PSYCHOTERAPIA czyli - w poszukiwaniu ZDROWIA I WŁAŚCIWEJ DROGI …

1. Lechosław Gapik www.psychoterapianerwic.eu PSYCHOTERAPIAczyli - w poszukiwaniu ZDROWIA I WŁAŚCIWEJ DROGI …

2. PSYCHOTERAPIA jest formą leczenia poprzez oddziaływanie na psychikę i ciało pacjenta środkami psychologicznymi. Istnieją liczne koncepcje teoretyczne leżące u podstaw naukowej psychoterapii, ale zawsze jej celem jest uzyskanie korzystnej i możliwie trwałej zmiany w samopoczuciu psychicznym i fizycznym (poprzez korektę funkcjonowania intelektualnego, emocjonalnego oraz społecznego), a także poprawę reakcji psychofizycznych (psychosomatycznych), wskutek aktywizacji procesów samoregulacji.

3. RÓŻNE FORMY PSYCHOTERAPII

4. Lista modalności psychoterapeutycznychwg EAP • Psychologia analityczna (CG Jung) • Trening autogenny • Terapia behawioralna • Biosynteza • Terapia praca z ciałem • Psychoterapia skoncentrowana na kliencie • Psychoterapia komunikatywna • Dynamiczna psychoterapia grupowa • Analiza egzystencjalna • Gestalt • Psychoanaliza grupowa • Psychoterapia grupowa • Hipno-psychoterapia • Psychologia indywidualna • Integracyjna terapia gestalt • Integracyjna psychoterapia • Katathym imaguinative psychotherapy • Logoterapia • Podejście multimodalne • Neurolingwistyczna psychoterapia • Psychoterapia skoncentrowana na osobie • Pozytywna psychoterapia • Psychoanaliza • Psychodrama • Psychodynamiczna / psychoanalityczna psychoterapia • Psycho - organiczna analiza • Psychosynteza • Systemowa terapia rodzin • Analiza transakcyjna

5. PSYCHOTERAPIA jest teatrem a psychoterapeuta zajmuje się specyficznie ukierunkowaną działalnością parateatralną PSYCHOTERAPIA jest psychodramą angażującą wszystkich jej uczestników a więc w równym stopniu psychoterapeutę, jak i pacjentów. Prócz wiedzy teoretycznej i zastosowanej metody LICZY SIĘ: lokalizacja gabinetu urządzenie pomieszczenia wiek psychoterapeuty i pacjenta wzrost, figura, aparycja kostium / ubiór język / treść i forma inne komunikaty niewerbalne mimika gest dystans przestrzenny dotyk tonacja i siła głosu I M P O N D E R A B I L I A Gabinet psychoterapii powinien znajdować się w miejscu łatwo dostępnym, ale z dyskretnym wejściem, dogodnym dojazdem i parkingiem. Urządzenie gabinetu powinno uwzględniać rodzaj przyjmowanych pacjentów, ma wzbudzać zaufanie, dawać poczucie bezpieczeństwa i nie rozpraszać uwagi. W „teatrze” psychoterapii istotną rolę odgrywa wiek psychoterapeuty, powinien on być starszy od swoich pacjentów, ale różnica wieku raczej nie powinna przekraczać dwóch pokoleń. Inne proporcje wieku wymagają specjalnych umiejętności w zakresie nawiązywania kontaktu.

