Program Profilaktyki WZW typu A w zakładach produkujących i wprowadzających żywność do obrotu

1. Program Profilaktyki WZW typu Aw zakładach produkujących i wprowadzających żywność do obrotu Państwowa Inspekcja Sanitarna Polskie Towarzystwo Oświaty Zdrowotnej WZW/05/01/01

2. Program Profilaktyki WZW typu Aw zakładach produkujących i wprowadzających żywność do obrotu W świetle zarówno regulacji prawnych UE*, jak i nowego polskiego prawa żywnościowego**, pełną odpowiedzialność za bezpieczeństwo zdrowotne żywności ponosi jej wytwórca lub wprowadzający do obrotu. * Regulacja (EC) No 178/2002 Europejskiego Parlamentu i Rady z dn. 28.01.2002. Official Journal of the European Communities 2002; L 31/1: 01.02.2002. ** Turlejska H., Zasady GHP/GMP oraz system HACCP jako narzędzia zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego żywności. Poradnik dla przedsiębiorcy., Warszawa 2003: 59

3. Wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW typu A) • Choroba jest wywoływana przez wirusa HAV • Leczenie bywa uciążliwe i długotrwałe • Źródłem zakażenia jest tylko człowiek • Zakażenie przekazywane jest drogą pokarmową, wzw typu A jest nazywane „chorobą brudnych rąk” • Jeden człowiek może zarazić wiele osób stanowiąc źródło epidemii • Opisano wiele epidemii spowodowanych zakażoną żywnością* * Fiore A. Food Safety CID 2004; 38:705-15

4. Budowa wirusa HAV • Wirusy są widoczne tylko pod mikroskopem elektronowym • Wirus HAV jest wyjątkowo odporny na warunki zewnętrzne Adoptowane z: Juszczyk J. Hepatitis A. Lublin 1997:7 oraz Centers for Disease Control and Prevention (CDC), Atlanta, USA.

5. WZW typu Aodporność na warunki środowiska* • Zakwaszeniestabilność w środowisku o wysokim stopniu zakwaszenia (pH=1) w temp. pokojowej przez 2 godziny  brak inaktywacji przez soki żołądkowe podczas trawienia • Rozpuszczalnikinierozpuszczalny w tłuszczach; stabilny w środowisku 20% eteru oraz w chloroformie • Formaldehydinaktywacja w stężeniu 8% przez 1 min. w temp. 25°C • Związki chloruinaktywacja w stężeniu 3-10 mg/l przez 5-15 minut w temp. 20°C * WHO Hepatitis A. WHO/CDS/CSR/EDC/2000.7:12 dostępne na www.who.int/emc

6. Temperatura -20°C 4°C 21°C 70°C przez 10 minut 85°C przez 1 minutę Stabilność kilka lat* kilka miesięcy* kilka tygodni* stabilny** całkowita inaktywacja** WZW typu Aodporność na temperaturę • W sposób szczególny narażona jest żywność produkowana bez odpowiedniej obróbki termicznej • Do zakażenia żywności obrabianej termicznie może dojść na etapie dystrybucji • Zamrożona żywność może zawierać wirusy HAV * Juszczyk J. Hepatitis A Compendium. Warszawa 1997:11 ** WHO Hepatitis A. WHO/CDS/CSR/EDC/2000.7:12 dostępne na www.who.int/emc

7. WZW typu A groźna choroba zakaźna • Objawy choroby występują u 73-90% zakażonych* • gorączka • wymioty • bóle brzucha • ciemny mocz, odbarwiony stolec • żółtaczka i inne objawy uszkodzenia wątroby • 20% chorych leczonych jest w szpitalu* Jacobs RJ i wsp. Arch Pediatr Adolesc Med, 2000; 154:763-770

8. Posthepaticsyndrom Bilirubinemianawrotowa Żółtaczkacholestatyczna Następstwa wirusowegozapalenia wątroby typu A Nadostre wzw typu Aok. 0,1-0,2% bardzo wysoka śmiertelność ok. 50% Nawrotowe wzw typu Aok. 10-20% przypadków Następstwa zakażeniaWZW typu A Magdzik W. Wirusowe zapalenie wątroby typu A. 2004, w trakcie publikacji.

9. WZW typu Aprzebieg choroby w zależności od wieku • W statystykach raportowanych jest tylko około 10% przypadków zachorowań! • Wraz z wiekiem rośnie ilość zachorowań wymagających pobytu w szpitalu i ciężkich powikłań choroby Hepatitis Surveillance Report No 59. Centers for Disease Control and Prevention, Atlanta, USA.2004:09

10. WZW typu A – epidemiologia • Choroba szeroko rozpowszechniona na świecie • Występuje częściej na terenach o gorszych warunkach sanitarnych • W krajach rozwiniętych zakażenia występują u osób młodych / dorosłych • Szerzy się endemicznie (epidemie lokalne) • zachorowania osób podróżujących w rejony o wysokiej endemiczności • epidemie wśród dzieci szkolnych i przedszkolnych • gwałtowne epidemie z rzadko ustalonym źródłem zakażenia Magdzik W. Wirusowe zapalenie wątroby typu A. 2004, w trakcie publikacji.

