondergronds bouwen 4.1 Archeologie 4.2 Landschap en bewoning (geologie en geomorfologie) 5.1 Leefomgevingvraagstukken 5.2 Integrale gebiedsontwikkeling

3. Module 5.2 Integrale gebiedsontwikkeling

4. Wie gericht om zich heen kijkt! • Ziet een zekere ruimtelijke ordening • Ontstaan door keuzes uit het verleden

5. Vanuit diverse sectoren komen ruimteclaims

6. Die kun je ruimtelijk vertalen in (sectorale) kaartbeelden

7. Ruimtelijke Ordening is goede keuzes maken met oog op de toekomst! • Waar wil jij jouw huis bouwen? Legenda = Bouwvlak = Water = Rails = historie = Woning = Veen = Zand

8. Ruimte is in Nederland een schaars goed!Bovengronds en… ondergronds! • Er moeten keuzes worden gemaakt • De Nederlandse overheid voelt zich verantwoordelijk • Doel is ruimtelijke kwaliteiten behouden of verbeteren • Om dit proces in goede banen te leiden zijn regels ingesteld

9. De lagenbenadering verbindt bodem en ondergrond met ROP 5e nota Ruimte SVIR

10. Ruimtelijke ordening Het bewust interveniëren in de ruimtelijke orde via fysieke maatregelen en regelgeving

11. Ruimtelijke planning • Systematische voorbereiding van beleidsvormende en uitvoerende handelingen. • Gericht op het bewust interveniëren in de ruimtelijke orde, en op de organisatie van deze interventies.

12. Facet- en sectorbeleid (inhoudelijke afstemming regelen en afwegen!) onderwijs defensie natuur Spin in web landbouw bodem energievoorziening Verkeer & vervoer

13. Facetbeleid op hoofdlijnen RO water milieu natuur bodem Rijk Provincie Gemeente Locaal

14. Ruimtelijk Ordenaar als spin in web Staat voor de uitdaging! Bovengrondse en Ondergrondse belangen beter op elkaar af te stemmen. Zie module 2.1

15. Ruimtelijke kwaliteit als verbindend concept! “Ruimtelijke kwaliteit is datgenewat ruimte geschikt maakt en houdt voor wat voor mens, plant en dier belangrijk is”

16. Ruimtelijke kwaliteit Gebruikswaarde, Belevingswaarde Toekomstwaarde

17. Bodemthema’s en ruimtelijke kwaliteit Ruimtelijke Kwaliteit 1. Leverancier van grondstoffen 2. Productiefactor voor landbouw en natuurfuncties 3. Draag kwaliteit o.a. infrastructuur 4. Archief: Archeologie, aardkundig

18. ROBO “Uitgaan van 3 Dimensies” y as RO, horizontale afweging x as + Diepte Relatie Bodem & Ondergrond? z as

19. Fasering van het proces van geïntegreerde gebiedsontwikkeling • Voorverkenning • Verkenning • Planstudie • Realisatie • Beheer en onderhoud Planvorming- fase }

20. Welke informatie is nodig! Gericht op de bodemsector • Vaststellen visie en ambities voor de bodem in generieke zin • Gevolgd door een gebiedsspecifiek uitwerking Daarna is overdracht nodig naar de ruimtelijke ordenaars! • Eenvoudig • Globaal • Geïntegreerd met andere beleidsvelden • Rechtstreeks bruikbaar in het planproces

21. Belangen Bodem & Ondergrondvoor RO op 3 niveaus (niet uitputtend!)

22. Rol RO bij afstemming bovengrond en ondergrond • Wat is nou precies bodem en ondergrond? • Van wie is de bodem en ondergrond? • Wie heeft overzicht van al die mogelijke functies, belangen en tegenstellingen? • Hoe krijgen we overzicht met oog op het kunnen maken van verantwoorde keuzes? • Wie mogen die maken?

23. Wet op de ruimtelijke ordening

24. Voorbeelden van ontwikkelingen waar Nederland mee te maken heeft of gaat krijgen en waar we als maatschappij goede keuzes moeten maken!

