การบริหารภูมิปัญญาสู่การพัฒนาประเทศ Wisdom Management for Country Development

การบริหารภูมิปัญญาสู่การพัฒนาประเทศการบริหารภูมิปัญญาสู่การพัฒนาประเทศ Wisdom Management for Country Development มาจากบทความของ นพ.ประเวศ วะสี 29 เมษายน 2547 WisdomMgtforCD.ppt เขียนใหม่โดย สมหวัง วิทยาปัญญานนท์ เมษายน 2547

ภูมิปัญญาสร้างผลงานเป็นเลิศภูมิปัญญาสร้างผลงานเป็นเลิศ - ชนะคู่แข่งขัน - มาถูกทาง การปฏิบัติ ถูกต้อง ผลลัพธ์ เป็นเลิศ คิดถูก ทำถูก คิดผิด ทำผิด คิดเห็นถูกต้อง ภูมิปัญญา คิดแก้ปัญหาได้ ปัญญาคือ อาวุธ

วัดความเจริญด้วยการเติบโตทางเศรษฐกิจมีแต่ปัญหาวัดความเจริญด้วยการเติบโตทางเศรษฐกิจมีแต่ปัญหา GDP เงินๆๆๆ รายได้ๆๆๆ บริโภคนิยม อยากได้เงินมากๆ (โลภ) อยากได้เงินมากๆ (โลภ) เอาเงินเป็นตัวตั้ง ความเสื่อม ทางศีลธรรม อยากได้ไม่มีที่สิ้นสุด ปัญหาสังคม ปัญหาสิ่งแวดล้อม ความเสื่อม ทางสมดุลชีวิต แย่งชิงทรัพยากร เยื้อแย่งเป็นเจ้าของ แข่งขันชิงความเป็นหนึ่ง ทำลาย ทำสงคราม ฝ่ายแพ้ยากจน (มีมากกว่า) ฝ่ายชนะร่ำรวย

ยุทธศาสตร์การพัฒนาที่ถูกต้องยุทธศาสตร์การพัฒนาที่ถูกต้อง หาสาเหตุ แก้ไขที่เหตุรากเหง้า ปัญญา อยู่ร่วมกับแบบสันติ ยุทธศาสตร์ขจัดทุกข์ แก้ปัญหาความยากจน VS ยุทธศาสตร์สร้างสุข ความอยาก โลภ โกรธ หลง แย่งชิง ทำลาย รุนแรง สร้างความร่ำรวย บริโภคนิยม ใช้จ่ายฟุ่มเฟือย อยู่แบบแข่งขันชิงดีและอยากเป็นเจ้าของ

ยุทธศาสตร์สร้างความร่ำรวยยุทธศาสตร์สร้างความร่ำรวย ความเชื่อเดิม : สร้างความร่ำรวย แก้ความยากจน ผล : ไม่จริง / เกิดภาพลวงตา เกิดช่องว่างทางสังคมและการเมือง รวยกระจุก จนกระจาย ภาพรวม GDP สูงขึ้น ความเชื่อใหม่ : ต้องหาดัชนีชี้วัดใหม่ - ค่าเฉลี่ยไม่สะท้อนค่าสูงกับค่าต่ำ - ต้องแก้ที่การกระจายรายได้ด้วย

การถูกครอบงำทางปัญญา ฝรั่งคิดค้นหา ค้นพบ กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ นำเสนอเป็นภาษาอังกฤษ ถูกครอบงำทางปัญญา สร้างเป็นตำราเรียน ทำลายความมั่นใจขอคนไทย เราเอามาใช้งานทั้งที่ ไม่สอดคล้องกับวิถีชีวิตคนไทย เราไปเรียน ขาดความมั่นใจใน ความรู้ภูมิปัญญา หาว่าเพี้ยน ไม่ดีจริง ไทยคิด

วิทยาศาสตร์เป็นดาบสองคมวิทยาศาสตร์เป็นดาบสองคม ด้านดี พัฒนาชุมชน กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ปัญญา ด้านร้าย ด้านร้าย สร้างเทคโนโลยีมีทรงอำนาจ ปืนกล ระเบิด เคมีสงคราม อาวุธเชื้อโรค ทำสงคราม แย่งชิงดินแดนและ ทรัพยากรของคนอื่น สร้างเทคโนโลยีทางเศรษฐกิจ การค้าเสรี การเงินเสรี สื่อสารไร้พรมแดน ใช้อำนาจทางทุนที่เหนือกว่า ระบบการจัดการสูงและระบบการสื่อสารสูง ชนะประเทศอื่น ดูดเอาทรัพยากรมาเป็นของ ตัวเอง

