BÀI 5 VAI TRÒ CỦA XÃ HỘI TRONG HOẠT ĐỘNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VÀ ÁP DỤNG PHÁP LUẬT

1. BÀI 5VAI TRÒ CỦA XÃ HỘITRONG HOẠT ĐỘNG THỰC HIỆNPHÁP LUẬT VÀ ÁP DỤNG PHÁP LUẬT

2. 1. Vai trò của xã hội trong hoạt động thực hiện pháp luật • 1.1 Khái quát về hoạt động thực hiện pháp luật • - Khái niệm thực hiện pháp luật • - Các hình thức thực hiện pháp luật

3. Khái niệm thực hiện pháp luật: Là một quá trình hoạt động có mục đích làm cho những quy định của pháp luật đi vào cuộc sống, trở thành những hành vi thực tế hợp pháp của các chủ thể pháp luật. • Có 4 hình thức thực hiện pháp luật: • - Tuân thủ pháp luật; • - Thi hành (chấp hành) pháp luật; • - Sử dụng pháp luật; • - Áp dụng pháp luật.

4. Tuân thủ pháp luật • Là hình thức thực hiện pháp luật theo đó các chủ thể pháp luật kiềm chế không tiến hành những hoạt động mà pháp luật ngăn cấm. • Những quy phạm pháp luật cấm trong Luật hình sự, Luật hành chính … được thực hiện dưới hình thức này.

5. Thi hành pháp luật • Là hình thức thực hiện pháp luật theo đó các chủ thể pháp luật thực hiện những nghĩa vụ pháp lý của mình bằng hành động tích cực. • Những quy phạm pháp luật bắt buộc (những quy phạm quy định nghĩa vụ phải thực hiện những hành vi tích cực nhất định) được thực hiện dưới hình thức này.

6. Sử dụng pháp luật • Là hình thức thực hiện pháp luật theo đó các chủ thể pháp luật thực hiện quyền chủ thể của mình (thực hiện những hành vi mà pháp luật cho phép). • Những quy phạm pháp luật quy định các quyền tự do dân chủ của công dân được thực hiện dưới hình thức này. • Hình thức này khác với các hình thức trên ở chỗ chủ thể pháp luật có thể thực hiện hoặc không thực hiện quyền được pháp luật cho phép theo ý chí của mình chứ không bị ép buộc phải thực hiện.

7. Áp dụng pháp luật • Là hình thức thực hiện pháp luật theo đó nhà nước thông qua các cơ quan có thẩm quyền hoặc nhà chức trách tổ chức cho các chủ thể pháp luật thực hiện những quy định của pháp luật hoặc tự mình căn cứ vào các quy định của pháp luật để tạo ra các quyết định làm phát sinh, thay đổi, đình chỉ hoặc chấm dứt những quan hệ pháp luật cụ thể. • Trong trường hợp này các chủ thể pháp luật thực hiện các quy định của pháp luật có sự can thiệp của nhà nước. Nói cách khác, áp dụng pháp luật là hình thức thực hiện pháp luật luôn có sự tham gia của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

8. 1.2 Nội dung nghiên cứu về các khía cạnh xã hội của hoạt động thực hiện pháp luật - Sự phù hợp giữa các quy tắc của chuẩn mực pháp luật với các lợi ích của chủ thể thực hiện pháp luật - Cơ chế thực hiện pháp luật - Các yếu tố xã hội ảnh hưởng đến hoạt động thực hiện pháp luật Yếu tố kinh tế Yếu chính trị Yếu tố văn hoá-lối sống Yếu tố pháp luật

9. 1.3 Các biện pháp nâng cao hiệu quả của hoạt động thực hiện pháp luật ở nước ta hiện nay - Nâng cao ý thức pháp luật, hình thành thói quen “sống và làm việc theo pháp luật” trong các chủ thể pháp luật - Phát huy vai trò của các phương tiện thông tin đại chúng đối với công tác phổ biến, tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho các tầng lớp nhân dân - Tăng cường vai trò, trách nhiệm của các cơ quan chức năng trong hoạt động thực hiện pháp luật

10. 2. Vai trò của xã hội trong hoạt động áp dụng pháp luật 2.1 Khái quát về hoạt động áp dụng pháp luật - Các trường hợp áp dụng pháp luật - Các đặc điểm của hoạt động áp dụng pháp luật - Quy trình áp dụng pháp luật

11. Các trường hợp áp dụng pháp luật: - Khi cần áp dụng các biện pháp cưỡng chế nhà nước hoặc áp dụng các chế tài pháp luật đối với những chủ thể có hành vi vi phạm pháp luật. Ví dụ: hoạt động của Tòa án xét xử hành vi phạm tội hình sự. - Khi những quyền và nghĩa vụ pháp lý của chủ thể không mặc nhiên phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt nếu thiếu sự can thiệp của nhà nước. Ví dụ: cơ quan có thẩm quyền ban hành quyết định tuyển dụng người lao động vào làm việc.

12. Các trường hợp áp dụng pháp luật: - Khi xảy ra tranh chấp về quyền chủ thể và nghĩa vụ pháp lý giữa các bên tham gia quan hệ pháp luật mà các bên đó không tự giải quyết được. Ví dụ: tranh chấp hợp đồng kinh tế giữa 02 doanh nghiệp. - Trong một số quan hệ pháp luật mà nhà nước thấy cần thiết phải tham gia để kiểm tra, giám sát hoạt động của các bên tham gia quan vào hệ đó, hoặc nhà nước xác nhận sự tồn tại hay không tồn tại một số sự việc, sự kiện thực tế. Ví dụ: xác nhận di chúc, chứng thực hợp đồng thế chấp tài sản, …

13. Các đặc điểm của hoạt động áp dụng pháp luật: • - ADPL là hoạt động mang tính tổ chức, thể hiện quyền lực nhà nước; • - ADPL là hoạt động có hình thức, thủ tục chặt chẽ do pháp luật quy định; • - ADPL là hoạt động điều chỉnh cá biệt, cụ thể đối với các quan hệ xã hội xác định; • - ADPL là hoạt động đòi hỏi tính sáng tạo. • Hình thức thể hiện chính thức, chủ yếu của hoạt động ADPL là văn bản ADPL.

14. Quy trình áp dụng pháp luật: • - Phân tích, đánh giá đúng chính xác mọi tình tiết, hoàn cảnh, điều kiện của sự việc thực tế đã xảy ra; • - Lựa chọn quy phạm pháp luật phù hợp và phân tích làm sáng tỏ nội dung, ý nghĩa của QPPL đối với trường hợp cần áp dụng; • - Ra văn bản ADPL; • - Tổ chức thực hiện văn bản ADPL đã ban hành.

15. 2.2 Nội dung nghiên cứu về các khía cạnh xã hội của hoạt động áp dụng pháp luật • - Mối quan hệ giữa chính trị và áp dụng pháp luật • - Mối quan hệ giữa chuẩn mực pháp luật và quyết định áp dụng pháp luật • - Vai trò của các nhân tố chủ quan trong hoạt động áp dụng pháp luật • - Vai trò của các nhân tố khách quan trong hoạt động áp dụng pháp luật

16. 2.3 Các biện pháp nâng cao hiệu quả của hoạt động áp dụng pháp luật ở nước ta hiện nay • - Nâng cao ý thức pháp luật nghề nghiệp của những người có thẩm quyền áp dụng pháp luật • - Thông báo công khai kết quả áp dụng pháp luật trên các phương tiện thông tin đại chúng