TUZ TÜKETİMİNİN AZALTILMASI

1. TUZ TÜKETİMİNİN AZALTILMASI Antalya Halk Sağlığı Müdürlüğü Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar ve Programlar Şubesi

2. TUZ NEDİR? Kimyasal formülü NaCl2 (sodyumklorür) dür. Sofra tuzu;doğrudan tüketiciye sunulan, ince toz haline getirilmiş, iyotla zenginleştirilmiş, rafine edilmiş veyaedilmemiş yemeklik tuzlardır. 25-40 mg/kg potasyum iyodat katılması zorunludur. Deniz tuzuRafine edilmemiş, doğal mineral zenginliğini koruyan tuzdur.   Gıda sanayi tuzu;gıda sanayinde kullanılan yemeklik tuzlardır. İyot eklenmesi zorunlu değildir.

3. TUZUN BİLEŞENİ • 1 gramında 400 mg Na(sodyum) • 600 mg Cl2 (klorür) bulunur. • 1 çay kaşığında 5,75 gram tuz • “ “ “ 2300 mg Na • Güvenli Na ihtiyacı 1500-2400 mg’dır Etiketteki sodyum(sembolü na) miktarı 2,5 ile çarpılarak alınan tuz miktarı saptanabilir. Günlük tuz tüketimi 1 çay kaşığını(5gr) geçmemeli. Kalp hastaları için bu miktar ¾ çay kaşığıdır.

4. VÜCUDUMUZDA SODYUM (Na): • %60’ı hücre dışı sıvı • %30-40’ı kemik kristallerinin yüzeyi • %10’u plazma(kan), sinir ve kas dokusu

5. TUZUN VÜCUDUMUZDAKİ İŞLEVLERİ • Vücutta elektrik akımını iletir. • Sinir-kas çalışmasında elektro-kimyasal uyarıları sinir hücresi boyunca taşıyarak uyarının kasa iletilmesini sağlar. • Hücre içi ve dışı sıvıların dengesini sağlar.(sodyum-potasyum dengesi) • Sıvı dengesini sağlar.(damarlarda sıvı hareketi) • Sodyum karbonhidratın basit yapıtaşı glikozun emiliminde yardımcı olmaktadır.

6. TUZUN BESİN SAKLAMADAKİ YERİ • Antiseptik Besin nemi↓ Bakteri aktivitesi ↓ • Besin içindeki suyu çeker Bakteri ve çürümeye yol açan enzim aktivitesi durur. • Sebzeler tuzlu suda mayalanma olmaz korur. • Ekmeklere kendine has doku verilmesinde (ör: mayalı ekmekler) Bugün besinleri korumak için daha iyi seçenekler var.

7. SAĞLIKLI OLMAK İÇİN GÜNDE EN FAZLA 5 GRAM (1 ÇAY KAŞIĞI)TUZ YETERLİDİR ! ¼ ÇAY KAŞIĞI TUZ İYOT İHTİYACIMIZI KARŞILAMAK İÇİN YETERLİDİR. ÜLKEMİZDE GÜNDE 18 GRAM TUZ (7200 mg sodyum) TÜKETİLİYOR

8. GÜNLÜK ALINAN TUZUN KAYNAĞI Doğal Besinler %5 Sofra Tuzu %15 Restaurant Kantin İşlenmiş Gıda Fast-food Ürünler %80

9. GIDA ENDÜSTİRİSİ YÜKSEK TUZLU ÜRETİLMİŞ BESİNLER Tuzlu Tada Bağımlılık Et Ürünlerinde Su Tutma Özelliği Susama Hissi İçecekler Mineralli Sular ↑ Ağırlık Artışı Talep ↑

10. AŞIRI TUZ TÜKETİMİNE BAĞLI • Hipertansiyon • Felç • Kardiyovasküler hastalıklar (Kalp yetmezliği, kalp krizi, damar sertliği) • Kronik böbrek hastalıkları/yetmezliği • Böbrek taşı • Osteoporoz • Gastrit, Mide Kanseri • Pankreas hastalıkları • Obezite

12. Felç Retinopati-Körlük Tansiyon 12/8 olmalıdır. Kalp Yetmezliği Proteinüri, Böbrek Yetmezliği Aort Diseksiyonu Periferik Vasküler Hastalık Damar sertliği

13. HİPERTANSİYON TEDAVİSİ

14. TÜRK HİPERTANSİYON PREVALANS ÇALIŞMASI Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği 2004

15. Hipertansiyon Prevalansı

16. Hipertansiyonun Farkında Olanlar

17. Hipertansiflerde DiabetesMellitus

18. Hipertansiflerde Açlık Kan Şekeri Yüksekliği

19. 2008 SaltTURK Çalışmasına Göre • Ülkemizde günlük tuz tüketimi ortalama 18 mg/gün • Akdeniz bölgesi günlük tuz tüketimi ile Türkiye ortalamasının üstünde ve 1. sırada • Çalışmaya katılan katılımcılardan, hipertansiyon hastalığı saptananların yarısından çoğu (%64’ü) hipertansiyon hastası olduklarının farkında değil.