ภูมิปัญญาในวัฒนธรรมคือ รากฐานของสังคม ต้นไม้ มีรากฉันใด สังคมก็มีรากฉันนั้น เรียนรู้ให้ รอดชีวิต และอยู่สบาย วิถีชีวิต สอดคล้อง กับสิ่งแวดล้อม การอยู่ร่วม กันของกลุ่มชน สะสมภูมิปัญญา จากการปฏิบัติไว้มาก มาทางปฏิบัติ รากฐานจากฝรั่ง เข้ามาครอบงำ ผู้ปฏิบัติเป็นผู้สร้าง ความรู้ภูมิปัญญา ไท เกิดรากฐาน ของสังคม มาทางตำรา ต้องตัดสินใจ จะเป็นอะไร ทาส

ฐานรากของความรู้อยู่ที่ตำราภูมิปัญญาของฝรั่ง(หลงทางและไม่รู้จักตัวเอง)ฐานรากของความรู้อยู่ที่ตำราภูมิปัญญาของฝรั่ง(หลงทางและไม่รู้จักตัวเอง) ความเชื่อเดิม :ความมีอยู่ในตำรา การเรียนคือ การเรียนจากหนังสือ ให้ไปท่องหนังสือ คนไทยที่เขียนหนังสือเอาเนื้อหามาจากไหน ฝรั่ง ฝรั่งคือ ต้นน้ำสายธารของความรู้และคุณค่า ถูกครอบงำทางปัญญา แยกชีวิตออกจากการศึกษาเล่าเรียน เมื่อตำราคือ คัมภีร์เป็นตัวตั้ง ก็มีพราหมณ์ที่ท่องคัมภีร์ได้และมีเกียรติ คนส่วนใหญ่ที่เป็นผู้ปฏิบัติในวิถีชีวิต จึงไม่มีเกียรติ ทางแห่งเกียรติจึงคับแคบและไม่อิงกับความจริง คนทั้งแผ่นดินจึง ตะเกียกตะกาย เข้าศึกษาในโรงเรียนและมหาวิทยาลัยที่ดีๆ ดังๆพวกเข้าไม่ได้ก็เหมือนตกนรก พวกเข้าได้ก็เข้าไปท่องหนังสือ แต่ไม่เข้าใจชีวิตและแผ่นดินตัวเอง เชื่ออย่างนี้มานับร้อยปีแล้ว คิดผิด ก็เห็นผิด

ฐานรากของความรู้อยู่ที่การปฏิบัติและผู้ปฏิบัติทางรอดแห่งความเป็นไทยและภูมิปัญญาฐานรากของความรู้อยู่ที่การปฏิบัติและผู้ปฏิบัติทางรอดแห่งความเป็นไทยและภูมิปัญญา ความเชื่อใหม่ :ชีวิตกับการศึกษาเล่าเรียนเป็นเรื่องเดียวกัน ชีวิตคือ การศึกษาและการศึกษาคือชีวิต เรียนรู้ในวิถีชีวิต เรียนรู้จากการปฏิบัติ และจากผู้ปฏิบัติที่สอดคล้องกับวิถีชีวิต ถืออย่างเดียวก็พอประคองจิตเหมือน ถือหม้อน้ำมันมีกองทหารถือดาบเดิน ตาม หากน้ำมันหกก็ถูกฟันฉันนั้น ศึกษาจากคนอื่น แต่ไม่ใช่ไป Copyเขามา คิดให้เป็น เห็นให้ถูกต้อง

ประโยชน์การใช้ความรู้ที่มีฐานอยู่ที่การปฏิบัติประโยชน์การใช้ความรู้ที่มีฐานอยู่ที่การปฏิบัติ • มีเกียรติมีศักดิ์ศรี คนทุกคนสร้างภูมิปัญญาได้ • ภูมิใจและมั่นใจในตัวเอง ไม่ต้องคอยตามฝรั่ง คิดเองก็ได้ • เรียนรู้จากครูหลากหลาย และรู้จริงจากการปฏิบัติ มีผู้เชี่ยวชาญหลายด้าน ช่วยกันสอน ทุกคนเป็นทั้งครูและนักเรียน • สร้างฐานวัฒนธรรมจากการเรียนรู้ เกิดวิถีชีวิตร่วมกันที่สอดคล้องกับสิ่งแวดล้อม เอาวัฒนธรรมเป็นตัวตั้ง ไม่ใช่เศรษฐกิจเป็นตัวตั้ง • บูรณาการชีวิตความเป็นจริงการเรียนรู้และพัฒนาการทางจิตวิญญาณ • เป็นการพัฒนาที่ถูกทิศทาง ในเรื่องเศรษฐกิจพอเพียง • เรียบงาน สนุก ทำเป็น ไม่ว่างงาน ทำงานไปด้วยเรียนไปด้วย • เกิดการวิจัย นวัตกรรมและทฤษฎี ของตนเอง

