Download
1 / 95
980 likes | 1.25k Views
Hüseyin HAMARAT Teknik Öğr. Emekli Yönetici. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ’NE GENEL BAKIŞ VE GÜVENLİK KÜLTÜRÜ. Eğitimin Amacı. Katılımcıların iş sağlığı ve güvenliğinin temel prensiplerini ve güvenlik kültürünün önemini kavramalarına yardımcı olmaktır. Öğrenim Hedefleri.
E N D
Hüseyin HAMARAT Teknik Öğr. Emekli Yönetici İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ’NE GENEL BAKIŞ VE GÜVENLİK KÜLTÜRÜ
Eğitimin Amacı Katılımcıların iş sağlığı ve güvenliğinin temel prensiplerini ve güvenlik kültürünün önemini kavramalarına yardımcı olmaktır.
Öğrenim Hedefleri Bu dersin sonunda katılımcılar;
1– İŞ SAĞLIĞI VE ĞÜVENLİĞİ TEMEL PRENSİPLERİ İSG; işin yürütülmesi sırasında doğan sağlığa zarar verecek koşullardan ve güvenliği tehlikeye düşürecek durum ve davranışlardan korunmak, üretimin devamlılığını sağlamak ve verimliliği arttırmak amacıyla yürütülen sistemli ve bilimsel çalışmalardır.
1– İŞ SAĞLIĞI VE ĞÜVENLİĞİ TEMEL PRENSİPLERİ İş Sağlığı ve Güvenliğinin Çalışmalarının Amacı İşletme Güvenliğini Sağlamak Çalışanları Korumak Üretim Güvenliğini Sağlamak İş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının temel prensibi çalışanların toplu olarak korunmasını sağlamaktır.
1– İŞ SAĞLIĞI VE ĞÜVENLİĞİ TEMEL PRENSİPLERİ 1- ÇALIŞANLARI KORUMAK (SAĞLIK ve GÜVENLİK) 2- ÜRETİM GÜVENLİĞİNİ SAĞLAMAK (VERİM ARTIŞI, KALİTE ÜSTÜNLÜĞÜ) 3- İŞLETME GÜVENLİĞİNİ SAĞLAMAK (ACİL DURUM TEDBİRLERİ, RİSK DEĞERLENDİRME….)
1– İŞ SAĞLIĞI VE ĞÜVENLİĞİ TEMEL PRENSİPLERİ Çeşitli teknik, tıbbi, hukuki, yönetsel, beşeri ve psikolojik unsurlar İSG konusu içine girmektedir. İşyerindeki donanım ve üretim teknolojisi, ergonomik koşullar, personelin beceri düzeyi ve yaşı, ilgili mevzuat, işyerindeki organizasyon yapısı, işçilerin sağlık kontrolleri ve işe uygunluğu, tıbbi hizmetler ve organizasyonu, ortam özellikleri (gürültü, toz, ısı, aydınlatma, havalandırma, temizlik vb.), işe alım süreçleri, ücretler, sosyal hizmetler, çalışma saatleri gibi pek çok konu İSG ile doğrudan ya da dolaylı olarak ilişkilidir.
1– İŞ SAĞLIĞI VE ĞÜVENLİĞİ TEMEL PRENSİPLERİ Çok disiplinli (multidisipliner) bir bilim dalıdır İlgili tarafların katkısı ile gelişir (çalışanlar, devlet ve işverenler ve örgütleri) Düzeltmekten ziyade koruyucudur
1.2– İŞ SAĞLIĞI VE ĞÜVENLİĞİ TEMEL PRENSİPLERİ (PRENSİP-1) Tehlikeli Hareket ve Tehlikeli Durumların Önlenmesi Kazazincirininüçüncühalkası en zayıf halkadır. İSG birinci ve ikinci halkalarda (eğitim ve disiplin yoluyla) etkin sonuç elde edemeyeceğini kabul eder. İş güvenliği, kazaların önlenmesinde «Tehlikeli Hareket ve Tehlikeli Durumları» düzeltmeyi hedef alır.
