Kronik Solunum Hastalıklarında EVDE SAĞLIK HİZMETLERİ

1. Kronik Solunum Hastalıklarında EVDE SAĞLIK HİZMETLERİ Doç.Dr. Pınar Ergün Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim Araştırma Hastanesi Kronik Solunum Yetmezliği Kliniği Pulmoner Rehabilitasyon ve Evde Bakım Merkezi

2. Sunu içeriği Kronik solunum hastalıklarında; • Entegre bakım, evde sağlık hizmetleri (ESH) uygulama gerekçeleri, anahtar bileşenler, • ESH modelleri, • Göğüs hastalıklarında III. Basamakta Evde Sağlık Hizmetleri DENEYİMLERİMİZ !.

3. Entegre Bakım • WHO,2001 • Entegre bakım • Tanı, tedavi, bakım, rehabilitasyon ve halk sağlığı ile ilgili hasta verileri, sunulan hizmetlerin yönetim ve organizasyonun bütünlüğünün sağlanmasıdır.

4. hastaneleri 2. Basamak hastane Evde sağlık hizmet sunumu KBYM I. basamak • Triaj • Bilgilendirme • Eğitim Acil Servisler Özel bakım kuruluşları Sağlık bakımı dışı servisler İleri teknoloji Entegre bakım platformu • Organizasyonel model açığa çıkar • Disiplinler arası iş yapma yeteneği artar • Kullanışlı birlikte çalışma döngüsü oluşur

5. Solunum hastalıklarında entegre bakım; • Kronik solunum hastalıklarının doğal seyri süresince bütüncül, multidisipliner(farmakolojik ve non-farmakolojik), hasta merkezli yaklaşımları öngörür. • Bütüncül yaklaşımla; • Hastalığın önlenmesi ve akciğer sağlığının iyileştirilmesi • Erken tanı, • Monitörizasyon ve eğitim, • Birinci, ikinci ve üçüncü basamak sağlık hizmetlerinin koordinasyonu, • Kanıta dayalı rehber önerilerinin kullanımının yaygınlaştırılması HEDEFLENİR

6. Kronik hastalıklar • DSÖ 2005 verileri; tüm nedenlere bağlı toplam ölüm 58milyon ve kronik hastalıklara bağlı ölüm 35 milyon • Kronik solunum hastalıklarına bağlı ölüm: 4.6 milyon kişi. • Sağlık harcamalarının %75’i kronik hastalıklar için yapılmakta !

7. GRUP I: Bulaşıcı hastalıklar GRUP II: Bulaşıcı olmayan hastalıklar GRUP III: İstemli istemsiz yaralanmalar

8. Sakatlık nedeniyle kaybedilen yıllar (DALY) Solunum hastalıkları:%6.4

9. KOAH’da plansız hastane başvuru oranları yüksek !

10. ENTEGRE BAKIM KRONİK HASTA BAKIM MODELLERİ KRONİK HASTALIK YÖNETİMİ

11. hastaneleri 2. Basamak hastane I. basamak Evde sağlık hizmet sunumu Acil Servisler Özel bakım kuruluşları Sağlık bakımı dışı servisler Entegre bakım platformu 3. Basamak

12. EVDE SAĞLIK HİZMETLERİ; Akut hastalık, uzun süreli sağlık problemi, kalıcı engellilik veya terminal hastalıktan kaynaklanan ihtiyaçlar doğrultusunda kişiye kendi ortamında sağlık hizmeti verilmesidir.

13. ESH gerektiren solunum hastalıkları; • Obstrüktif Solunum Hastalıkları; KOAH, Astım, Bronşiektazi, KistikFibrozis … • Restriktif Solunum Hastalıkları; Kifoskolyoz, İAH, … • Nöromusküler Hastalıklar; ALS, MD, Post Polio Sendromu, … • Uyku ilişkili Hastalıklar • Diğer; Akciğer maligniteleri, Akciğer transplantasyonu, Pulmoner Hipertansiyon, Pnömoni, Post torakotomi ATS /Statement of HOME CARE;2005