6. Optymalny wygląd psychoterapeuty powinien lekko przewyższać przeciętny wygląd osób tej grupy społecznej, z której rekrutują się jego pacjenci. Korzystny jest przeciętny wzrost i tusza, sympatyczna aparycja – nie sprawdzają się natomiast w tym zawodzie osoby mające rażące wady kosmetyczne wyglądu (co nie wyklucza inwalidów), z nadmierną potliwością, nieuporządkowanym uzębieniem, nieprzyjemnym zapachem itp. Z drugiej strony trudności w nawiązaniu dobrego kontaktu z pacjentami mają piękne kobiety oraz bardzo przystojni mężczyźni, bo cechy te tworzą nadmierny dystans u pacjentki / pacjenta i powodują powstawanie niekorzystnej relacji emocjonalnej – nastawienia nieufnego, niechętnego a nawet agresywnego lub przeciwnie, zakochiwania się w psychoterapeutce / psychoterapeucie. Należy pamiętać o tym, że psychoterapeuci pełnią dla wielu swoich pacjentów nieświadomą rolę wzorca identyfikacyjnego i to nie tylko w zakresie zdrowia psychicznego i stylu życia – dlatego musi to być wzorzec atrakcyjny ale osiągalny, nie nazbyt odległy. W pracy psychoterapeuty bardzo ważny jest ubiór. Powinien być nie tylko schludny, a nawet do pewnego stopnia elegancki (bez przesady), jednakże nie rozpraszający formą (np. kolorem) uwagi pacjentów. Nie może to być również strój stanowiący prowokację seksualną – uwaga ta dotyczy również używanych kosmetyków i zapachów. I M P O N D E R A B I L I A Wpływ na efekty psychoterapii ma także nasza pantomimika i ewentualny dotyk podkreślający tworzoną relację terapeutyczną – jest to ten szczególny rodzaj aktorstwa, którego nauczamy na szkoleniach specjalistycznych. Język w komunikacji werbalnej z pacjentem odgrywa istotną role ponieważ zawiera również dużą ilość (często równie ważnych) komunikatów niewerbalnych zawartych w dobieranym słownictwie (naukowym, popularnym a w uzasadnionych przypadkach nawet trywialnym), w intonacji, akcentacji, głośności wypowiedzi, itp.

7. Trzy główne cele psychoterapii:(mogą być realizowane autonomicznie lub komplementarnie) 1 CEL 2 CEL 3 CEL

8. 1 CEL TERAPEUTYCZNA ZMIANA W SPOSOBIE GOSPODAROWANIA ENERGIĄ ŻYCIOWĄ STRES

9. ODPORNOŚĆ NA STRES Różnimy się znacznie indywidualną odpornością na stres i wynika to z wielu czynników: • Cech genetycznych (na które nie mamy wpływu a to one wyznaczają typ układu nerwowego, poziom indywidualnej wrażliwości, itp.); • Sposobu wychowania budującego odporność na stres lub wręcz przeciwnie; • Doświadczeń indywidualnych (ewentualnych urazów psychicznych wyniesionych z uprzednich a szczególnie – podobnych sytuacji); • Umiejętności nabytych, np. przejścia przez różne formy treningu antystresowego; • Wieku

10. STRES A UTRATA ENERGII ŻYCIOWEJ(UWAGA: czynnik bardzo istotny dla oceny skutków działania stresu w różnym wieku) 20lat 50lat 80lat

11. sen, radosne życie osobiste, seks, aktywny wypoczynek, sport, spotkania towarzyskie, oglądanie widowisk, filmów, rozrywki umysłowe. SPOSOBY OBNIŻANIA POZIOMU STRESU I ODREAGOWYWANIA EMOCJI: • objadanie się, • patologiczne odchudzanie się, • pijaństwo, • narkotyzowanie się, • obsesyjny seks, • zachowania agresywne, bójki, • samookaleczanie się.

12. 2 CEL ZMIANA FUNKCJONOWANIA OSOBOWOŚCI (głównie w zakresie funkcjonowania: intelektualnego, emocjonalnego i społecznego)

13. EMOCJE TOWARZYSZĄCE NASZYM ZACHOWANIOM ? Emocje destruktywnie wpływające na zachowanie

14. CECHY EMOCJI • Afektywny charakter emocji – emocje są zawsze przyjemne lub nieprzyjemne (nie ma emocji obojętnych); • Aktywizacyjny charakter emocji– emocje wywołują różnorodne reakcje psychosomatyczne; • Majoryzujący charakter emocji – emocje modyfikują inne procesy psychiczne, podporządkowują je sobie; • Odruchowy charakter emocji – emocje pojawiają się wyłącznie jako reakcje odruchowe (w ogromnej większości są to odruchy warunkowe).

