Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi

1. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi

2. Kardiyak Arrest Nedenleri Ve Kardiyak Arrestten Korunma Bahar Kuvaki Balkan Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon AD İzmir, 2009

3. Sunum Hedefleri • Erişkinlerde kardiyorespiratuvar arrest nedenleri • Risk altında olan hastaların erken tanınması • Acil Tıbbi Ekibinin (Medical Emergency Team) rolü • Kardiyorespiratuvar arrest riski olan hastalara ilk yaklaşım

4. Erişkinlerde kardiyorespiratuvar arrest nedenleri • Risk altında olan hastaların erken tanınması • Acil Tıbbi Ekibinin (Medical Emergency Team) rolü • Kardiyorespiratuvar arrest riski olan hastalara ilk yaklaşım

5. Kardiyorespiratuvar arrest nedenleri Çoğu olguda sorun; • Havayolu • Solunum • Dolaşım • ile ilgilidir

6. Hava Yolu Sorunları Obstrüksiyona yol açan • SSS depresyonu • Kan • Kusmuk • Yabancı cisim • Travma • Enfeksiyon • İnflamasyon • Laringospazm • Bronkospazm Solunum Sorunları • Azalmışsolunum dürtüsü • SSS depresyonu • Azalmışsolunum eforu • Kas güçsüzlüğü • Sinir hasarı • Restriktifgöğüs defekti • Kırık kostalara bağlı ağrı • Akciğer hastalıkları • Pnömotoraks • Hemotoraks • Enfeksiyon • KOAH’da akut atak • Astım • Pulmoner emboli • ARDS Dolaşım Sorunları Primer • Akutkoroner sendromlar • Disritmiler • Hipertansifkalphastalığı • Kalp kapak hastalığı • İlaçlar • Kalıtsal kalphastalıkları • Elektrolit / asid-bazdenge bozuklukları • Elektrik çarpması Sekonder • Asfiksi • Hipoksemi • Kan kaybı • Hipotermi • Septikşok

8. Kardiyorespiratuvar arrest nedenleri Hastane dışı • Kardiyak Kökenli Kardiyak Arrestler • İskemik kalp hastalığı • Koroner arterlerin aterosklerotik olmayan hastalığı • Kardiyomiyopatiler • Kapak hastalıkları • İnfiltratif ve inflamatuvar miyokard hastalığı • Konjenital kalp hastalıkları • Elektriksel bozuklukları Diğerleri 5-10 %10-15 Kardiyomiyopatiler %80 Koroner Arter Hastalığı Engdahl J, Resusc 2002 Chugh SS, Progress in Cardiovascular Diseases 2008

9. Kardiyorespiratuvar arrest nedenleri Hastane dışı • Kardiyak olmayan nedenler (%34.1) • İnternal nedenler • Travmatik olmayan kanamalar • Pulmoner emboli • Malignite • İntrakraniyal patolojiler • Eksternal nedenler • Travma • Entoksikasyon • Boğulma • YCHO Kuisma M, Eur Heart J, 1997

10. Ocak 1995-Aralık 2005 arasındaki kardiyak kökenli olmayan kardiyak arrestler

12. %25 %24 %20 %13 %43

13. Erişkinlerde kardiyorespiratuvar arrest nedenleri • Risk altında olan hastaların erken tanınması • Acil Tıbbi Ekibinin (Medical Emergency Team) rolü • Kardiyorespiratuvar arrest riski olan hastalara ilk yaklaşım

14. Yaşam Kurtarma Zinciri Erken tanı : • Kardiyak arrest ve ölümleri • Yoğun bakıma yatışı • Uygun olmayan resüsitasyon girişimlerini önler

15. “The most sophisticated intensive care often becomes unnecessarily expensive terminal care when the pre-ICU system fails.” Safar P. Crit Care Med 1974;2:1-5 Yoğun bakım öncesi sistemde yetersizlik varsa, en gelişmiş yoğun bakım hizmeti bile sıklıka gereksiz pahalılıkta bir terminal (son) bakıma dönüşür. 1924-2003

16. 2 aylık çalışma dönemi/877 olgu (Danimarka, Üniversite Hastanesi) • Günde 1 kez randomize olarak SS, SpO2, KAH, Sistolik KB • Her 5 hastadan birinde vital bulgularda bozulma saptanmış • Bu olgularda 30 günlük mortalitede 3 kat artış saptanmış • Servis hemşireleri anormal vital bulgusu olan olguların yaklaşık %50’sinin farkında değilmiş

18. Riskli Hastanın TanınmasıHastane içi kardiyak arrestler • Olguların %84’ü önceden bulgu vermektedir • Bulgu veren olguların %60’ında arrest önlenebilir (hipoksi, hipotansiyon) Çözüm ?? • Kardiyak Arresti “Önleyici” Ekip ??

19. Early Warning Score (Erken Uyarı Skoru) • Medical Emergency Team (Acil Tıbbi Ekip) • Rapid Response Team (Hızlı Yanıt Ekibi) • Critical Care Outreach (Yoğun Bakım Uzantısı) • Patient At Risk Team (Riskli Hasta Ekibi)

20. 3 2 1 0 1 2 3 Nabız < 40 41-50 51-100 101-110 111-130 > 130 Sistolik KB mmHg < 70 71-80 81-100 101-199 > 200 Solunum Sayısı < 8 9 -14 15-20 21-29 > 30 Isı°C < 35 35.1-36.5 36.6-37.4 > 37.5 SSS A V P U Riskli Hastanın TanınmasıErkenUyarı Skoru “Skor> 4  hasta, doktor tarafından tekrar değerlendirilir

21. “rutin olmayan” bulgular da dikkate alınmalı • Kan gazları analizi • SpO2 • İdrar çıkışı