14. KRONİK SOLUNUM HASTALIKLARDA EVDE BAKIM HİZMET KATEGORİLERİ Hasta Aile EPİZODİK BAKIM • Hizmetler • Hasta değerlendirme • Tedavi (İV, diğer) • Hasta eğitimi • Semptom kontrolü • Danışmanlık • Sevk • Rehabilitasyon • Personel • Doktor • Hemşire • Fizyoterapist • Bakıcı HOSPİS KRONİK BAKIM TEKNİK DESTEK • Hizmetler • Semptom Kontrolü • Kişisel Bakım • Danışmanlık • Sorumluya destek • Yaşamın sonunun planlanması • Personel • Doktor • Hemşire • Sosyal Hizmet Uzmanı • Hizmetler • Değerlendirme • Monitörizasyon • Kişisel Bakım • Günlük işlerde destek • Personel • Özel bakıcı • Hemşire • Sağlık bakıcısı • Günlük Hizmetli • Ekipman • Oksijen • Nebülizatör • Ventilatör • Monitör • Personel • Teknik eleman ATS /Statement of HOME CARE;2005

15. Farklı uygulamalar, Ekonomik, demografik, kültürel ve politik faktörlere göre zaman içerisinde değişim ? Personel görev, sorumluluk ve düzeylerinde farklılık. AVRUPA’DA EVDE SAĞLIK HİZMETLERİ

16. Kronik Solunum Hastalıkları; ESH Sunulan Hizmetler: • Evde hastane • Erken taburculuk • Monitorizasyon • Ventilatör bağımlı hasta takip ve tedavisi • Pulmoner rehabilitasyon • Palyatif bakım • Uyku hastalıkları tanı ve tedavisi KOAH

17. KOAH ’da Evde Sağlık Hizmetleri

18. KOAH progresif sistemik bir hastalıktır; fonksiyonel kayıp ve yetmezlik √ Solunum fonksiyonlarındaki kaybın artması ile atak sayısı artar Yüksek maliyetli çoklu ilaç kullanımı Hastane başvurusunda artış Artmış ölüm riski %92 hastane yatışı 2002’de direkt maliyet; ABD=18 bilyon dolar, Avrupa=36 bilyon Euro. Atak tedavisi %60’ını oluşturmaktadır.

19. Sağlık bakım hizmetlerinin bölümlenmesi Atak %20 Atak %85 BİRİNCİ BASAMAK MERKEZ ACİL SERVİS İKİNCİ BASAMAK MERKEZ YÜKSEK TEKNOLOJİ HASTANELERİ III. BASAMAK ERJ 2000;18:1037-43

20. Göğüs hastalıklarında ESH Kronik hastalık yükünde artış... • Gelenekselden……bütüncül yaklaşıma • Evde hastane & erken taburculuk • Evde bakım…ev desteği • Hastane başvurusu ve yatış gerekliliğinin azaltılması • İleri evre hastalık yönetimi • Pulmoner rehabilitasyon • Palyatif bakım ve yaşamın sonunun planlanması

21. Entegre Bakım; ESH Modeller ? Hastane merkezli uygulamalar; • Evde hastane • Erken taburculuk (<48 saat ) • Destekli taburculuk (>48 saat )

22. KOAH’da Evde sağlık hizmet modelleri • Seçilmiş KOAH akut ataklı olgularda evde sağlık hizmetleri güvenli ve etkili bir tedavi uygulama şeklidir. Cochrane, 2003 • Hastane başvurusu yada hospitalizasyon gerektiren KOAH akut atakta evde hastane ve destekli taburculuk uygulamaları güvenli ve etkili yaklaşımlardır. (Kanıt düzeyi A) NICE Guidlines, 2004 • KOAH’lı hasta müracaatının yoğun olduğu merkez hastanelerde acil başvurusunu önlemek ve erken taburculuk için evde hastane uygulanması gerçekçi bir yaklaşımdır. (Kanıt düzeyi A) BTS Guideline, 2007

23. HANGİ KOAH’lı hasta EVDE HASTANE uygulaması için uygundur ? EKİP’de kimler yer almalı ? Hangi model ?

24. KOAH atağında evde hastane uygulaması; hangi hastalar alınmalı? • Bilinç düzeyi yeterli • AsidozØ • Ciddi ko-morbiditeØ • Yeterli sosyal destek • Hasta tercihi dikkate alınmalı Kanıt düzeyi D

