HBO Vitaliteitsmanagement en Toerisme Vak Sport & Bewegen:

1. HBO Vitaliteitsmanagement en Toerisme Vak Sport & Bewegen: BEWEGEN & MENTALE GEZONDHEID 23 april 2013

2. Even VOORSTELLEN: • Irene van de Giessen • Ervaringsdeskundige op de PAAZ van het ADRZ • Freelance Ervaringsdeskundige Molemann Mental Health • ZZP Convalescent Talent

3. Ik Gezond Ziek

8. Chronische gezondheids- aandoeningen en leefstijl:

9. Sommige groepen mensen lopen een extra risico:

10. GEBREK aan FYSIEKE activiteit en CHRONISCHE gezondheidsaandoeningen:

11. Fysieke activiteit (gemixt model voor motivatie): Motivationele op alternatief gedrag gerichte interventies Beleid gezondheidszorg Fysieke fitheid Geestelijke functies Fysieke activiteit Psychische functies Geestelijk welbevinden Beleid overheid Interventies gericht op verandering van leefomstandigheden en leefwijze

12. We gaan het hebben over: Achtergronden bewegingsarmoede die de sedentaire levenswijze met zich meebrengt De gevolgen voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid Hoe werkt fysieke activiteit gunstig op de psyche Op welke wijze kan de geestelijke gezondheidszorg bevorderen dat haar cliënten meer gaan bewegen

13. FYSIEKE activiteit in evolutionair en historisch perspectief:

14. GENEXPRESSIE:

15. Voor een EVENWICHTIGE genexpressie: • Evenwichtige voeding • Elke dag minstens een half uur intensief bewegen

17. Medische aandacht voor fysieke activiteiten in de GGZ:

18. Het nut van FYSIEKE activiteit voor de PSYCHE en de HERSENEN: ‘Brain cells grow, like other parts of the body by excercise. The sensory cells can be exercised only by use of the senses. In like manner the motor cells can be exercised and developed only by making them contract the muscles.’ T.M. Balliet http://youtu.be/VaDlLD97CLM Sinds de 19de eeuw is het een komen en gaan geweest van het nut van de toepassing van fysieke activiteiten als therapeutisch middel in psychiatrische inrichtingen ‘Een keten van lege zondagen’

19. Het nut van FYSIEKE activiteit voor de PSYCHE en de HERSENEN: • Helaas wordt in Nederland weinig onderzoek gedaan naar het verband tussen inactiviteit en de psyche. • Geen lineair verband tussen de dosis van de fysieke activiteit en het psychische welbevinden. • Naast het verminderen van symptomen van bepaalde stoornissen draagt fysieke activiteit ook bij aan: • de verbetering van het zelfbeeld, • het leren van sociale vaardigheden, • beter cognitief functioneren, • de afname van angst en de vermindering van het - voor hart en bloedvaten – op een riskante wijze reageren op stressoren.

20. http://youtu.be/bwYj0crnsuo

21. SLAAPPROBLEMEN en VERMOEIDHEID: • Vermoeidheid is pas een probleem, en kan pas gediagnostiseerd worden als een stoornis, wanneer er sprake is van psychische vermoeidheid die een chronisch karakter heeft. • Slaap • De gemiddelde duur van de slaap is afgenomen • Veel volwassenen, vooral ouderen, hebben chronische slaapproblemen • Slaapproblemen en depressie • Behalve bij depressie, komen vooral bij ouderen, slaapstoornissen ook bij andere stoornissen veel voor. Het kan zelfs aanjager zijn voor een nieuwe periode van depressie (na herstel). • Antidepressiva kunnen slapeloosheid in de hand werken • Fysiek activiteit en sociaal interactiepatroon ontwikkelen beschermt ouderen tegen incidentele en chronische • slapeloosheid.

22. http://youtu.be/WxhqjbI7aKc COGNITIE: • Korte termijn effecten • Lange termijn effecten Positief effect: • Verbetering snelheid en respons op aangeboden prikkel • Toename concentratievermogen • Verbetering aandachtfunctie • Verbetering probleemoplossend vermogen • Verbetering sociaal psychisch functioneren ‘Fysieke activiteit dient voor kinderen besproken te worden in het licht van ‘normale’ ontwikkeling’

23. WERKINGSMECHANISMEN die zorgen voor verbetering COGNITIEVE functie na bewegen: • Neurobiologisch mechanisme • BDNF (uitdagende omgeving) • Meer zuurstof in de hersenen • Toename van de circulatie van glucose • Fysiologisch mechanisme • Psychologische verklaringen voor het nut van fysieke activiteit voor de psyche zijn o.a.: • Verbeterd zelfbeeld • Gevoelens van controle op het eigen leven • Het biedt sociale steun • De activiteit vermindert het gevoel van onwelbevinden • Ontspanning van het parasympatisch zenuwstelsel

24. INACTIVITEIT en LICHAMELIJKE klachten, ziekten en stoornissen: Veel mensen met psychiatrische stoornissen hebben een matige tot slechte lichamelijke gezondheid Cliënten in de GGZ hebben net als alle andere mensen te maken met het risico op somatische ziekten als longaandoeningen of kanker Er zijn somatische ziekten die vanwege biologische of sociaalpsychologische mechanismen meer dan gemiddeld voorkomen bij mensen met bepaalde psychische aandoeningen.