25. Bescherming tegen het water Water vormt een bedreiging voor ons land! (1 m. stijging!) Nederland zonder dijken! 9 miljoen NL inwoners leven in de kustzone

26. Risicobeheersing als oplossingsrichting! De meeste kustzone verdedigingsplannen komen uit de jaren zestig en zijn verouderd Tussen 24-56% van de dijken voldeed rond 2006 niet meer aan de norm

27. Risico beheersing is geen garantie! Overstroming Den Bosch 1995 ANP Koen Suyk Overstroming Den Bosch 2005 A2 Beeldbank rws

28. Gas als bron van tijdelijke welvaart? Wat te doen aan verzakkingen, aardschokken? Wat doen we met lege gasvelden? - Inzetten voor europees distributiesysteem - Opslag van Co2?

29. C02 opslag Barendrecht Wie is eigenaar van het lege gasveld? Wie gaan er voor betalen? Over welke bedragen gaat het? Wat kan er mis gaan? Wat als het mis gaat? Houdt het ontwikkelingen tegen die wenselijker zijn? Hoe weeg je die belangen af?

30. Opslag van CO2 eenvoudig weergegeven!

31. Groningen gebruikt het veen uit Ommerlanden voor eigen ambities

32. De ontvening Emmer Compascum! Als voorbeeld van Historisch Energie Landschap

33. Waterrijk Weeribben Wieden

34. Visie Informatievoorziening Communicatie en proces

35. Onderstaand schema als hulpmiddel voor het zoeken naar het juiste beheer!

36. Doelen provincie Drenthe 2020 Bodemgezondheid Bodemarchief Bodemvoorraad Bodemkennis (informatievoorziening!)

37. Van bodemagenda naar bodemvisie • Integrale agenda die generieke provinciale bodem ambities weergeeft • Samenhang concretiseren met RO Om aan te sluiten op ruimtelijke planvorming • Basis voor gebiedsspecifieke keuzes en prioriteiten vertalen naar gebiedsambities

38. Visie op hoofdlijnen RO functies Aspecten ondergrond Beschermen Benutten Beleven Wonen - + - Werken Recreatie Infrastructuur Landbouw Natuur Delfstoffen & drinkwater

39. Communicatie en Procesmanagement • Formuleren beleidsdoelstellingen • Pro- actieve houding naar planners • Structureel netwerken

40. Lokaal: Kijken vanuit Ruimtelijke Ordening met aandacht voor ondergrond! • Waar wil jij jouw huis bouwen? Legenda = Bouwvlak = Water = Rails = historie = Woning = Veen = Zand

41. Ondergronds bestemmen via bestemmingplan? a Indien ondergrondse functies een relatie hebben met bovengrond dan is er sprake van “ruimtelijke relevantie” bAls er sprake is van belangentegenstellingen is het wenselijk om wat te regelen! cEr geen sectorale regelgeving is die hier al in voorziet

42. Voorbeelden stad

43. herstel van de Roombeek Herstel van de Roombeek Enschede Oldenzaalsestraat Deurningerstraat U.T. Hengelo

44. Archeologie en ruimtelijke kwaliteitLeidsche Rijn Toelichting: rode stippellijn is grens wettelijk beschermd archeologisch monument Vechten

45. Archeologie en ruimtelijke kwaliteitHoge Woerd Leidsche Rijn Gemodelleerde ruimtelijke structuur van het castellum. Ideaaltypische structuur!

46. Archeologie en ruimtelijke kwaliteitLeidsche Rijn Recreëren in Maxima Park Kennis vergaren voor verhaal

47. Een gebiedsgerichte benadering! Gebouw Complex Straat Buurt Wijk Stad Gemeente Regio Provincie Nationaal Aan het ruimtelijke schaalniveau verbonden verantwoordelijke actoren Maken vanuit hun perceptie op een goede gebiedsontwikkeling keuzes t.a.v. Inhoud & Proces ruimte, milieu, sociaal, economisch, bodem & ondergrond Betrokkenen, belangen, organisatie, overleg, afspraken Maatschappelijke Inrichting!

48. Gebiedsgerichte opdracht • Enkele kaders • Kaartmateriaal • Bodemkundige gegevens • En een vanuit de maatschappij gestelde vraag naar een bepaalde functie!

49. Stel jezelf de juiste vragen • Wat zijn gebiedsspecifieke ambities t.a.v. bodem en ruimtelijke kwaliteit? • Welke kennis is wanneer nodig? • Hoe organiseer je communicatie en procesmanagement? • Denk langs de lijn van vijf fasen!

50. Fasering proces gebiedsgerichte benadering