Bezoek Huize Roborst Vlaams Ruraal Netwerk Leader-project Natuurbeleving bij ouderen

1. Bezoek Huize RoborstVlaams Ruraal Netwerk Leader-project Natuurbeleving bij ouderen Donderdag 14 juni 2012 WELKOM

2. Projectidee De oude kloostertuin bij het woonzorgcentrum was in de loop der jaren niet echt aantrekkelijk en toegankelijk meer voor onze ouderen om er in te wandelen, te vertoeven, te genieten. Daar wilden wij verandering in brengen door de tuin aan te leggen volgens de noden van onze oudere bewoners. We wilden er een echte ‘belevingstuin’ van maken.

3. Hoe gingen we tewerk? Aan het RLVA (Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen) en aan de Hogeschool Gent, afdeling tuinarchitectuur, te Melle werd gevraagd een studie te maken over deze site en voorstellen te doen. Studenten werkten 13 ronduit prachtige voorstellen uit waarvan er een vijftal werden weerhouden. De filosofie in al die voorstellen was : zorgen voor natuurbeleving, wandelpaden, gezellige zithoekjes creëren en een natuurlijke biotoop voor de vogels realiseren. Omdat koken geld kost, zou dit project in fasen gerealiseerd worden.

4. Van idee naar project • Op 13 maart 2009: eerste brainstormvergadering met de Leader-coördinator • Conclusies : • ouderen die op het platte land hebben geleefd, zijn vaak opgegroeid in nauwe relatie met de natuur. Die band met de natuur terug herstellen kan voor hen een belangrijke meerwaarde betekenen en hen herinneren aan mooie belevenissen uit het verleden. • Terug fysiek de natuur ingaan, planten te ruiken vogels te zien en te beluisteren kan voor hen een grote geestelijke voldoening zijn. • Daarnaast groeide bij de initiatiefnemers ook het besef dat bij heel wat ouderen een schat aan kennis over de natuur kan aanwezig zijn. Kennis die dreigt verloren te gaan voor de volgende generaties. Het immaterieelerfgoed dat door dergelijk initiatief zichtbaar en tastbaar kan worden zou moeten vastgelegd worden. • Daarom werd ook Vormingsplus bij het project betrokken. • Op de inspiratiedag die Vormingsplus samen met Leader organiseerde werd het thema uitvoerig behandeld en verschillende projecten in die zin voorgesteld.

5. Ook andere woonzorgcentra werden betrokken • Gezien de belangrijkheid van het project werden ook andere woonzorgcentra uit de Vlaamse Ardennen aangesproken. • Naast Huize Roborst uit Zwalm waren ook Home Sint-Petrus uit Kruishoutem, Home Vijvens uit Zingem, Home Sint-Franciscus uit Kluisbergen en WZC Haagwinde uit Maarkedal geïnteresseerd. • Door RLVA werd bij Leader het project ingediend om het geheel, met steun van Europa, Vlaanderen en de Provincie te realiseren. • periode 1 januari 2010 tot 30 juni 2012

6. Samenwerkingsovereenkomst tussen de partners binnen het Leaderproject • Te realiseren projectdoelen: • op jaarbasis 4 seizoensactiviteiten organiseren voor de ouderen, waarbij op verschillende manieren de natuur wordt benaderd • personeel van de rusthuizen vorming en middelen bezorgen om met de ouderen natuurbelevingactiviteiten te doen • met (oude) voorwerpen, met dieren en planten de ouderen hun interesse wekken en verhalen van vroeger naar boven brengen • de opgetekende verhalen verwerken tot een toegankelijke en aantrekkelijke bundel • kinderen en ouderen in contact brengen met elkaar in het leerproces rond natuur • pilootmatig werken rond een voorbeeldtuin voor ouderen • een pakket rond natuurbeleving voor ouderen uitwerken als voorbeeld voor iedereen die met ouderen werkt.