22. Acil Tıbbi Ekipler Emergency Medical Team

23. Acil Tıbbi Ekibi Çağırma Kriterleri Hillman K, Resuscitation 2001

25. ATE çağırma kriterleri Havayolu solunum sıkıntısı hava yolu risk altında Solunum SS > 30/dk SS < 6/dk SpO2 < 90 (O2) konuşma güçlüğü Dolaşım KB < 90 mmHg KAH > 130/dk Nörolojik durum bilinç düzeyinde azalma Diğer

26. Avustralya’da 23 devlet hastanesi 741744 olgu (12 ay) ATE ve KAE karşılaştırması 11242 istenmeyen olay / 3700 ATE çağrısı Acil Tıbbi Ekip çağırıları arttıkça kardiyak arrest ve beklenmedik ölümler azalmıştır. Bu sonuç serviste durumu kötüleşen hastaların erken dönemde Acil Tıbbi Ekip tarafından değerlendirilmesine bağlı olabilir.

27. Erişkinlerde kardiyorespiratuvar arrest nedenleri • Risk altında olan hastaların erken tanınması • Acil Tıbbi Ekibinin (Medical Emergency Team) rolü • Kardiyorespiratuvar arrest riski olan hastalara ilk yaklaşım

28. Yaşamı tehdit edici olaylarda tanı ve tedavi kursu

29. Riskli hastalarda “ABCDE” yaklaşımı Havayolu Solunum Dolaşım Nörolojik durum Hastanın değerlendirilmesi A… B… C… D… E… “airway” “breathing” “circulation” “disability” “exposure”

30. “ABCDE”Yaklaşımı • Personel güvenliği • Hastanın yanıt verme durumu • Yaşamsal bulgular • nabız, solunum sayısı, kan basıncı, SpO2, EKG • İntravenöz erişim ve kan örneği Siz hiç yaşam belirtilerine bakmazmısınız? Siz hiç yaşam belirtilerine bakmaz mısınız ???

31. “ABCDE”yaklaşımıHavayolu Havayolu obstrüksiyonunda tanı • Konuşabilme • Solunum zorluğu, solunum sıkıntısı, boğulma • Yeterli soluk alamama • Gürültülüsolunum • stridor, wheezing, “gurgling” • Tahterevalli bulgusu, yardımcı solunum kaslarının kullanımı

32. “ABCDE”yaklaşımıHavayolu Havayolu obstrüksiyonunda tedavi • Havayolu açıklığı - örn.baş ekstansiyonda, çenenin itilmesi, “jaw thrust” • Basit ek uygulamalar • İleri teknikler - örn. LMA, trakeal tüp • Oksijen

33. “ABCDE”yaklaşımıSolunum Solunum sorunlarının tanınması • Bak • Solunum sayısı, solunum şekli, yardımcı solunum kaslarının kullanımı, siyanoz,göğüs deformitesi, bilinç durumu – varsa SpO2 • Dinle • Gürültülü solunum, solunum sesleri (ral, ronküs, tek taraflı solunum sesleri) • Hisset • Ekspansiyon, perküsyon, trakeanın pozisyonu, krepitasyon

34. “ABCDE”yaklaşımıSolunum Solunum sorunlarında tedavi • Havayolu • Oksijen • Altta yatan nedenin tedavisi - örn.pnömotoraksın drenajı • Solunum yetersiz ise desteklenmesi - örn. balon-valf-maske ile ventilasyon

35. “ABCDE”yaklaşımıDolaşım Dolaşım sorunlarında tanı • Nabız – KAH • Kan basıncı • Kapiller dolum zamanı (KDZ) • Kalbin oskültasyonu • Göğüs ağrısı, dispne, bilinç değişikliği • Oligüri • Monitörizasyon (ritm) • EKG (iskemi) • Kanama, volüm kaybı ?

36. “ABCDE”yaklaşımıDolaşım Dolaşım sorunlarında tedavi • Havayolu, solunum • Oksijen • İV erişim, kan alınması • Nedene yönelik tedavi • Sıvı tedavisi • Hemodinamikizlem • İnotrop/vazopresör ilaçlar • Akut koroner sendromda Oksijen/Aspirin/Nitratlar/ Morfin (MONA)

37. “ABCDE”yaklaşımıDisability – nörolojik durum • Tanı • Nörolojik değerlendirme (USAY = AVPU veya Glasgow Koma Skalası) • Pupil reaksiyonu • Kas tonusu ve hareket • Postür • A – alert • V – responds to voice • P – responds to pain • U – unresponsive • U - Uyanık • S - Sesli uyarıya yanıt • A - Ağrılı uyarıya yanıt • Y - Yanıt yok

38. “ABCDE”yaklaşımıDisability – nörolojik durum Tedavi- ABC • Altta yatan nedenin tedavisi • İlaç çizelgesinin kontrolü • Kan şekeri kontrolü • Lateral pozisyon uygulamasını düşünün

39. “ABCDE”yaklaşımıExposure – Tüm vücudun incelenmesi • Tam değerlendirme için giysilerini çıkarın - örn.yaralanmalar, kanama, döküntüler • Isı kaybını önleyin • Mahremiyeti koruyun

40. Özet • Havayolu, solunum veya dolaşım problemlerikardiyorespiratuvar arreste neden olabilir • Çoğu hastada kardiyorespiratuvar arrest öncesi uyarıcı bulgu ve semptomlar vardır • Risk altındaki hastaların erken tanınması ile kardiyorespiratuvar arrest önlenebilir • Kardiyorespiratuvar arrest riski olan hastaların tanı ve tedavisinde “ABCDE” yaklaşımı uygulanmalıdır

41. “Doktor lütfen bana ikinci bir şans tanıyın”