1.2– İŞ SAĞLIĞI VE ĞÜVENLİĞİ TEMEL PRENSİPLERİ (PRENSİP-2) İş kazalarının %88’ini tehlikeli hareket, %10’u tehlikeli durum, %2’si sebebi kaçınılmaz ve bilinmeyen nedendir. Bu prensipişgüvenliğiönlemlerinde, tehlikelihareketvetehlikelidurumlarınönemliolduğunugöstermektedir. %10 Tehlikeli Durum %2 SebebiBilinmeyen %88 TehlikeliHareket
1.2– İŞ SAĞLIĞI VE ĞÜVENLİĞİ TEMEL PRENSİPLERİ (PRENSİP-2) TEHLİKELİ HAREKETLER
1.2– İŞ SAĞLIĞI VE ĞÜVENLİĞİ TEMEL PRENSİPLERİ (PRENSİP-2) TEHLİKELİ DURUMLAR
1.2– İŞ SAĞLIĞI VE ĞÜVENLİĞİ TEMEL PRENSİPLERİ (PRENSİP-3) Kaza Sonucu Meydana Gelecek Zararın Büyüklüğü Kestirilemez, Bu Tamamen Tesadüflere Bağlıdır. Bu prensipİSG’nin yaptığı faaliyetlerdeki amacının; kazayı hafif atlatmak değil, kazayı meydana getiren sebepleri ortadan kaldırılmaya dönük olması gerektiğini söylemektedir.
1.2– İŞ SAĞLIĞI VE ĞÜVENLİĞİ TEMEL PRENSİPLERİ (PRENSİP-4) Ağır yaralanma ya da ölümle neticelenen her kazanın temelinde 29 uzuv kaybı, 300 yaralanma olmayan (ramak kala) olay vardır. Bu prensiptenözellikle«ramakkala» olayların nedenlerinin iyi incelenmesi gerektiği anlaşılmaktadır. 1 Ağır Yaralanma / Ölüm olayının öncesinde, 29UzuvYaralanmalı Olay ve 300YaralanmaMeydanaGelmeyen Olay (Ramak KalaOlay!)vardır.
1.2– İŞ SAĞLIĞI VE ĞÜVENLİĞİ TEMEL PRENSİPLERİ (PRENSİP-5) Tehlikeli Hareketlerin Nedenleri İnsan önce güvensiz koşullar oluşturmakta, sonrada bu koşullar nedeniyle kaza yapmakta veya meslek hastalığına yakalanmaktadır. Kazakusuroranlarının belirlenmesinde tehlikeli hareketlerin nedenleri incelenmelidir. Bilgiveustalık yetersizliği İşçinin bünyesinden ve yaradılışından gelen şahsi kusurları (dikkatsizlik, laubalilik, umursamazlık) Fizikiyetersizlikler, Uygunsuzmekanikkoşullar
1.2– İŞ SAĞLIĞI VE ĞÜVENLİĞİ TEMEL PRENSİPLERİ (PRENSİP-6) Kazalardan Korunma Metodu İSG mevzuatımızda yapılan yeni düzenlemelerle bu konu geniş bir şekilde ele alınmıştır.
1.2– İŞ SAĞLIĞI VE ĞÜVENLİĞİ TEMEL PRENSİPLERİ (PRENSİP-6)
1.2– İŞ SAĞLIĞI VE ĞÜVENLİĞİ TEMEL PRENSİPLERİ (PRENSİP-6)
1.2– İŞ SAĞLIĞI VE ĞÜVENLİĞİ TEMEL PRENSİPLERİ (PRENSİP-7) Kazalardan Korunma Yöntemleri ile Üretim ve Kalite Kontrolü Metotları Benzerlik ve Paralellik Arz Eder.» Kalite yönetim ve benzeri sistemleri işyerine kazandırmak iş kazalarını azaltıcı nedenlerdendir.
1.2– İŞ SAĞLIĞI VE ĞÜVENLİĞİ TEMEL PRENSİPLERİ (PRENSİP-8) Tedbirlere Üst Düzey Yönetici Katılmalı ve Sorumluluğa Ortak Olmalıdır. İSG çalışmaları sadece işyerinde bu amaçla görevlendirilen personele sınırlı kalmamalıdır. Özellikle üste düzey yönetim, orta düzey yönetim İSG desteklemelidir.