7. Projectuitvoering Uitwerking en uitvoering van de natuurbelevingsactiviteiten voor ouderen: • Brainstormsessie: Onmiddellijk na start project moet brainstormvergadering met de begeleiders/animatoren van de rusthuizen gehouden worden. Wat kan, mag, is wenselijk? wat is er allemaal praktisch nodig voor de verschillende soorten activiteiten. • Vorming: Voor de start van de eerste activiteiten met bewoners rusthuizen, namen de begeleiders, animatoren en/of vrijwilligers deel aan een vorming van 4 sessies (1 sessie = 1 halve dag). Inhoud: basis natuurinzicht, technieken om herinneringen op te halen, hoe vrijwilligers betrekken, veiligheid... • In het tweede jaar werd nog een verdiepingsdag voorzien  

8. Projectuitvoering (vervolg) De natuurbelevingsactiviteiten zelf: De nadruk van de activiteiten ligt op natuur, beleving, reminiscentie. In de 5 rusthuizen werden 8 activiteiten uitgewerkt en begeleid gespreid over 2 jaar (= per seizoen 1 activiteit): Er werd gestart in april-mei 2010 met elk seizoen 1 activiteit in elk rusthuis en dit tot en met februari van 2011. Tussen de activiteit van het 1e en 2e rusthuis werd 1 week gelaten om bijsturing mogelijk te maken.   Voor de zomeractiviteiten van het tweede jaar werd een klas van de 3e graad uit een naburige school te betrokken om mee naar buiten te gaan met de ouderen. De kinderen konden samen met de ouderen leren, maar vooral van elkaar (ouderen – kinderen). Kinderen van die leeftijd kunnen de rolstoelen te duwen van de ouderen, hen helpen om materiaal (bloemen...) te verzamelen. Voor die klassen werden de leerkrachten vooraf uitgenodigd om een activiteit mee te komen volgen in het rusthuis. 3 Reminiscentie, herinneringen vastleggen Tijdens de activiteiten met de ouderen worden de verhalen, herinneringen van de ouderen opgetekend door een notulist. De opgetekende verhalen komen in een bundel (tekst + tekeningen). In elk rusthuis zal bij 1 sessie gedurende de projecttermijn een tekenaar aanwezig zijn. Deze bundel kan gratis worden verdeeld of verkocht worden.

9. Projectuitvoering (vervolg) Voorbereiding per activiteit: • Elke nieuwe activiteit (8 verschillende) werd door de projectmedewerker uitgewerkt. Minstens een week voorafgaand aan elke activiteit werd hetzelfde programma tijdens 1 sessie afgewerkt met alle begeleiders/animatoren uit de 5 rusthuizen samen. Samenstelling “natuurbelevingskoffer”: • Tijdens het project worden de aangemaakte natuureducatieve materialen en oude voorwerpen samengebracht in een natuurbelevingskoffer. Er wordt een handleiding gemaakt, waarbij per activiteit een handleidingsfiche insteekt, maar waarbij later nog fiches voor nieuwe activiteiten kunnen bijgevoegd worden. Het is dus een groeikoffer.

10. Projectuitvoering (vervolg) 2.2 Huize Roborst werd door RLVA begeleid bij de aanleg van de piloot-belevingstuin: • fruitbomen met oude fruitsoorten en kleinfruit (pluktuin) • struiken en bomen voor vogels, insecten en kleine zoogdieren • bloemenweide met paden • nestkasten • stuk voor dementerenden • plantenbakken op rolstoelhoogte

11. Onze natuurbelevingstuin

12. Projectuitvoering (vervolg) Reminiscentie, herinneringen vastleggen Tijdens de activiteiten met de ouderen werden de verhalen, herinneringen van de ouderen opgetekend door een notulist. De opgetekende verhalen komen in een bundel (tekst + tekeningen). In elk rusthuis was bij 1 sessie gedurende de projecttermijn een tekenaar aanwezig zijn.

13. Orgelpunt van het project Op 20 september zal er een studiedag doorgaan waarbij de opgedane inzichten en vaardigheden worden uitgedragen naar de sector.