25. Hier is aan twee kanten onvoldoende zicht op! CO-MORBIDITEIT: • Aan verschillende aandoeningen dezelfde risicofactoren en fysiologische processen ten grondslag liggen • Ongewenste effecten van voorgeschreven medicatie (kans op somatische aandoening groter) • Een patroon van misbruik van psychoactieve stoffen gepaard gaat met somatische schade • De psychische stoornis gerelateerd is aan een ongezond leefpatroon waarin misbruik van middelen, ongezonde voeding, veel stress en te weinig bewegen hand in hand en gaan en het risico van een somatische aandoening flink verhogen

26. DUBBELE PROBLEMATIEK in de GGZ METABOOL SYNDROOM – centrale obesitas: appeltje – verhoogde bloeddruk – insuline resistentie – te hoog cholesterol • Prevalentie: • In algemene bevolking 20% (en stijgend!) • GGZ populatie: 30-40% • GGZ verblijfspopulatie: 50% (PHAMOUS) • Gebruik antipsychotica • Te weinig beweging • Roken, drugs, alcohol • Ongezonde voeding • Slechte zelfverzorging • Stress • Genetica: link schizofrenie MS COGNITIEVE PROBLEMEN Problemen met: • plannen • concentreren • geheugen

27. Veel voorkomende CO-MORBIDE aandoeningen: • Obesitas • Metabool Syndroom • Hart- en vaatziekten • Diabetes • Diabetes en schizofrenie • Chronische stress • Te veel en verkeerd eten • Inactiviteit • Roken

28. Interactie tussen RISICOFACTOREN en AANDOENINGEN: Roken/alcoholmisbruik Chronische stress Obesitas Diabetes Psychische aandoeningen Hart- en vaatziekte Inactiviteit Verkeerd/te veel eten

29. Definitie van HERSTEL: ‘Herstel is een intens persoonlijk, uniek proces van verandering in iemands houding, waarden, gevoelens, doelen, vaardigheden en/of rollen. Het is een manier van leven, van het leiden van een bevredigend, hoopvol en zinvol leven met de beperkingen die de klachten met zich meebrengen. Herstellen betreft het ontgroeien van de catastrofale gevolgen van een aandoening en de ontwikkeling van een nieuwe betekenis en een nieuw doel in iemands leven.' (Anthony, 1994)

30. Van INACTIVITEIT naar MEER bewegen: • Terloops actief!! (goedkoop, optelbaar) • De natuur • Helpt bij herstel van stress en aandachtsmoeheid (stemming discipline, concentratie, zelfdiscipline en fysiologische stress) • Het stimuleert tot bewegen (men beweegt het liefst in een natuurlijke omgeving en presteert daarbij beter) • Vergemakkelijkt sociaal contact • Bevordert de ontwikkeling van kinderen (kinderen: aandachtsfunctie, zelfdiscipline en psychische weerbaarheid, cognitieve-, motorische- en sociaal emotionele ontwikkeling, sociale contacten) • Bevordert persoonlijke ontwikkeling en zingeving

31. Wat kunnen HULPVERLENERS/DIENSTVERLENERS doen: Samenwerken met inspanningsfysiologen, fysiotherapeuten, bewegingswetenschappers en sportartsen om erachter te komen waar hun cliënten behoefte aan hebben en baad bij hebben als het gaat om beweging Cliënten voorlichten over het nut van bewegen (in samenhang met voeding, stoppen met roken, minder alcohol drinken, of het aanbrengen van veranderingen in de leefwijze die minder stress en meer ontspanning tot gevolg hebben / cursussen). Weg bereiden om deel te kunnen nemen aan sportclubs buiten de GGZ (betaalbaarheid, stigma) Onderzoek Stimuleren https://www.health4u.nu/over-health4u/3 http://youtu.be/SL_xegIIIzM

32. Technieken voor GEDRAGSVERANDERING: Identificeren van de kenmerken van het probleem Formuleren van realistische doelen en daarover overeenstemming bereiken Bepalen van kleine subdoelen waardoor cliënten snel succes met hun inspanningen kunnen ervaren Zelfmonitoring en zelfcontrole Geen goed bedoelde adviezen…..

33. Opstellen van een BEWEGINGSPROGRAMMA: Onderzoek de geschiedenis van de cliënt op het gebied van fysieke activiteit Doe als hulpverlener in het begin zelf mee (rolmodel) Geef de cliënt voorlichting over de mogelijk fysieke en psychische gezondheidseffecten van de oefening Ga na welke opties er zijn om de training zo functioneel mogelijk te maken Maak gebruik van de mogelijkheden die de leefomgeving van de cliënt biedt Laat cliënt uit breed aanbod kiezen Houdt rekening met conditie bij soort activiteit Probeer de oefeningen te laten plaatsvinden in een als positief ervaren milieu Gedragsmatige zelfcontrole strategieën Maak gebruik van strategieën voor terugvalpreventie

34. Geestelijke gezondheidszorg ‘in beweging’: Implementatie van beschikbare kennis over effectief behandelen van psychische stoornissen, doeltreffend organiseren van werkprocessen en een intelligent gebruik van ICT Marktmechanisme Futuristische biomedische technologieën Zoektocht naar ziektemechanismen van psychische stoornissen Drugdelivery

35. Boodschappen: Sedentaire levenswijze verhoogt risico op chronische ziekte De gezondheidseffecten van meer bewegen zijn onmiskenbaar (In)activiteit speelt een belangrijke rol bij het beloop van psychische stoornissen en ontwikkeling van de hersenen Activiteit moet samengaan met een verrijkte omgeving Fysieke activiteit is goed voor alle mensen met een psychisch probleem en kent nauwelijks bijwerkingen Beïnvloeding van het gedrag is moeilijk, maar niet onmogelijk Er is voldoende kennis beschikbaar om tot handelen over te gaan Vragen blijven, nader onderzoek is geboden De zorgsector, maar misschien ook u?, is aan zet

36. Bedankt voor het luisteren!