1.2– İŞ SAĞLIĞI VE ĞÜVENLİĞİ TEMEL PRENSİPLERİ (PRENSİP-9) Formen, Ustabaşı ve Benzeri İlk Kademe Yöneticiler, Kazalardan Korunmada En Önde Gelen Personeldir. Bu prensipişçiye en yakın ilk kontrolelemanınınişgüvenliğinisağlamadakiönemini, eğitim, teşvik, iknavedisiplinçalışmalarınınhangiseviyedegerekliolduğunaişaretetmektedir.
1.2– İŞ SAĞLIĞI VE ĞÜVENLİĞİ TEMEL PRENSİPLERİ (PRENSİP-10) İSG Çalışmalarına Yön Veren İnsani Duyguların Yanında, İSG’nin Sağlanmasında İtici Rol Oynayan 2 Mali Faktör Vardır.» Güvenlibirişletmedeüretimartacak, maliyetdüşecektir, Kazalardameydanagelenzarar yapılan ödemelerin 5 katıdır,
2– SAĞLIK VE GÜVENLİKLİ YAŞAM T.C. ANAYASASI MADDE 56.– Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşların ödevidir. Devlet, herkesin hayatını, beden ve ruh sağlığı içinde sürdürmesini sağlamak; insan ve maddegücünde tasarruf ve verimi artırarak, işbirliğini gerçekleştirmek amacıyla sağlık kuruluşlarını tek elden planlayıp hizmet vermesini düzenler. Devlet, bu görevini kamu ve özel kesimlerdeki sağlık ve sosyal kurumlarından yararlanarak, onları denetleyerek yerine getirir. Sağlık hizmetlerinin yaygın bir şekilde yerine getirilmesi için kanunla genel sağlık sigortası kurulabilir.
2– SAĞLIK VE GÜVENLİKLİ YAŞAM Dünya Sağlık Teşkilatının (WHO) Sağlık Tanımı; Sadece bir hastalık veya sakatlığın olmayışı değil, aynı zamanda bedensel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir huzur ve iyilik halidir.
2– SAĞLIK VE GÜVENLİKLİ YAŞAM İş Kanununun değişik 81. maddesi, işyeri örgütlenmesi konusunda en önemli düzenlemedir. İşverenler, devamlı olarak en az elli işçi çalıştırdıkları işyerlerinde alınması gereken İSG önlemlerinin belirlenmesi ve uygulanmasının izlenmesi, iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesi, işçilerin ilk yardım ve acil tedavi ile koruyucu sağlık ve güvenlik hizmetlerinin yürütülmesi amacıyla, işyerindeki işçi sayısı, işyerinin niteliği ve işin tehlike sınıf ve derecesine göre; a) İşyeri sağlık ve güvenlik birimi oluşturmakla, b) Bir veya birden fazla işyeri hekimi ile gereğinde diğer sağlık personelini görevlendirmekle, c) Sanayiden sayılan işlerde iş güvenliği uzmanı olan bir veya birden fazla mühendis veya teknik elemanı görevlendirmekle yükümlüdürler.
2– SAĞLIK VE GÜVENLİKLİ YAŞAM 15 Ağustos 2009 tarihli Resmi Gazetede “İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimleri ile Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri Hakkında Yönetmelik” yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik İSG örgütlenmesiyle ilgili pek çok konuyu ayrıntılarıyla düzenlemektedir (işyeri sağlık ve güvenlik ve ortak sağlık ve güvenlik birimlerinin çalışma usul ve esasları, buralardan hizmet alımının koşulları, belgelendirilmeleri, işyeri hekimleri ve iş güvenliği uzmanlarının eğitimleri, belgelendirilmeleri, görev, yetki ve sorumlulukları vb.)
2– SAĞLIK VE GÜVENLİKLİ YAŞAM • Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik Madde: 8 • İşveren, işçilerin kişisel koruyucu donanımları uygun şekilde kullanmaları için her türlü önlemi alacaktır. • İşçiler de kendilerine verilen kişisel koruyucu donanımları aldıkları eğitime ve talimata uygun olarak kullanmakla yükümlüdür.
2– SAĞLIK VE GÜVENLİKLİ YAŞAM İşyerlerinde kaza ve hastalıkları önlemek üzere iş ortamının düzenlemesi, makine ve araç-gereçlerin seçimi ve güvenli hale getirilmesi, güvenli hammadde temini gibi önlemlerle ilgili endüstrileşmiş ülkelerde yönergelerle standartlar konmuştur. Ülkemizde bu konular; “İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü”, “İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik”, “Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışma”, “Kimyasal Maddelerle Çalışmada Sağlık ve Güvenlik Önlemleri”, “Gürültü Yönetmeliği” gibi düzenlemeler içinde toplanmıştır.