15. MECHANIZM BŁĘDNEGO KOŁA:Od wzmożonego napięcia emocjonalnego (stresu) do zaburzeń psychosomatycznych i nerwicy… STRES REAKCJE PSYCHOSOMATYCZNE NERWICA

16. Najczęstsze objawy nerwicy OBJAWY SOMATYCZNE: • nadmierna lub zbyt słaba wrażliwość na bodźce, trudności z oddychaniem, uczucie ciasnoty w klatce piersiowej, osłabienie siły mięśniowej, szybkie męczenie się, • napięciowy ból głowy, ból żołądka, serca, kręgosłupa, bóle wędrujące po różnych częściach ciała, zawroty głowy, drżenie kończyn, kołatanie serca, zaburzenia snu, • odczucie zaburzonego funkcjonowania różnych organów wewnętrznych, • zaburzenia erekcji, wytrysk przedwczesny, anorgazmia, oziębłość płciowa, pochwica, ZABURZENIA PROCESÓW POZNAWCZYCH: • trudności w koncentracji uwagi, w precyzyjnym spostrzeganiu rzeczywistości, w myśleniu i planowaniu działań, poczucie niemożności dorównania innym w dyskusji, • odczuwalne pogorszenie pamięci (zwykle subiektywne), ZABURZENIA EMOCJI: • lęk wolno-płynący, nieokreślony niepokój, nagłe napady silnego lęku, lęk przed chorobą psychiczną i jej konsekwencjami dla życia rodzinnego i zawodowego, • fobie, czyli patologiczny lęk przed niektórymi przedmiotami, zwierzętami, sytuacjami, przed otwartą lub zamkniętą przestrzenią, przed tłumem, ekspozycją społeczną, wyjazdami, itd., • brak motywacji do działania, apatia, przygnębienie lub przeciwnie - stan podwyższonego napięcia, nieuzasadniona i chaotyczna nadmierna aktywność, • chwiejność emocji, nagłe zmiany nastroju, płaczliwość, egzaltacje. UWAGA: POWYŻSZE OBJAWY NERWICY NIE MAJĄ PODŁOŻA ORGANICZNEGO!

17. 3 CEL TRADYCYJNE SPOSOBY LECZENIA: podawanie środków doustnych iniekcje domięśniowe iniekcje dożylne bezpośrednie leczenie chirurgiczne chorego narządu a) c) PSYCHOTERAPIA PRZEZ A-S-I WZMOCNIENIE HOMEOSTAZY (procesów samoregulacyjnych) b) d)

18. TECHNIKI PSYCHOTERAPII STOSOWANE PRZY A-S-I nawiązanie specyficznego kontaktu psychicznego specjalistyczne techniki terapii werbalnej, wizualizacja specjalistyczne techniki terapii pozawerbalnej (dotykowe, intonacyjne, pantomimiczne, itp.) hipnoterapia innesugestie ukryte bodźce podprogowe NIESTOSOWANE W MOIM GABINECIE Wiele lat mojego doświadczenia klinicznego wskazuje na to, że umiejętne stosowanie technik A-S-I przynosi bardzo dobre a niekiedy wręcz zdumiewająco dobre rezultaty terapeutyczne w odniesieniu do różnych zaburzeń nerwicowych oraz chorób somatycznych, które w istocie i tak zawsze są psychosomatyczne! Dlatego po wielu latach poszukiwań techniki te stały się głównymi w mojej pracy psychoterapeutycznej.

19. PSYCHOTERAPIA POPRZEZ A-S-IW GABINECIE AUTORA Metodę terapeutyczną w obecnej formule wprowadziłem około 15-tu lat temu wobec osób z problemami nerwicowymi i psychosomatycznymi. Teoretycznie metoda ta jest terapią behawioralną polegającą na desensytyzacji (odwrażliwianiu) oraz desensybilizacji (obniżaniu poziomu lęku) a także na neutralizowaniu innych negatywnych emocji, charakterystycznych dla tego typu pacjentów i stanowiących podstawę występujących u nich zaburzeń. Metoda ta zawiera również elementy stymulujące procesy samoregulacyjne w organizmie pacjenta, co pozwala na aktywne samo-przeciwdziałanie istniejącym zaburzeniom i schorzeniom; (są to tzw. „oddziaływania psychoimmunologiczne”).

