180 likes | 381 Views
Dirua eta bankuak. Zer da dirua?. Def:Trueke-bitartekari edo ordainketa eta kobrantza bitartekoa da. Zer da dirua?. Diruaren historia: Salgai-dirua : Azienda ezin daiteke zatitu truke txikiak egiteko. ( Arazoa) -Metal preziatua
E N D
Zer da dirua? Def:Trueke-bitartekari edo ordainketa eta kobrantza bitartekoa da.
Zer da dirua? • Diruaren historia: • Salgai-dirua: Azienda ezin daiteke zatitu truke txikiak egiteko. ( Arazoa) -Metal preziatua • Paper dirua: Gordeulugileek urrea zaintzearen truke, paperezko ordaingarria eman. Ordainagirian kantitate ezberdinak • Diru fiduziarioa: Dirua jada ez du balorerik, ez dago urre nahikorik munduan- Balioa truke balioa da. Diruak ez du balorerik: Amerikako konkistan.
Zer da dirua? • Diruren funtzioak: • Truke-bitartekoa ( irak) (Ondasunak ondasunekin trukatu) • Balore gordailua (irak) (Inflazioaren ondorioz gastu ahalmena txikitu) • Kontu-unitate komuna (irak)
Zer da dirua? • Diruaren eskaria: Dirua erabilgarria da soilik ondasunekin edo zerbitzuekin trukatzen denean: zeharkako balioa Diruaren eskariak baina handitu eta txikitu daiteke, nola? • Prezioen batez besteko maila: • ↑ prezioen maila, ↑ eskariaren dirua • Errenta edo aberastasun erreala: • ↑ errenta, ↑ Luxusk eta arruntakond. eskaria, ↑ diruaren eskaria • Merkatu interes-tasa: • ↓ Interes tasa, ↑ diruaren eskaria • Arriskua: Bestelako aktiboak.
Zer da dirua? • Diruaren prezioa: Interesa edo diruaren prezioamaileguan hartutako kapitalaren zebitzuen truke egiten den ordainketa da. • Eragiketaren arriskua: itzultze arriskua, kaudimena • Likidezia: ↑ likidezia, ↓ interesa • Maileguaren iraupena: ↑ iraupena, ↑ interesa
Zer da dirua? • Diru fiduziario motak: • Legezko dirua: Billeteak eta txanponak. • Banku dirua: Legezko dirua bankuan ezartzen denean. • Ageriko gordailuak (k/k) eta aurrezki-gordailuak (aurrezki libreta): Momenturo erabilgarri • Epe finkorako gordailuak: Erabilgarritasuna txikiagoa ↔ Ondarinsaria • Beste aktiboa likido batzuk eskuetan (BAL): Adb.: Altxortegi letrak
Zer da dirua? • Dirua, ekonomian: Diru agregatua, diru mota ezberdinak biltzen dituen magnitudea dugu. • M1= Bileteak eta txanponak + ageriko gordeiluak • M2= M1 + Aurrezki-gordailuak • M3= M2 + Epe jakin baterako gordailuak • ALP (Aktibo Likido Publikoaren Eskuetan) = M3+ BAL
Bankuak eta banku-diruaren sorkuntza Banku jarduera: aurreztaileen legezko dirua jasotzea, finantzaketa behar duten ekonomia-eragileei maileguan emateko. • Bitartekaritza: aurrezten duten pertsonak eta dirua behar duten pertsonak batu • Aurreztaileei kobratzen zaien interesa < mailegu hartzaileei kobratzen zaien interesa.
Bankuak • Bankuek bezeroen gordailuak erabiltzen dituzte beste batzuei maileguan emateko. • Erreserba zatikatua: segurtasun erreserba • Legezko kutxa koefizientea: EBZ ezarritako erreserba zatikatuaren % mínimoa.
Banku-diruaren sorkuntza Sortutako dirua: 1.000+900+810+729….= 1.000x (1/0.10)= 10.000€ Banku-diruaren biderketa: Hasierako gordailua x 1/ kutxa koefizientea LIBURUKO KASUA 243orri.
Política monetaria • Zirkulazioan dagoen dirua edo diru-eskaintza: Legezko dirua + gordailuak • Banku zentrala: dirua jaurkitzen du, zirkulazioan dagoen diru kantitatea kontrolatzen du eta banku pribatuen funtzionamendua kontrolatzen du. • Diru jaurkipena eragina du: inflazioan eta interes-tasetan Moneta politika Europako Banku Zentralak hartutako neurrien multzoa da, moneta-gaietako agintariek finkatutako helburuak lortzeko; horretarako, zirkulazioan dagoen diru kantitatea areagotzen edo murrrizten dute, eta interes- tasak aldatzen dituzte.
Política monetaria • Euroa ezarri zuten estatu guztiek: • Moneta gaietarako agintaritza: Europar Batasuna (EB) • Banku zentrala: Europako Banku Zentrala (EBZ) • Moneta politika kudeatzen dute: • BZES: Banku Zentralen Europar Sistema • EBko estatuen Banku Zentralak (27) + EBZ • Eurosistema: • EUROA duten estatuen Banku zentralak(17) + EBZ
Política monetaria • Moneta politika bateratua: • Helburua: “prezioen egonkortasunari eustea” • Adierazleak: • Ekonomia- koiuntura (langabezia, BPGd, KPI…) • Espektatiba ekonomikoak (soldaten, kostuen eta abarren hazkundea) • Diru agregatu handien bolumena (M1, M2, M3, ALP)
Política monetaria • Moneta-politika motak: • Moneta-politikako tresnak • Erreserba minimoen mekanismoa: kutxa- koefizientea ezartzea • Merkatu irekiko eragiketak: EBZk finantza aktiboen enkantea egiten du ↔ Interes-tasak ezarri. • Erraztasun iraunkorrak: merkataritza bankuei likidezia erraztasunak (kredituak edo gordailu zurgatzeak). Estatu bakointzeko banku zentralaren autonomia.
Política monetaria • Eraginak ekonomian: • Hedatzailea: ↑ diru-eskaintza, ↓ interes-tasa edo kutxa-koefizientea • Murriztailea: ↓ diru-eskaintza, ↑ interes-tasa edo kutxa-koefizientea
Glosategia • Dirua • Diru fiduziarioa • Interesa • Diru-agregatua • Gordailua • Likidezia • Kaudimena • Banku jarduera • Erreserba zatikatua • Moneta politika