Rynek drewna w Polsce - wizja największego dostawcy surowca drzewnego

1. Rynek drewna w Polsce- wizja największego dostawcy surowca drzewnego Tadeusz Baryła – z-ca Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Łodzi

2. Dzień dobry • Interesuje, budzi emocje, czasem bulwersuje… • ? • Organizacja i warunki sprzedaży drewna uregulowane Zarządzeniem nr 52 i 52A DGLP i możliwie kierunki ewolucji tych zasad...

3. Plan prezentacji • Licytacja - odpowiedzią na strukturalny deficyt surowca drzewnego do sprzedaży – za i przeciw. • Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe jako przedsiębiorca w rozumieniu ustawy (kształtowanie modelu zrównoważonego leśnictwa wielofunkcyjnego). • Założenia zasad sprzedaży drewna przez Lasy Państwowe. • Szczegółowe regulacje, odnoszące się do zasad sprzedaży drewna, i ich ocena z punktu widzenia interesów i powinności Skarbu Państwa, reprezentowanego przez Lasy Państwowe. • Podsumowanie

4. Licytacja - uwarunkowania Z mocy ustawy o lasach, Skarb Państwa, reprezentowany przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe, jest obowiązany m.in. do realizowania w ramach gospodarki leśnej zadania państwowego, polegającego na sprzedaży drewna okrągłego, po jego uprzednim pozyskaniu w lasach, znajdujących się w bezpośrednim zarządzie nadleśnictw

5. 1. Licytacja - uwarunkowania Ustalanie zasad sprzedaży drewna, zgodnie ze Statutem Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, jest obowiązkiem Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych.

6. 1. Licytacja - uwarunkowania W Polsce od wielu lat utrzymuje się strukturalny niedobór surowca drzewnego, oferowanego corocznie do sprzedaży „przemysłowej”, bowiem zakłady przemysłu drzewnego zgłaszają zapotrzebowanie roczne na ten surowiec przewyższające możliwości podażowe o około 5 mln m3.

7. 1. Licytacja - uwarunkowania • Nadleśnictwa, wchodzące w skład Lasów Państwowych, nie mają podstaw prawnych do dowolnego zwiększania poziomu rocznego pozyskania drewna, gdyż poziom ten jest limitowany etatem użytkowania głównego lasu oraz, wynikającą z dobrej praktyki leśnej, zasadą równomiernego realizowania tego etatu.

8. 1. Licytacja • W sytuacji, w której określone dobro majątkowe pozostaje w deficycie, wzorcowym rozwiązaniem jego zbywania na warunkach całkowicie wolnorynkowych jest licytacja.

9. 1. Licytacja Lasy Państwowe są gotowe do bezzwłocznego wprowadzenia w życie takiego rozwiązania poprzez odpowiednie zmodyfikowanie serwisu „Portal Leśno – Drzewny” - jeśli będzie taka wola organów, uprawnionych do nadzorowania LP.

10. 1. Licytacja • Składowe modyfikacji w skrócie: • nadleśniczowiez użyciem portalu wystawialiby roczne oferty sprzedaży drewna • oferty sprzedaży drewna przedstawiałyby ilość drewna do sprzedaży w poszczególnych nadleśnictwach z podziałem na gatunki oraz „substytucyjne” grupy handlowe • licytacja miałaby charakter dwuetapowy • oferenci mieliby nieograniczoną możliwość ujmowania w swoich ofertach ilości drewna do zakupu • oferenci określaliby ilość i cenę zakupu

11. Alternatywą dla licytacji nie może być system negocjacyjny stosowany w przeszłości w mutacjach Negocjacje tylko na poziomie nadleśnictw Negocjacje zasadniczo na poziomie nadleśnictw, lecz dla wybranej grupy nabywców na poziomie regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych lub na poziomie Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych Negocjacje poprzedzone zawarciem wieloletnich porozumień lub umów z wybranymi nabywcami lub potencjalnymi nabywcami drewna

12. System negocjacyjny – pytania… Pula drewna powinna być przeznaczana do negocjacji regionalnych i krajowych, a jaka do negocjacji na poziomie nadleśnictw? Nabywcy do prowadzenia negocjacji na poziomie regionalnym lub krajowym, i jak się to ma do przepisów właściwych w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów? Którzy z nabywców powinni mieć uprawnienie do przystępowania do umów i porozumień wieloletnich, skoro strukturalny niedobór surowca drzewnego nie pozwala na zawarcie porozumienia wieloletniego lub umowy wieloletniej z każdym nabywcą? Według jakiej kolejności nabywcy powinni przystępować do negocjacji? Którym nabywcom, oferującym te same warunki cenowe, należy w wyniku negocjacji zapewnić możliwość zakupu drewna w pełnej oczekiwanej ilości, którym w ograniczonej ilości, a których w ogóle pozbawić takiej możliwości?