25. BMJ 2004 754 hasta Evde hasumortalite oranlarında fark yok EVDE HASTANE Uygulaması güvenli bir yaklaşım

26. - 2.4 - 6.9 8.1 3.5 Evde hastane Kontrol ENTEGRE BAKIM; evde hastane-klinik etkinlik SGRQ Total P< 0.001 Hastanede kalınan gün. p<0.001 Hernandez C et al. Eur Respir J, 2003

27. Hastalığı hakkında bilgi düzeyi Fiziksel aktivite Oksijen tedavisine uyum İnhalasyon teknikleri İnhalasyon tedavisine uyum Oral tedaviye uyum Konvansiyonel bakım Entegre bakım DAVRANIŞ DEĞİŞİMİEvde hastane programı Hernandez C et al. Eur Respir J, 2003 ENTEGRE BAKIM KONVANSİYONEL BAKIM

28. 1255 € 2033 € P<0.003 MALİYETEvde hastane uygulama programı Evde hastane Konvansiyonel bakım EVDE HASTANE KONVANSİYONEL

29. EVDE HASTANE Hasta tercihi : %96.3 Hasta yakını tercihi: %85.7 HASTANEDE TEDAVİ Hasta tercihi:%59.3 Hasta yakını tercihi:%42.9 KOAH ATAK SONUÇ: Uygun hastalarda evde hastane uygulaması hastaların da tercih ettiği bir sağlık hizmet modelidir.

30. Aylık telefon takibi Hastane merkezli Evde Bakım Programı; Evde bakım n=98 3 ayda 1 ev ziyareti USOT tedavisinde Stabil KOAH n=122 Konvansiyonel tedavi n=48 Evde değerlendirme • Acil başvurusu, • Hastane başvurusu, • Hastanede kalış gün sayısı, • Harcamalardaazalma sağlamıştır. İlk 1 yıl

31. Teleizlem; • Yakın izlem & hızlı geri bildirim • Tedavi kalitesi  • Kullanım kolaylığı  • Hastalığın daha iyi anlaşılması • Güvenlik  • Uzaktan izleme

32. GÖĞÜS HASTALIKLARI; ESH Mekanik Ventilatör bağımlı hastaların takibi

33. GÖĞÜS HASTALIKLARI EVDE SAĞLIK HİZMET SUNUMU Fransız modeli ANTADIR YOĞUN BAKIM ARA BAKIM (Kronik solunum yetmezliği klinikleri ) EVDE SOLUNUM DESTEĞİ Acil ziyaret: gerektiği durumlarda Periodik ziyaret: 2 ayda bir Ventilatör uygunluğu Hasta uyumu Solunum yetmezliğinin takibi

34. ANTADIR

35. EVDE SAĞLIK HİZMETLERİ;MEKANİK VENTİLATÖR BAĞIMLI HASTA

36. Vitacca et al. A pilot study of nurse-led, home monitoring for patients with chronic respiratory failure and with mechanical ventilation assistance. J Telemed Telecare 2006; 12: 337-342. 23 IMV/NIMV + KOAH 9 ay 459 görüşme Telefon hatlarından SpO2 kaydı aktarımı • Sonuç: • MV kullanan hastalarda tele izlem uygulanabilir • O2, MV ayarlamasında yararlı • Relaps stabilizasyonu Yapılanlar 55 tedavi modifikasyonu 19 serviste hastanede yatış 3 YBÜ’de yatış 22 ileri değerlendirmeye yönlendirme 25 GP ile görüşme 66 solunum konsültasyonu istemi 10 acil servis araması

37. GÖĞÜS HASTALIKLARINDA ESHPULMONER REHABİLİTASYON

38. Evde Pulmoner Rehabilitasyon • Direkt denetimli Ventilatör bağımlı olgu Ciddi hastalık, kondüsyonsuzluk Transfer problemi • Uzaktan denetimli Uyumlu, Semptomatik, FEV1>%60 • Denetimsiz PR Merkezine ulaşım problemi İdame tedavi