ปัญญา สูงสุด ปัญญา วิทยาศาสตร์ ปัญญา วิถีชีวิต ยกระดับปัญญาเชิงปฏิบัติ - เข้าใจความเป็นหนึ่งเดียวของสรรพสิ่ง - คลายความยึดมั่นถือมั่น อุปทาน - เกิดความเมตตา กรุณา ผู้อื่นและสรรพสิ่ง - เป็นอิสระจากความเห็นแก่ตัว - เกิดสุขจากความสงบและไม่เบียดเบียนได้ - วิทยาศาสตร์เชิงชีวิตจริงปฏิบัติจริง (ไม่ใช่แบบแยกส่วน / เรื่องที่ไม่มีประโยชน์/ ต้องไม่ทำไปเพราะวิชาการพาไป) • วิทยาศาสตร์ที่มุ่งตอบปัญหาและแก้ปัญหาสังคม • ความรู้เชิงนโยบาย เชิงชีวิตและสังคม • วิเคราะห์ • สังเคราะห์ • การวิเคราะห์ตัดสินใจโดย • ใช้องค์ความรู้ทุกขณะจิต - วิถีชีวิตร่วมกัน • วัฒนธรรม • อาชีพ • รับศีลก็เอามาปฏิบัติ (ไม่ใช่แค่พิธีกรรม) • ฟังผู้ปฏิบัติ • ปฏิบัติ / ลองทำดู • ทบทวนความรู้ ทำทั้งสามปัญญาอยู่ในองค์เจดีย์เดียวกัน

การขยายผลให้เป็นสังคมแห่งปัญญาการขยายผลให้เป็นสังคมแห่งปัญญา อุปสรรค : สังคมอำนาจนิยม นายสั่งการลูกน้อง ระบบราชการ ที่เป็นกฎหมาย กฎระเบียบ การสั่งการบนลงล่างสังคมเชื่อฟังคำสั่งมากกว่าเห็นความสำคัญของปัญญา สังคมโครงสร้างแนวดิ่ง แนวทาง :- ต้องปรับเปลี่ยนโครงสร้างทางสังคม แนวดิ่งเป็นแนวราบ - ประชาชนมีความเสมอภาค เข้ามาร่วมกันคิด ช่วยกันทำทุกองค์กร - รวมตัวกันเป็นชุมชนแห่งการเรียนรู้ ร่วมด้วยช่วยกัน - สร้างการเรียนรู้และปัญญาจากการปฏิบัติ (Action Learning) - ให้ชุมชนเรียนรู้แก้ปัญหาความยากจน สังคม สิ่งแวดล้อม จริยธรรมและสุขภาพ - ปรับปรุงกฎหมาย กฎระเบียบให้เอื้ออำนวย - สร้างครูชุมชน

ผลักดันเรียนรู้จาการปฏิบัติสู่สถาบันศึกษาและองค์กรผลักดันเรียนรู้จาการปฏิบัติสู่สถาบันศึกษาและองค์กร • ปรับปรุงการเรียนตามสาขา ภาควิชา เป็นกลุ่มข้ามสาขาเพื่อบูรณาการสู่ภารกิจให้สำเร็จ • ระดับการศึกษาลดลั่นตายตัว ประถมศึกษา มัธยมศึกษา อุดมศึกษา ควรจะคลายออก • ใช้ปราชญ์ชาวบ้านมาช่วยสอน • เปิดโอกาสเลือกศึกษา หลากหลาย • อัตราเงินเดือนขั้นต้น ควรเอาความเป็นมนุษย์เป็นตัวตั้ง คนงาน คนขับรถแท็กซี่ อาจารย์ กินเท่ากัน หากเราไม่ซื้อ เขาจะขายได้อย่างไร สู้การดึงเล้าด้วยภูมิคุ้มกันชาตินิยม