11. Polska staje się krajem o coraz niższej endemiczności WZW typu A Poprawa warunków sanitarnych i standardu życia Spadek ilości krążącego wirusa Spadek częstości zachorowań na WZW typu A Niższy odsetek populacji nabywający odporność w dzieciństwie Wzrastające ryzyko zachorowania na WZW typu A szczególnie w populacji młodych dorosłych

12. Wrażliwość na zakażenie u osób do 25. r.ż.* 30% 70% Odporni Wrażliwi WZW typu Awzrastająca podatność na zachorowanie • Systematyczny wzrost zagrożenia • Ok. 70% osób do 30. roku życia zachoruje na WZW typu A, jeśli będzie miała kontakt z wirusem * Cianciara J i wsp. w Hepatitis A Compendium pod redakcją Juszczyka J. Warszawa, 1997: 29-35

13. Wirus WZW typu A drogi przenoszenia choroby • Jedynym źródłem wirusa jest człowiek • Droga pokarmowa • Bezpośredni kontakt z osobą zakażoną • Zakażone przedmioty • Zakażona woda • Zakażona żywność(np. warzywa, owoce myte/płukane w zakażonej wodzie, ryby, owoce morza z wód zanieczyszczonych zakażonymi fekaliami)

14. 0 15 30 50 DNI Okres zakaźności WZW typu A Okres bezobjawowy Zakażenie Średnio przez 30 dni zakażona osoba, mimo braku objawów chorobowych może rozsiewać wirusa i stać się źródłem epidemii

15. WZW typu A ryzyko zakażenia żywności

16. rodzice sąsiedzi inne grupy wiekowe epidemia w szkole rówieśnicy +/- objawy żółtaczka / hospitalizacja hospitalizacja WZW typu A rozprzestrzenianie wirusa w różnych grupach wiekowych

17. Epidemie WZW typu A związane ze spożyciem zakażonej żywności (1) • Spożycie zakażonych truskawek II-III 1997 • 213 przypadków zachorowań w USA w 23 szkołach w Michigan i w 13 szkołach w Main • Truskawki pochodziły od tego samego producenta i były zamrożone! • Skażenie truskawek nastąpiło na etapie zbioru Hutin YJF i wsp., N Eng J Med, 1999; 340(8):595-602

18. Epidemie WZW typu A związane ze spożyciem zakażonej żywności (2) • Spożycie zakażonych ostryg I-IV 1997 • 467 przypadków zachorowań, Nowa Walia, Australia • Ostrygi pochodziły od tego samego dostawcy • Władze sanitarne zamknęły zakładna 10 tygodni: od 14 lutego do 18 kwietnia Conaty S i wsp. Epidemiol. Infect. 2000,124:121-130

19. Epidemie WZW typu A związane ze spożyciem zakażonej żywności (3) • Spożycie zakażonych kanapek V-VI 2002 • 26 przypadków zachorowań, Puglia, Płd. Włochy • Kanapki przygotowane były przez tego samego dostawcę • Pochodzenie / tożsamość wirusa potwierdzone zostały na podstawie genotypu wirusa z próbek pobranych od pacjentów Chironna M, J Clin Microb 2004,42(6):2825-2828

20. Epidemie WZW typu A związane ze spożyciem zakażonej żywności (4) • Spożycie zakażonej żywności 1996 • 5889 przypadków zachorowań, Puglia, Płd. Włochy • Całkowite koszty epidemii > 15,5 miliona USD • Średni koszt / pacjenta 662 USD • Wprowadzenie obowiązkowych szczepień przeciwko WZW typu A w tym regionie Włoch Lucioni C, PhEcon 1998,13 (2):257-266

21. Epidemie WZW typu A związane ze spożyciem zakażonej żywności (5) • Spożycie zakażonej żywności przygotowanej przez firmę cateringową 1992 • Ok. 5 000 osób narażonych na kontakt z wirusem, Denver, USA • Całkowite koszty akcji profilaktycznej ok. 700 000 USD Dalton CB, Arch Intern Med 1996,156 (9):1013-1016

22. Epidemie WZW typu A związane ze spożyciem zakażonej żywności (6) • Spożycie zakażonych kanapek przygotowanych w lokalnej restauracji • 107 osób zakażonych wirusem, USA Levy BS, JAMA 1975,234 (3)

23. Zakażona żywność odpowiedzialność prawna przedsiębiorstw • Odpowiedzialność za szkody powstałe w wyniku spożycia zakażonej żywności • Koszty zachorowania są bardzo wysokie • długotrwałe leczenie • hospitalizacja • długotrwała niezdolność do pracy

24. WZW typu Aregulacje prawne i zalecenia Standardy sanitarne – regulacje krajowe i UE • techniczne warunki produkcji • stan zdrowia pracowników zatrudnionych przy produkcji i obrocie żywnością Min. Zdrowia rekomenduje szczepienia przeciwko WZW typu A * • osobom zatrudnionym przy produkcji i dystrybucji żywności * Program Szczepień Ochronnych, Komunikat GIS, Dz.Urz.MZ. 04-02-24

25. Zalecenia WHOdla przemysłu spożywczego Rekomenduje się, aby urzędnicy zdrowia publicznego informowali o dostępności szczepionki przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A (WZW typu A) przedstawicieli przemysłu spożywczego oraz wszelkie jednostki związane z produkcją żywności i organizacją żywienia zbiorowego (np. szpitale, zakłady penitencjarne, kuchnie szkolne, itp.) * WHO Hepatitis A. WHO/CDS/CSR/EDC/2000.7:18 dostępne na www.who.int/emc

26. WZW typu A – szczepienia • Jedyna szybka i długotrwała metoda zapobiegania chorobie • Szczepienie jest bezpieczne(potwierdzają to liczne badania kliniczne) • Tylko 2 dawki szczepionki • Elastyczny schemat szczepieńdruga dawka podawana jest po 6-12 miesiącach od pierwszej

27. Szczepienia przeciwko WZW typu Akorzyści dla pracodawcy • Zaszczepiony pracownik nie będzie źródłem epidemii • Poprawa wizerunku firmy, która w nowoczesny sposób podchodzi do problemu bezpieczeństwa swoich pracowników, produktów i klientów • Firmy eksportujące żywność – wysokie standardy bezpieczeństwa oferowanej żywności