39. PR Akut hastane bakım gerekliliğinde azalma Hastanede yatış süresi ve alevlenme sıklığı 

40. PALYATİF BAKIMIN EVDE SAĞLIK HİZMELERİNE ENTEGRASYONU Palyatif bakım; entegre bakım kapsamında evde bakım ekipleri tarafından etkin olarak uygulanabilir

41. Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim Araştırma Hastanesi/ANKARA Kronik Solunum Yetmezliği Kliniği PulmonerRehabilitasyon ve Evde Sağlık Hizmetleri MERKEZİ • UYGULANAN MODEL; Bölgesel, hastane merkezli • Evde hastane, erken taburculuk, destekli taburculuk • Ventilatör bağımlı hasta takip ve tedavisi • Palyatif bakım • Pulmoner Rehabilitasyon

42. Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim Araştırma Hastanesi Kronik solunum yetmezliği Kliniği PulmonerRehabilitasyon ve Evde Bakım Merkezi • Medikal direktör • Göğüs Hastalıkları uzmanı • Hemşire • Fizyoterapist • Diyetisyen • Psikolog • Sosyal hizmet uzmanı • Şoför Multidisipliner Ekip

43. Evde Sağlık Hizmetleri; Ekim 2007- Şubat 2011 Toplam hasta sayısı: 549 • KOAH: n=383 • Ventilatör bağımlı: n=11 • Diğer: n=155 Bronşiektazi, Astım, İAH, AC Ca, Nöromuskuler hastalık, Kifoskolyoz,

44. GARD TÜRKİYE Türk Toraks Derneği Sağlık Bakanlığı Dünya Sağlık Örgütü Kronik Hava Yolu Hastalıklarını Kontrol ve Önleme Programı

45. REFERANS MERKEZLER ESH Birimleri ESH Birimleri ESH Birimleri ESH Birimleri Aile hekimi Aile hekimi Aile hekimi Aile hekimi İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ ESH KOORDİNASYON MERKEZİ

46. GÖĞÜS HASTALIKLARINDA ESH; III.ve II. Basamak için öneriler REFERANS MERKEZLERİN TANMLANMASI • Sağlık Bakanlığı Göğüs Hastalıkları Eğitim Araştırma Hastaneleri • Sağlık Bakanlığı Eğitim Araştırma Hastanesi Göğüs Hastalıkları Klinikleri, • Sağlık Bakanlığı Göğüs Hastalıkları Hastaneleri, REFERANS MERKEZ EKİP YAPISI: • Göğüs Hastalıkları Uzmanı • Hemşire • Fizyoterapist • Diyetisyen • Psikolog • Sosyal Çalışmacı • Şoför

47. GÖĞÜS HASTALIKLARINDA EVDE SAĞLIK HİZMET BİRİMİ EKİP YAPISI • Göğüs Hastalıkları Uzmanı • Hemşire • Şoför

48. AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİ • Aile Hekimi • Aile Sağlığı Elemanı

49. II. BASAMAK: Göğüs hastalıkları dal hastanesi olmayan Birimlerde YAPILANDIRILMIŞ EVDE SAĞLIK HİZMETLERİ BİRİMİ • Göğüs Hastalıkları Uzmanı ( Konsültan ) • Pratisyen Hekim • Hemşire • Fizyoterapist • Diyetisyen • Psikolog • Sosyal Çalışmacı • Şoför

50. ESH SEVK KRİTERLERİ (I) İlk iki kriterden bir tanesinin yanı sıra diğer kriterlerden en az bir tanesinin varlığı • Solunum sistemi hastalığı nedeni ile takip ve koordinasyonu gereken hastalar • Solunum sistemi hastalığına eşlik eden sistemik hastalık varlığı ve/veya bu hastalığın idamesinde takip ve koordinasyon gerekliliği • En iyi FEV1 değerinin %50’nin altında olması veya stabil olmayan sağlık durumu • Oksijenizasyonun bozuk olması (arter kan gazı veya pulseoksimetrede oksijen satürasyonu ile) • Son 1 yıl içinde 1’den fazla acil başvurusu ve hastaneye yatış varlığı • Günlük yaşam aktivitelerinde (geçerli ölçekler ile değerlendirme ile ) kısıtlılık