13. System negocjacyjny? W warunkach strukturalnego niedoboru drewna oferowanego do sprzedaży – system negocjacyjny ze swojej istoty musi cechować się silnym interwencjonizmem politycznym, dużą uznaniowością oraz subiektywizmem decyzji marketingowych.

14. Otwarty system licytacyjny – spodziewane skutki w ciągu dwóch – trzech lat nastąpiłoby wyparcie z rynku surowca drzewnego bardzo wielu tradycyjnych podmiotów (w liczbie ok. 40 - 70 %) – zwłaszcza z grupy mikroprzedsiębiorców, oraz małych i średnich przedsiębiorców nastąpiłaby, niepożądana z punktu widzenia długofalowych interesów Skarbu Państwa, monopolizacja rynków nabywców surowca drzewnego pracę straciłoby wielu pracowników, zatrudnionych w sektorze drzewnym

15. 2. Lasy Państwowe jako przedsiębiorca • Lasy Państwowe nie są przedsiębiorcą z formalno – prawnego punktu widzenia • Lasy Państwowe są obowiązane do świadczenia szerokiego wachlarza produktów i usług, związanych z realizacją produkcyjnych i pozaprodukcyjnych funkcji lasu w ramach gospodarki leśnej • Lasy Państwowe są ponadto obowiązane do prowadzenia działalności w zastępstwie administracji rządowej • Kształtowanie modelu zrównoważonego leśnictwa wielofunkcyjnego oznacza, że w swojej działalności Skarb Państwa, reprezentowany przez Lasy Państwowe, jest obowiązany do podaży użyteczności, płynących z realizacji produkcyjnych oraz pozaprodukcyjnych funkcji lasu w ten sposób, aby nie wpływało to ujemnie na poziom dochodów osiąganych dzięki funkcjom lasu przez beneficjentów tych użyteczności

16. 2. Lasy Państwowe jako przedsiębiorca • Wprowadzenie obecnie otwartego systemu licytacyjnego bez najmniejszej wątpliwości obniżyłoby ocenę LP jako instytucji realizującej koncepcję zrównoważonego leśnictwa wielofunkcyjnego. W dalszej perspektywie – przez wiele lat skutkowałoby obniżeniem dochodów Skarbu Państwa, reprezentowanego przez Lasy Państwowe.

17. 3. Zarządzenie nr 52 – założenia ogólne: • Maksymalna możliwa zgodność z przepisami ustawy • Stabilność rynku surowca drzewnego w ochronie interesów i powinności Skarbu Państwa, reprezentowanego przez LP

18. 3. Zarządzenie nr 52 – założenia szczegółowe: • Dyrektor Generalny LP – pozostawienie inicjatywy przy ustalaniu zasad sprzedaży drewna (§ 8. ust. 1. pkt. 5. Statutu PGL LP) • Zasady sprzedaży drewna powinny uwzględniać okoliczność, że rynek surowca drzewnego jest rynkiem strukturalnego niedoboru • Wyodrębnienie rynków właściwych powinno być kluczem do zapewniania równej konkurencji w handlu drewnem. • Zasadnicze regulacje zarządzenia znajdują swoje źródło w przepisach prawa oraz zasadach logiki biznesowej

19. 4. Szczegółowe regulacje odnoszące się do zasad sprzedaży drewna i ich ocena z punktu widzenia interesów i powinności Skarbu Państwa 1. Zasady sprzedaży drewna uwzględniły, występujące w Polsce, zjawisko deficytu surowca drzewnego; zdolność zakupowa zakładów polskiego przemysłu drzewnego o około 5 milionów m3 przewyższa możliwość bezpiecznego poziomu podaży, wynoszącą około 30 – 31 milionów m3 surowca drzewnego;

20. 4. Szczegółowe regulacje odnoszące się do zasad sprzedaży drewna i ich ocena z punktu widzenia interesów i powinności Skarbu Państwa 2. Corocznie do sprzedaży w Lasach Państwowych jest przeznaczana ilość drewna, wynikająca z zasady trwałego, ciągłego oraz równomiernego użytkowania lasu;

21. 4. Szczegółowe regulacje odnoszące się do zasad sprzedaży drewna i ich ocena z punktu widzenia interesów i powinności Skarbu Państwa 3. Z możliwej w danym roku ilości drewna do pozyskania i sprzedaży wydziela się drewno opałowe i wielkowymiarowe do zaspokojenia potrzeb energetycznych oraz bytowych przede wszystkim lokalnych gospodarstw rolnych; wydziela się też drewno do sprzedaży incydentalnej oraz do zaspokojenia potrzeb własnych jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych;