2– SAĞLIK VE GÜVENLİKLİ YAŞAM İşyerlerinde koruyucu sağlık hizmetleri ve acil tıp hizmetlerinin sağlanması, işçilerin sağlık durumunun takip edilmesi ve İSG önlemlerinin alınmasını sağlamaktır. Koruyucu hekimlik hizmeti sunan oluşumların başında işyeri hekimleri ve işyeri sağlık-güvenlik birimleri gelmektedir.
2– SAĞLIK VE GÜVENLİKLİ YAŞAM ILO’nun 161 Sayılı “İşçi Sağlığı Hizmetleri Sözleşmesi”, “171 Sayılı Tavsiye Kararı”, AB İSG Çerçeve Direktifi (89/391/EEC) ve ulusal yasalar, birçok Avrupa ülkesinde işverenlerin işletmeye ait veya dışarıdan işçi sağlığı hizmeti almasını zorunlu kılmaktadır.
2– SAĞLIK VE GÜVENLİKLİ YAŞAM Ülkemizde, İş Kanununun 81. maddesi ile devamlı olarak en az elli işçi çalıştıran işverenler, işçilerin sağlık durumunun ve alınması gereken İSG önlemlerinin sağlanması, ilk yardım ve acil tedavi ile koruyucu sağlık hizmetlerini yürütmek üzere bir veya daha fazla işyeri hekimi çalıştırmak ve bir işyeri sağlık–güvenlik birimi oluşturmakla yükümlü tutulmuştur. İş Kanununun 86. maddesine göre; ağır ve tehlikeli işlerde çalışacak işçilerin işe girişinde veya işin devamı süresince en az yılda bir, bedence bu işlere elverişli ve dayanıklı olduklarının işverence kontrol ettirilmesi ve bu kontrolün öncelikle işyeri hekimince yapılması gerekmektedir.
2– SAĞLIK VE GÜVENLİKLİ YAŞAM İnsan kaynakları yönetimi, insan öğesini ön plana çıkaran, onu örgütün merkezinde gören personel yönetimine çağdaş bir bakış açısıdır. Bu nedenle çalışanları iş kazalarına karşı koruma ve İSG öğesinin, insan kaynakları yönetiminin merkezi unsurlarından biri olduğuna şüphe yoktur. Kazalara neden olan önemli faktörlerden biri de işin uygun kişilere yaptırılmamasıdır. İSG yönlü işe uygunluğa, işletmelerde yeteri kadar önem verilmemektedir.
2– SAĞLIK VE GÜVENLİKLİ YAŞAM Çalışmaya aday kişilerde, fiziksel uygunluk (boy, kilo vb.), yaş, cinsiyet, ruhsal durum, eğitim düzeyi, zeka ve algılama yeteneği, fobiler gibi kişisel özelliklere de bakılmalıdır. Bu özelliklerden hangilerinin önemli olduğu, işe başvuran kişilerde istenen ve istenmeyen özelliklerin neler olduğu; işin tehlike derecesine, üretim biçimlerine, işyerindeki fiziksel koşullara, işçinin yerine getireceği görevlere, işçinin kullanacağı makine ve teçhizatın özelliklerine, iş yoğunluğuna, kullanılan malzemelere göre değişecektir.
2.1 – İŞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARI Planlanmamış ve beklenmeyen bir olay sonucunda sakatlanmaya ve zarara neden olan durumdur (ILO/Uluslar arası Çalışma Örgütü). İnsanların yaralanmasına veya ölmesine, malzeme hasarına, maddi kayıplara neden olan, önceden planlanmayan, kasıtlı olmayan beklenmedik olaydır. (WHO/Dünya Sağlık Örgütü) 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 13/A Maddesinde yapılan tanıma göre ise “İş Kazası, aşağıdaki hal ve durumlardan birinde meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedence ve ruhca arızaya uğratan olaydır.” (SGK/Sosyal Güvenlik Kurumu)
2.1 – İŞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARI SSGSSK 14. madde: (Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu) Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir.
