SISTEMI MONETAR NDËRKOMBËTAR

1. SISTEMI MONETAR NDËRKOMBËTAR Prof. dr. Besim BEQAJ Prof.dr. Besim Beqaj

2. SISTEMI MONETAR NDËRKOMBËTAR • SMN-ja para Luftës ës Dytë botërore • SAP (Standardi i arit të pastër) • SMA (standardi i modifikuar i arit – paraja letër në vend të arit) • Rënia e SMA-së: oferta më e vogël e arit në treg • Zhvendosje e madhe e arit në krahasim me atë monedhave • Lufta bëri transportimin e arit të rrezikshëm • SMN-ja gjatë viteve 1920-1944 • SMN më kaotik –levizje të pakontrolluara të monedhave Prof.dr. Besim Beqaj

3. SISTEMI MONETAR NDËRKOMBËTAR SMN-ja gjatë viteve 1944- 1973 • Bretton Woods – themelimi i FMN-së: Objektiv: mbajtja e kurseve stabile • Kooperimi monetar ndërkombëtar • Zgjerimi i tregtisë • Kurset e qendrueshme të këmbimit • Ulja e kufizimeve qeveritare • Kreditimi ndërkombëtar • Ngushtimi i deficit-suficiteve • Banka Botërore • SHBA-të politikë proteksioniste • Japonia dhe Evropa argumentonin vlera më të larta të dollarit Prof.dr. Besim Beqaj

4. SISTEMI MONETAR NDËRKOMBËTAR SMN-ja pas vitit 1973 kriza e naftës dhe kriza e borgjeve • Kriza e naftës 1970 thelloi efektet në SMN • OPEC grumbulloi mjaft PERODOLLAR në bankat e Londrës dhe New Yorkut • Bankat jepnin kredi për vendet me rritje mesatare 25 %. • Kriza e borgjeve në vitet 1980 • Bankat amerikane shtuan rezervat për humbjet e mundëshme • Treg i dytë i borgjeve për vendet në zhvillim • Rregullimet bankare u ndryshuan: këmbimet me barter Prof.dr. Besim Beqaj

5. SISTEMI MONETAR NDËRKOMBËTAR SMN-ja pas krizës së naftës • 1979 dollari vuante krizen e besimit nga inflacioni • 1980 pikënisje për ngritjen e vlerës së dollarit • SHBA përballoj ngritjen e çmimeve të energjisë • % e interesit amerikan ishte më e lartës – rriten kërkesat për investime amerikane • konsenzus për politikën tregtare: Regan vendosi inflacionin me te ulët në SHBA. Mendimi se rënia e dollarit do të frenonte rritjen e deficitit tregtar. • Shkurt 1987 Klubi i Parisit arriti marrëveshje: rënia e dollarit ishte e padeshirueshme. Prof.dr. Besim Beqaj

6. OPERACIONET FILLESTARE TE BIZNESIT NDËRKOMBËTAR • Operacionet fillestare: eksport importi, licencat, franshizat • Operacionet e avancuara: korporatat multinacionale, IDH, investimet portofol, transferi i teknologjisë, Joint venture • Tregtia me kompensim (Countertrade) ka karaktristika të operacioneve fillestare dhe të avancuara Prof.dr. Besim Beqaj

7. OPERACIONET FILLESTARE TE BIZNESIT NDËRKOMBËTAR • Roli i drejtimit në ndërkombëtarizimin e firmës • Drejtuesit pasiv dhe ata aktiv: marrja e vendimeve (llojet e vendimeve) dhe natyra e tyre, Marketingu në biznesin ndërkombëtar. • Orientimi në punët rutinore të biznesit • Faktorët shtytës: udhtimet jashtë vendit, informacioni, menaxherët që kanë jetuar jashtë vendit (diaspora shqiptare në privatizim), drejtuesit ose nëpunësit e rinj etj. Prof.dr. Besim Beqaj