พัฒนาอย่างถูกทาง • พัฒนามาผิดทาง ย่อมก่อให้เกิดความเดือดร้อน เกิดความเสื่อมทาง วัตถุ เสื่อมทางสิ่งแวดล้อม คุณภาพชีวิตแย่ลง จริยธรรมเสื่อม • ค้าเสรี เป็นระบบปลาใหญ่กินปลาเล็ก • สร้างดุลยภาพขององค์ประกอบต่างๆ ของระบบและเชื่อมโยงกันแบบบูรณาการ เช่น อวัยวะภายในร่างกายมนุษย์ที่ต้องทำงานร่วมกันอย่างสมดุล • การพัฒนาอย่างแยกส่วน จึงทำลายสิ่งแวดล้อม ครอบครัว ชุมชน วัฒนธรรม • เป้าหมายถูกต้องดังนี้ วัดทางเศรษฐกิจ (GDP) อาจใช้ไม่ได้ ควรมีตัววัดใหม่ ที่วัดทางความสุข (GDH) หรือความพึงพอใจของชาวประชา • สร้างความพอดี หากมีกระแสไหลเข้ามามาก เราต้องสร้างภูมิคุ้มกัน

ต้องเข้าใจคำว่าการค้าเสรีต้องเข้าใจคำว่าการค้าเสรี • ถูกโฆษณาว่าการค้าเสรี การเงินเสรีดี นั้นดีสำหรับใคร • ดีควรดีสำหรับทุกคน ทุกครอบครัว ทุกชุมชน ทุกประเทศ ดีสำหรับแม่น้ำ ภูเขา ป่าไม้ อากาศ • จงสร้างการอยู่อย่างสันติระหว่างมนุษย์กับมนุษย์ และ มนุษย์กับสิ่งแวดล้อม เป็นตัวตั้ง ไม่ใช่การแข่งขันเสรีเป็นตัวตั้ง • หากธนาคาร อุตสาหกรรม การค้าปลีก ทรัพยากรในประเทศทั้งหมด เป็นของคนต่างชาติ เราจะอยู่ได้อย่างไร • ต้องมีปัญญาเข้าใจว่า เป้าหมายสูงสุด คือ - การอยู่ร่วมกัน อย่างสันติสุข - ไม่ใช่กำไรสูงสุด • ต้องมีปัญญาพอที่จะปกป้องตัวเองจากปัจจัยคุกคาม ที่ทำให้เสียสมดุล

การพัฒนาอย่างบูรณาการการพัฒนาอย่างบูรณาการ ศาสนะธรรม - จิตใจดีงาม สิ่งแวดล้อม - การอนุรักษ์ วัฒนธรรม กระบวนการ ทางปัญญา เชื่อมโยงองค์ประกอบ ต่างๆ อย่างสมดุล สังคม เศรษฐกิจ - พอเพียง ชีวิต

อภิวัฒน์ทางปัญญา รู้จริงและใฝ่รู้ รู้จริง : ต้องทำให้ประชาชนทั้งประเทศรู้ความจริงอย่างทั่วถึงโดย 1. ข้อมูลข่าวสารและแหล่งเรียนรู้ - พิมพ์ตำราราคาถูกเยอะๆ - ห้องสมุดชุมชน - พิพิธภัณฑ์มากๆ - ความรู้ในอินเตอร์เน็ต 2. การสื่อสารที่ดี - เรียนรู้แลกเปลี่ยน - สื่อสารของรัฐ ธุรกิจและชุมชน - วิทยุชุมชน ใฝ่รู้ :สร้างนิสัยในการเรียนรู้และมีกระบวนการเรียนรู้ที่ดี

เรื่องที่ชุมชนควรสื่อสารพูดคุย เรียนรู้ 8 เรื่อง • การทำมาหากิน • การอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม • การดูแลรักษาสุขภาพ • การศึกษา • ศาสนา • ประวัติศาสตร์ท้องถิ่น • ดินฟ้าอากาศ • บ้านเมืองและโลก

เรื่องสื่อสารที่ควรลดการปลุกระดมในเกิดความอยากเรื่องสื่อสารที่ควรลดการปลุกระดมในเกิดความอยาก • วัตถุนิยม • บริโภคนิยม • ความรุนแรง • สิ่งล่อใจ