20. 2008 SaltTURK Çalışmasına Göre Her 100 mEq/gün Sodyum Alımı (~6 gr. Tuz)Kan Basıncında; Sistolik KB 3,5 mmHg Diastolik KB 2,5 mmHg

21. Avrupa Bölgesinde Tuz Alımında Azalmanın İskemik Kalp Hastalıklarından ve İnmeden Ölümlerdeki Azalmaya Etkisi SKB: Sistolik Kan Basıncı (Büyük Tansiyon) DKB: Diastolik Kan Basıncı (Küçük Tansiyon)

22. Aşırı Tuz Tüketimi ve Böbrek Doğrudan etki Kan Basıncı Tuz Tüketimi (Sodyum ↑ Alımı) Böbrek Hasarı Proteinüri (idrar ile protein atılması) Renal Hemodinami (Böbrek Damarlarında Basınç)

23. TUZ TÜKETİMİNİ AZALTMAK İÇİN • Tadına bakmadan yemeklere tuz atmayın. • Besin alırken daima taze ve aşırı tuz içermeyen besin alın: Hazır gıda ↓ Konserve Gıda ↓ İşlenmiş gıda ↓ Tuzlu kuruyemişler ↓ • Tuzsuz veya tuzu azaltılmış besin tercih edin. (tuzsuz zeytin, tuzsuz peynir, suyunda tuzu az limonu bol olan turşu vb…) • Yemeklerin tatlandırmak için maydanoz, kekik, dereotu, rezene, fesleğen gibi aroma vericileri kullanın.

24. TUZ TÜKETİMİNİ AZALTMAK İÇİN • Ciddi hipertansiyon sorununuz varsa tuzsuz ekmek tüketiniz veya yemekleri tuzsuz tüketiniz. • Peynir ve zeytini tuzunu salsın diye tüketmeden bir gün önce suda bekletiniz. • Şişe suyu ve maden suları sodyum içerebilir.Etiketine bakın. • Tuzdan(sodyumdan) zengin besinlerden kaçının. • Besin etiketlerine bakın.

25. SODYUMUN EN ZENGİN KAYNAKLARI • Sofra Tuzu, Kabartma Tuzu • Bulyon Küp, Toz Et Tabletleri • Soya sosu • Sürülebilir Maya Ekstratı • Salam, Sosis, Sucuk,Marine Etler • Kurutulmuş Domates • Peynir • Kraker • Turşu • Tuzlu Kuruyemişler

26. SODYUMUN DİĞER KAYNAKLARI • Hazır çorba, hazır köfte, hazır meze • Hazır pilav/makarna harcı • Raf ürünleri (kraker, bisküvi, cips, kek, çikolata vb…) • Sucuk, salam, sosis, pastırma • Konserve ürünler (salça, bezelye, sebze...) • Tuzlu kuruyemişler (fıstık, leblebi vb…) • Tütsülenmiş ürünler • Salamura ürünler (Peynir, zeytin, turşu, yaprak vb) • Soslar (ketçap, soya sosu, hardal, mayonez…)

27. BESİN ETİKETLERİNE BAKIN HAZIR GIDALAR TANSİYONUNUZU ARTTIRABİLİR.

28. BESİN ETİKETLERİNE BAKIN • İÇİNDEKİLER: • %75 sütlü çikolata • %25 karamel • Süt tozu • Sorbitol • Fruktoz şurubu • Şeker • İnvertaz enzımı • Emülgator • Tuz • Sodyum hidrojen karbonat • Aromalar

29. Günlük sodyum (Na) ihtiyacı 1500-2400 mg

30. Günlük sodyum (Na) ihtiyacı 1500-2400 mg

31. Günlük sodyum (Na) ihtiyacı 1500-2400 mg

32. Günlük sodyum (Na) ihtiyacı 1500-2400 mg

33. Günlük sodyum (Na) ihtiyacı 1500-2400 mg

34. TEŞEKKÜRLER