22. 4. Szczegółowe regulacje odnoszące się do zasad sprzedaży drewna i ich ocena z punktu widzenia interesów i powinności Skarbu Państwa 4. Oferty sprzedaży drewna dla nabywców, prowadzących działalność gospodarczą wystawiają nadleśniczowie, korzystając z odpowiednich funkcji portalu;

23. 4. Szczegółowe regulacje odnoszące się do zasad sprzedaży drewna i ich ocena z punktu widzenia interesów i powinności Skarbu Państwa 5. Nabywcy drewna, prowadzący na warunkach trwałej współpracy działalność gospodarczą, związaną z okrągłym surowcem drzewnym, swoimi ofertami zakupu obkładają oferty sprzedaży drewna. Jest to dokonywane przy pomocy portalu,

24. 4. Szczegółowe regulacje odnoszące się do zasad sprzedaży drewna i ich ocena z punktu widzenia interesów i powinności Skarbu Państwa 6. Oferty zakupu, przy zastosowaniu specjalnej aplikacji informatycznej, są automatycznie oceniane z punktu widzenia ochrony interesu i powinności Skarbu Państwa, reprezentowanego przez Lasy Państwowe. Cena drewna stanowi tylko jeden z elementów do oceny oferty zakupu;

25. 4. Szczegółowe regulacje odnoszące się do zasad sprzedaży drewna i ich ocena z punktu widzenia interesów i powinności Skarbu Państwa 7. W wyniku informatycznego zderzenia ofert sprzedaży z ofertami zakupu surowca drzewnego – każdy nabywca drewna uzyskuje prawo zakupu surowca drzewnego proporcjonalnie do oceny oferty zakupu;

26. 4. Szczegółowe regulacje odnoszące się do zasad sprzedaży drewna i ich ocena z punktu widzenia interesów i powinności Skarbu Państwa 8. Drewno, pojawiające się w ciągu roku gospodarczego w następstwie szkód od czynników biotycznych oraz abiotycznych, a także w następstwie odstępowania nabywców od zawartych umów, jest zbywane na informatycznej otwartej aukcji internetowej;

27. 4. Szczegółowe regulacje odnoszące się do zasad sprzedaży drewna i ich ocena z punktu widzenia interesów i powinności Skarbu Państwa 9. Nabywcy drewna, rozpoczynający operowanie na polskim rynku drzewnym, lub zamierzający istotnie zwiększyć rozmiar zakupów w stosunku do roku poprzedniego, mogą operować na otwartej aukcji internetowej, mogą też zaopatrywać się w surowiec drzewny w ramach jego zagospodarowywania po wystąpieniu stanów siły wyższej, mogą uczestniczyć w zagospodarowywaniu drewna trudno zbywalnego, mogą wreszcie stawać do submisji i aukcji na drewno cenne;

28. 4. Szczegółowe regulacje odnoszące się do zasad sprzedaży drewna i ich ocena z punktu widzenia interesów i powinności Skarbu Państwa 10. W razie wystąpienia w danym nadleśnictwie lub grupie nadleśnictw stanu siły wyższej (wielkoobszarowe szkody od pożarów, wiatru, śniegu itp.) – sprzedaż drewna następuje według zasad nadzwyczajnych.

29. 4. Szczegółowe regulacje odnoszące się do zasad sprzedaży drewna i ich ocena z punktu widzenia interesów i powinności Skarbu Państwa • Obowiązujące od dwóch lat w Lasach Państwowych zasady sprzedaży drewna stanowią przykład zarządzania zasobami, znajdującymi się w niedoborze:

30. Chronią ekosystemy leśne przed nadmiernym, niezgodnym z zasadami racjonalnej gospodarki, pozyskaniem drewna, • Honorują unijną zasadę dążenia do zaspakajania zapotrzebowania na surowiec drzewny gospodarstw domowych, w tym przede wszystkim rodzinnych gospodarstw rolnych, • Dają czas oraz możliwość nabywcom surowca drzewnego, których status ekonomiczny, nie pozwala na składanie ofert zakupu wysoko ocenianych, a tym samym nie pozwala na pełne zaspakajanie swojego zapotrzebowania na surowiec drzewny - na podjęcie działań naprawczych oraz restrukturyzacyjnych, • Podmiotom, planującym rozwój oraz inicjację działalności na polskim rynku drzewnym – stwarzają do tego warunki, m.in. poprzez możliwość przystępowania w ramach tych zasad do otwartej aukcji internetowej.

31. Podsumowanie • W warunkach strukturalnego niedoboru podaży drewna na rynek surowca drzewnego oraz prawnego obowiązku Lasów Państwowych ucieleśniania koncepcji leśnictwa zrównoważonego – zasady sprzedaży drewna wykreowane w zarządzeniu mają bez wątpienia pionierski charakter, starając się łączyć zasady wolnego rynku, równości konkurencji i spokoju na rynkach właściwych.

32. Dziękuję za uwagę Tadeusz Baryła – z-ca Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Łodzi