ორგანული ქიმიის მოკლე კურსი

1. leqcia 2 ორგანული ქიმიის მოკლე კურსი ღია ჯაჭვიანი ნაჯერი და უჯერი ნახშირწყალბადები (ალკანები, ალკენები, ალკინები) ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულიაhttp://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

2. დღეს განვიხილავთ... ნახშირწყალბადების კლასიფიკაციას ნახშირწყალბადების ნომენკლატურას ნახშირწყალბადების ქიმიურ თვისებებს ნახშირწყალბადების მიღების რეაქციებს გამოყენებას ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულიაhttp://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

3. გავრცელება ნავთობი ბუნებრივი აირი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

4. გავრცელება იუპიტერი ნეპტუნი სატურნი ურანი პლანეტების სატურნის, იუპიტერის, ურანის და ნეპტუნის ატმოსფეროს ძირითადი კომპონენტი მეთანია ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

5. გავრცელება ყაზახეთი ირანი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

6. გავრცელება მირზაანი სართიჭალა ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

7. ღია ჯაჭვიანი ნახშირწყალბადების კლასიფიკაცია ღია ჯაჭვიანი ნახშირწყალბადები ნაჯერი ნახშირწყალბადები უჯერი ნახშირწყალბადები ალკენები CnH2n ალკანებიCnH2n+2 ალკინებიCnH2n-2 ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

8. ღია ჯაჭვიანი ნახშირწყალბადები ღიაჯაჭვიან ნახშირწყალბადებს, რომლებიც შეიცავენ მხოლოდ ნახშირბადისა და წყალბადის ატომებს, რომლებიც ერთმანეთთან დაკავშირებულნი არიან მხოლოდერთმაგი ბმებით, ალკანები ეწოდებათ. მათი ჰომოლოგიური რიგის ფორმულაა CnH2n+2. ! ღიაჯაჭვიან ნახშირწყალბადებს, რომლებიც შეიცავენ მხოლოდ ნახშირბადისა და წყალბადის ატომებს, რომლებიც ერთმანეთთან დაკავშირებულნი არიან ერთმაგი ბმებითა და ერთი ორმაგი ბმით, ალკენები ეწოდებათ. მათი ჰომოლოგიური რიგის ფორმულაა CnH2n. ! ღიაჯაჭვიან ნახშირწყალბადებს, რომლებიც შეიცავენ მხოლოდ ნახშირბადისა და წყალბადის ატომებს, რომლებიც ერთმანეთთან დაკავშირებულნი არიან ერთმაგი ბმებითა და ერთი სამმაგი ბმით, ალკინები ეწოდებათ. მათი ჰომოლოგიური რიგის ფორმულაა CnH2n-2. ! ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

9. ჰომოლოგიური რიგი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

10. ალკანები - ნომენკლატურა ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

11. ალკანები - ნომენკლატურა ჰომოლოგიური რიგის წევრების შედგენილობა განსხვავდება ერთი ან რამდენიმე -CH2- ჯგუფით მეთ (1 C) ეთ(2C) პროპ(3C) ბუტ(4C) პენტ(5C) ჰექს(6C) ჰეპტ(7C) ოქტ(8C) ნონ(9C) დეკ (10 C) მეთანი (CH4) ეთანი (C2H6) პროპანი(C3H8) ბუტანი(C4H10) პენტანი(C5H12) ჰექსანი(C6H14) ჰეპტანი(C7H16) ოქტანი(C8H18) ნონანი(C9H20) დეკანი (C10H22) პრეფიქსი + ან = დასახელება ყველა აკლანის დაბოლოვებაა – ანი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