8. OPERACIONET FILLESTARE TE BIZNESIT NDËRKOMBËTAR • Motivet për të bërë biznes jashtë vendit • Motivet proaktive: Leverdia e fitimit - produktet unike , Epërsia teknologjike- informacioni ekskluziv, angazhimi manaxherial - përfitimi i taksave, Ekonomia e shkallës – Grupi konsultues i Bostonit. • Motivet reaktive: Presioni konkurues – mbiprodukti, Rënia e shitjeve në vend – Afërsia me tregjet dhe produktet, Tepricë e kapacitetit –tregje vendëse të ngopura. • Strategjitë alternative të hyrjes • Eksport-importi i tërthortë • Eksport-importi i drejtëpërdrejtë • Licencat (patentat, markat, kopjet, teknologjia, know-how etj,) Royalty, R&D • Francizat Prof.dr. Besim Beqaj

9. OPERACIONET FILLESTARE TE BIZNESIT NDËRKOMBËTAR • Ndërmjetësit ndërkombëtar • 1. Kompanitë e manaxhimit të eksportit • kompanitë e manaxhimit si agjentë (në emër të huaj) • kompanitë e manaxhimit si shpërndarës (në emër të vet për llogari të dikujt) • kompensimi i kompanive të manaxhimit të eksportit • konfliktet midis kompanive të manaxhimit të eksportit • 2. Kompanitë tregtare të eksportit Sogoshosha japoneze, Mitsubishi, Mitsui etj. Prof.dr. Besim Beqaj

10. OPERACIONET FILLESTARE TE BIZNESIT NDËRKOMBËTAR • Lehtësuesit ndërkombëtar • Ndihma e procesit përmes njohurive, informacionit dhe pa marrë pjesë në transaksion • Shpërndarësit • Bankat dhe firmat tjera të shërbimit • Odat ekonomike dhe shoqatat tjera • Linjat shtetërore • Koheve të fundit edhe universistete me programe të ndryeshme për konsulta dhe projekte. Prof.dr. Besim Beqaj

11. OPERACIONET E AVANCUARA TË BIZNESIT NDËRKONËTAR • Korporatat shumëkombëshe (multinacionale) • Kuptimi i korporatave shumëkombëshe Nga 25, 12 janë në SHBA, 9 në Evropë, 4 në Japoni • Investimet e drejtëpërdrejta të huaja • Faktorët kryesor të IDH-ve • Efektet e IDH-ve në vednin pritës • Ndikimet e IDH-ve në vendin pritës • Efektet e IDH-ve në vendin mik (investitori) • rritja ekonomike • zgjerim tregjesh • qellime tjera politike • Ndikim negativ ka në punësim • Managjimi i lidhjeve dhe lidhja me subjektet tjera Prof.dr. Besim Beqaj

12. OPERACIONET E AVANCUARA TË BIZNESIT NDËRKONËTAR • Transferimi i teknologjisë • Transferim sistematik i njohurive për prodhimin e produktit, aplikim i proceseve ose ekzekutim i shërbimeve • Bazat e transferit të teknologjisë • disponimi i teknologjisë së përshtatshme • kushtet ekonomike sociale që favorizojnë transferimin, • gadishmëria dhe aftësia e palës marrëse për të përdorur dhe përshtatur teknologjinë. Prof.dr. Besim Beqaj

13. OPERACIONET E AVANCUARA TË BIZNESIT NDËRKONËTAR • Mënyrat e operimit të korporatave shumëkëmbëshe • pronësia e plotë e huaj • ndërmarrjet e përbashkëta - joint venture • Përcaktimi i ndërmarrjeve të përbashkëta • legjislacioni dhe kuadri shtetëror • nevojat e njerit për shprehitë dhe përvojen e tjetrit • nevojat e njerit për kapitalet dhe atributet e tjetrit • Përparësitë e ndërmarrjeve të përbashkëta • Mangësitë e ndërmarrjeve të përbashkëta (konflikte interesash, sasia e fitimit, zbulimi i informacionit etj) • Kompromisi • Kontrata e drejtimit (kontrata manaxhimi) Prof.dr. Besim Beqaj