2.1 – İŞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARI ILO’ya göre, her yıl işyerlerinde 335 bini ölümle sonuçlanan 250 milyon iş kazası olmakta; 160 milyon hastalıktan bir milyon insan ölmektedir. Endüstrileşmiş ülkelerde iş kazaları ve meslek hastalıklarının toplam maliyeti, GSMH’larının %1’i ile %5’i arasında değişmektedir. Her yıl dünya gelirinin % 4’ü yani yaklaşık 1.25 trilyon dolar kaybedilmektedir.
2.1 – İŞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARI Her yıl 100.000 İş Kazası 1500-1600 Ölüm 3500-4000 Malul 2008 yılında iş kazası ve meslek hastalığı sonucu kaybedilen iş günü sayısı 1.865.115; 2009 yılında ise 1.589.000’dir. Meslek hastalıklarının çoğu teşhis edilememektedir. Dünyada iş kazası oranı % 44, meslek hastalıkları oranı % 56 iken; ülkemizde bu oran % 99 / % 1 şeklinde gerçekleşmektedir.
2.1 – İŞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARI 2008 yılında iş kazası ve meslek hastalığı sonucu kaybedilen iş günü sayısı 1.865.115; 2009 yılında ise 1.589.000’dir. Rakamlar bir işyerinde SGK’ya kayıtlı işçilerin içindeki oranı gösterir. TÜİK istatistiklerine göre ülkemizde çalışanların % 43’ü kayıtdışıdır. TÜİK’in bir araştırmasında, bir yıl içinde istihdam edilenlerin % 2,9’unun işle ilgili kaza veya rahatsızlığa maruz kaldığı tespit edilmiştir. Buna göre ülkemizde her yıl iş kazası geçiren kişi sayısı yılda 600 bin civarında olabilir. Meslek hastalıklarının çoğu teşhis edilememektedir. Dünyada iş kazası oranı % 44, meslek hastalıkları oranı % 56 iken; ülkemizde bu oran % 99 / % 1 şeklinde gerçekleşmektedir.
2.1 – İŞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARI • Ülkemizde her 6 dakikada bir iş kazası olmakta, her 6 saatte de bir işçimiz hayatını kaybetmektedir. • Evlerinden çıkan ve çocuklarının geçimlerini sağlamak için çalışmaya giden 4 işçimiz akşamları evine dönememektedir. • İstatistikler her 2,5 saatte 1 işçinin iş göremez hale geldiğini açıklamaktadır. • Ölümlü iş kazaları istatistiklerinde Avrupa'da ilk sırayı, dünyada ise 3. sırayı almaktayız.
2.1 – İŞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARI İş kazaları ve meslek hastalıklarının sosyal güvenlik sistemimizde yarattığı kayıp yıllık 4 MİLYAR TL’dir. TÜİK’in GSMH rakamlarına göre toplam kayıp yılda yaklaşık 35 milyar TL’yi bulmaktadır
2.2 – İŞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARI İSTATİSTİKLER İş Kazası Sayıları
2.2 – İŞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARI İSTATİSTİKLER Meslek Hastalıkları Sayıları
2.2 – İŞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARI İSTATİSTİKLER Ölümlerin Ölüm Sebebine Göre Dağılımı
2.2 – İŞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARI İSTATİSTİKLER İş Kazası ve Meslek Hastalıkları Sonucu Kaybedilen İş Günü Sayıları
2.2 – İŞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARI İSTATİSTİKLER
3– İSG ALANINDA YAŞAM BOYU ÖĞRENME Çalışma yaşamında kalite ve verimliliğin sağlanması ve sürdürülmesinde en temel öğe öğretisinin kazandırılması amacına erişebilmek için, küçük yaşlardan itibaren İSG konusunda eğitim ve duyarlılığın artırılması maksadıyla AB’de bütün gençlere en az 8’er saat İSG eğitimi verilmektedir (AB 2010 strateji belgesi).
3– İSG ALANINDA YAŞAM BOYU ÖĞRENME Keza, Avrupabirliğinin son yıllardaki strateji hedeflerinde İSG kültürü hakkında özetle: İşyerlerinde risk önleme kültürünü oluşturmak, Sağlık ve güvenlik anlayışına global bir yaklaşım getirmek, Serbestpiyasaşartlarındaeşitliksağlamahükümleribulunmaktadır.