12. ალკანები - ნომენკლატურა • მოიძებნოს ყველაზე გრძელი ნახშირბადოვანი ჩონხი. აღნიშნული ჩონჩხი განაპირობებს ალკანის ძირითად დასახელებას. • მოყვანილი C7H16 ნაერთის ძირითადი დასახელება იქნება ჰექსანი (უფრო სწორად, განიხილება როგორც ჰექსანის ნაწარმი), ვინაიდან იგი გრძელ განუშტოებელ ჩონჩხში მოიცავს ექვს ნახშირბადატომს. განუშტოებელი ჩონჩხის მოძებნისას შეიძლება აუცილებელი გახდეს ზიგზაგისებური გადაადგილება. მაგალითად, მოცემული სტრუქტურა, განიხილება, როგორც ჰეპტანის ნაწარმი, თუმცა სწოხაზობრივად მხოლოდ ექვსი ნახშირბადატომია დაკავშირებული: ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

13. ალკანები - ნომენკლატურა 2. დაინომროს გრძელი ნახშირბადოვანი ჩონჩხი, იმ ბოლოდან, საიდანაც ახლოს არის ჩამნაცვლებელი: ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

14. ალკანები - ნომენკლატურა 3. დასახელდეს ჩამნაცვლებლები ადგილმდებარეობის მითითებით ნაერთის დასახელებისას ჯერ იწერება ჩამნაცვლებლები შესაბამისი ალგილმდებარეობის მითითებით, ხოლო ბოლოს სახელდება ძირითადი ჩონჩხი. ჩამნაცვლებლების ძირითად ჩონჩხში ჩანაცვლების ადგილმდებარეობის მითითება წარმოებს არაბული ციფრებით. ტექსტიდან ციფრების გამოყოფა წარმოებს დეფიზით. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

15. ალკანები - ნომენკლატურა 4. როდესაც ორი ან მეტი ჩამნაცვლებელია ჩანაცვლებული ძირითად ჩონჩხში, უნდა დასახელდეს ყველა ჩამნაცვლებელი შესაბამისი ადგილმდებარეობის მითითებით. • ჩამნაცვლებლები უნდა ჩამოითვალოს ანბანის მიხედვით ენის სპეციფიკის გათვალისწინებით. • ქართულ და ინგლისურ ენაში ეთილის (ethyl) ჯგუფის დასახელება წინ უსწრებს მეთილის (methyl) ჯგუფის დასახელებას. რუსულ ენაში კი პირიქით – მეთილი (метил) უსწრებს ეთილს (этил). • ჩამნაცვლებელბის ჩამოთვლისას ყურადღება არ მიექცევა პრეფიქსებს: დი–, ტრი–, ბის– და ა.შ. 4–ეთილ–2–მეთილჰექსანი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

16. ალკანები - ნომენკლატურა 5. როდესაც ორი ჩამნაცვლებელი არის ჩანაცვლებული ერთიდაიგივე ნახშირბადატომთან, ციფრის მითითება წარმოებს ორჯერ. • ჩამნაცვლებლები უნდა ჩამოითვალოს ანბანის მიხედვით ენის სპეციფიკის გათვალისწინებით. • ქართულ და ინგლისურ ენაში ეთილის (ethyl) ჯგუფის დასახელება წინ უსწრებს მეთილის (methyl) ჯგუფის დასახელებას. რუსულ ენაში კი პირიქით – მეთილი (метил) უსწრებს ეთილს (этил). • ჩამნაცვლებელბის ჩამოთვლისას ყურადღება არ მიექცევა პრეფიქსებს: დი–, ტრი–, ბის– და ა.შ. 3–ეთილ–3–მეთილჰექსანი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

17. ალკანები - ნომენკლატურა 6.როდესაც ძირითად ჩონჩხში ჩანაცვლებულია ორი ან მეტი ერთნაირი ჩამნაცვლებელი, ჯგუფის მითითება წარმოებს ერთხელ. ჩანაცვლებული ჯგუფების რაოდენობის აღნიშვნა კი წარმოებს პრეფიქსებით: დი–, ტრი–, ტეტრა–, პენტა–, ჰექსა და ა.შ. 2,3–დიმეთილბუტანი 2,3,4–ტრიმეთილპენტანი 2,2,4,4–ტეტრამეთილპენტანი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