20. PSYCHOTERAPIA POPRZEZ A-S-IW GABINECIE AUTORA Mój autorski wkład w tę metodę polega na umiejętnym połączeniu sterowanej relaksacji ze specjalistycznym oddziaływaniem terapeutycznym: werbalnym (słownym) i pozawerbalnym (dotykowym, intonacyjnym, pantomimicznym, itp.). Wykorzystuję przy tym moje ponad dwudziestoletnie doświadczenie w stosowaniu hipnoterapii, aczkolwiek już od kilkunastu lat (od drugiej połowy lat 90-tych) nie stosuję hipnozy, uznając tę metodę za obciążoną różnymi ograniczeniami, mało nowoczesną i zbyt czasochłonną. Opracowaną przeze mnie metodę terapeutyczną stosuję w ten sam sposób do pacjentek, jak i do pacjentów, ponieważ płeć nie ma w tej terapii istotnego znaczenia (tylko w ciągu ostatnich 10-ciu lat przeprowadziłem z dobrym skutkiem kilka tysięcy zabiegów terapeutycznych wykonanych tą metodą). Zmienia się natomiast treść i forma oddziaływań terapeutycznych, które są dopasowywane do indywidualnych problemów poszczególnych pacjentów. Szczegółowy opis stosowanej w moim Gabinecie metody terapeutycznej zawarty jest w artykule opublikowanym na łamach PRZEGLĄDU TERAPEUTYCZNEGO NR 8/2010. • www.ptt-terapia.pl/~ptt/przeglad/numer08.htm

21. CO MA ISTOTNE ZNACZENIE, CZYLI: CZTERY CECHY DOBREJ PSYCHOTERAPII 1 2 WŁAŚCIWA METODA PRAWIDŁOWA DIAGNOZA 3 … i najważniejsze MAKSYMALNA SKUTECZNOŚĆ 4 NAJKRÓTSZY Z MOŻLIWYCH CZAS PSYCHOTERAPII

22. Długotrwały, nadmierny stres dezorganizuje procesy nerwowe i prowadzi do naruszenia równowagi psychofizycznej oraz chorób.PROBLEM TEN NASILA SIĘ U LUDZI CHORYCH I W ZAAWANSOWANYM WIEKU. Antidotum dla stresu są wszelkie formy radosnego przeżywania, wszelkie pozytywne emocje, których należy świadomie poszukiwać, traktując je jako specyficzne lekarstwo, sprzyjające nie tylko odzyskaniu radości życia, ale również - jego przedłużaniu.W uzasadnionych przypadkach, a szczególnie wówczas, gdy pojawiają się zaburzenia nerwicowe i psychosomatyczne - należy bez zbędnej zwłoki odszukać w pełni kwalifikowanego specjalistę i poddać się PSYCHOTERAPII - metodą dopasowaną do występujących problemów, najbardziej efektywną i skuteczną. WNIOSKI

23. Literatura wykorzystana przy redagowaniu tematu prezentacji • Aleksandrowicz, J.W., (1998), Zaburzenia nerwicowe. PZWL. Warszawa. • Gapik, L., (1990), Hipnoza i hipnoterapia. PZWL. Warszawa. • Gapik, L., (2010), Sugestia i dotyk w terapii nerwic i zaburzeń psychosomatycznych. PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY nr 8/2010. • Grzesiuk, L., (2005), Psychoterapia. Teoria. Wydawnictwo Psychologii i Kultury. ENETEIA. Warszawa. • Grzesiuk, L., (2006), Psychoterapia. Praktyka. Wydawnictwo Psychologii i Kultury. ENETEIA. Warszawa. • Haley, J., (1999), Niezwykła terapia. Techniki terapeutyczne Miltona H. Ericksona. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk. • Kępiński, A., (1986), Psychopatologia nerwic. PZWL. Warszawa. • Kratochvil, S., (1974, 1978) Psychoterapia. PWN. Warszawa. • Kubitsky, J., (2008), Vademecum psychoterapeuty. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa. • Lowen, A., (1992), Bioenergetic analysis: A mind-body therapy. W: J. K. Zeig. The evolution of psychotherapy. The second conference. Brunner/Mazel. New York.

24. NIEKTÓRE OPRACOWANIA WŁASNE Prace zbiorowe pod moją redakcją o różnych aspektach i zastosowaniach psychoterapii Prace własne- poradniki psychoterapeutyczne

25. CZŁOWIEK, KTÓRY UMIE ŻYĆ W HARMONII Z SAMYM SOBĄ - JEST SZCZĘŚLIWY. Oscar Wilde (1854 - 1900)