18. ალკენებისა და ალკინების - ნომენკლატურა ალკენი ალკანი ალკინი ან ენ ინ მაგალითი: ეთენი ეთინი ეთანი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

19. ალკენებისა და ალკინების - ნომენკლატურა პროპენი 1-ბუტენი 2-ბუტენი პროპინი 1-ბუტინი 2-ბუტინი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

20. ალკენებისა და ალკინების - ნომენკლატურა პროპენი 1-ბუტენი 2-ბუტენი პროპინი 2-ბუტინი 1-ბუტინი 2-ბუტინი 1-ბუტინი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

21. ალკენებისა და ალკინების - ნომენკლატურა 2-მეთილ-2-ბუტენი 3-მეთილ-1-ბუტინი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

22. ქიმიური თვისებები • წვის რეაქცია • ალკანები: CH4 + 2 O2 CO2 + 2 H2O H= -192 კკალმოლი–1 (-803 კჯმოლი–1) • ალკენები: C2H4 + O2 2 CO2 + 2 H2O • ალკინები: 2C2H2 + 3 O2 4 CO2 + 2 H2O ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

23. ქიმიური თვისებები - ქლორირება ალკანები ჩანაცვლება ალკენები მიერთება ალკინები მიერთება ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

24. ქიმიური თვისებები - ჰიდრირერბა ალკანები ალკენები მიერთება ალკინები მიერთება ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

25. ქიმიური თვისებები - ჰიდროჰალოგენირება ალკანები გამხსნელები ალკენები მიერთება ალკინები მიერთება ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

26. ქიმიური თვისებები - ნიტრირება მაღალოქტანური საწვავის დანამატები გამხსნელები ალკანები ალკენები მიერთება ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

27. ქიმიური თვისებები • კრეკინგი • რიფორმინგი, პლატფორმინგი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

28. ქიმიური თვისებები - სულფირება ალკანები მეთოდი 1. თუ ნახშირბადოვანი ჩონჩხი იქნება C8-C14ინტერვალში, მიიღება დეტერგენტები მეთოდი 2. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

29. ქიმიური თვისებები - იზომერიზაცია ოქტანი იზოოქტანი 2,2,4-ტრიმეთილპენტანი მაღალი ხარისხის ბენზინი იზოოქტანის ოქტანური რიცხვი 100-ის ტოლია ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

30. ქიმიური თვისებები - პოლიმერიზაცია ! პოლიმერიზაციის რეაქცია ეწოდება რეაქციას, რომლის დროსაც დაბალმოლეკულური ნაერთიდან მიიღება მაღალმოლეკულური ნაერთი. მონომერი პოლიმერი პოლიმერი-ზაციის ხარისხი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

31. ქიმიური თვისებები - პოლიმერიზაცია ცნობილი პოლიმერები ეთილენი პოლიეთილენი პროპილენი პოლიპროპილენი სტიროლი პოლისტიროლი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

32. მიღების რეაქციები - ალკანები • ჰიდრირება ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

33. მიღების რეაქციები - ალკანები ქვანახშირის ჰიდრირება ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

34. მიღების რეაქციები - ალკანები (viurcis reaqcia) ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

35. მიღების რეაქციები -ალკენები ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

36. მიღების რეაქციები -ალკენები alkanolebis dehidratacia რეაქციისზოგადი სქემა: კონკრეტული რეაქციისზოგადი სქემა: ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

37. მიღების რეაქციები -ალკენები • vicinaluri dibromnawarmebis debromireba რეაქციის ზოგადი სქემა: კონკრეტული მაგალითები: ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

38. მიღების რეაქციები -ალკინები • acetilenis miReba meTanidan ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

39. მიღების რეაქციები -ალკინები acetilenis miReba karbiduli meTodiT ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz

40. მიღების რეაქციები -ალკინები • alkinebis sinTezi vic-dihalogenalkanebidan ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაwww.chemistry.ge/eliz