ความจำเป็นต้องสร้างการเรียนรู้ในระดับชาติความจำเป็นต้องสร้างการเรียนรู้ในระดับชาติ • ทำให้คนพอใจ (ฉันทะ) ในการเรียนรู้ได้อย่างไร • ระบบการศึกษาปัจจุบันคือ “การถ่ายทอดความรู้เก่า” • การสร้างความรู้ใหม่มีน้อยมากและเชื่อมโยงความรู้กับชีวิตจริงมีน้อยมาก • สมัยโบราณเปลี่ยนแปลงน้อย ชีวิตเรียบง่าย ความรู้เก่าใช้ได้นาน • สมัยปัจจุบัน สังคมซับซ้อน เปลี่ยนแปลงรวดเร็ว ความรู้เก่าเอาวิชาเป็นตัวตั้ง ล้าสมัยโดยสิ้นเชิง ทำให้อ่อนแอทางปัญญา • การเรียนรู้ต้องเปลี่ยนจากการท่องตำราไปเป็น การเรียนรู้จากการปฏิบัติและวิจัยความรู้ใหม่ๆ ให้เหมาะแก่การใช้งาน

บทบาทของสถาบันการศึกษาต้องเปลี่ยนแปลงบทบาทของสถาบันการศึกษาต้องเปลี่ยนแปลง • ให้งบประมาณที่เงื่อนไขการเปลี่ยนแปลง • นิยามคุณภาพมหาวิทยาลัยใหม่คือ - ทำเป็นปฏิบัติได้ - สร้างความรู้ใหม่ สอดคล้องกับชีวิตจริง

พัฒนาคนทั้งประเทศสู่ประเทศเข้มแข็งทางปัญญาพัฒนาคนทั้งประเทศสู่ประเทศเข้มแข็งทางปัญญา • กระบวนการทางปัญญาของฐานล่างของสังคม (แผนแม่บทชุมชน) • การพัฒนาคุณภาพของผู้ใช้แรงงาน (คนงานรอบรู้) • ปัญญาเชิงนโยบายและยุทธศาสตร์ (รัฐ / มหาวิทยาลัย) • การพึ่งพาตนเองทางวิชาการและตัดการสูญเสียให้ต่างชาติ • พัฒนาระบบ ราชการให้ใช้ความรู้เป็นฐานของการทำงาน • พัฒนาให้ระบบการศึกษาเรียนรู้จากการปฏิบัติจริงและสามารถสร้างความรู้ให้เหมาะกับสถานการณ์จริง • พัฒนาสถาบันทางศาสนาให้สามารถส่งเสริมการเรียนรู้ทางศาสนาธรรมอย่างได้ผล • พัฒนาพรรคการเมืองไปสู่ความเป็นสถาบันที่ใช้ความรู้เป็นฐาน • พัฒนาระบบข้อมูลข่าวสารและการสื่อสารให้คนไทยรู้ความจริงอย่างทั่วถึง • มีเครือข่ายของหน่วยส่งเสริมการเรียนรู้ที่ดีในทุกเรื่องและทุกองค์กร

เครื่องมือยุทธศาสตร์ทางปัญญาเครื่องมือยุทธศาสตร์ทางปัญญา • การจัดการความรู้ • การส่งเสริมการจัดการความรู้ บริหารจัดการความรู้ หมายถึง การใช้ความรู้ เพื่อสร้างความรู้และนโยบายความรู้ไปสู่สถานการณ์จริง ให้ได้ผลที่ประเมินได้ และจัดให้มีการเรียนรู้ร่วมกันในการปฏิบัติของผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่าย เพื่อยกระดับความรู้และการปฏิบัติให้ดีขึ้นอย่างต่อเนื่องและพัฒนาจิตใจให้เป็นคนดีด้วย ปรับเปลี่ยนการบริหารตามอำนาจ มาเป็นบริหารความรู้

การเคลื่อนไหวยุทธศาสตร์ทางปัญญาการเคลื่อนไหวยุทธศาสตร์ทางปัญญา • สร้างความมุ่งมั่นคนทั้งชาติว่าอนาคตของประเทศอยู่ที่การเติบโตทางปัญญา • บุคคล หน่วยงาน องค์กรมีหน่วยจัดการความรู้ เล็กใหญ่ตามเกณฑ์ • สถาบันการศึกษา รวมตัวกันข้ามพรมแดนสาขาวิชา สร้างเป้าเรียนรู้ • รัฐบาลจัดทำวาระแห่งชาติ ทำภูมิปัญญาของตนเองสู่การพัฒนา • จัดตั้ง สถาบันส่งเสริมการเรียนรู้แห่งชาติ เป็นองค์กรอิสระ • จัดตั้ง สำนักงานยุทธศาสตร์ทางปัญญา เป็นหน่วยงานรัฐแต่อิสระ • จัดตั้งกองทุนทางปัญญา แบ่งภาษีอากรส่วนหนึ่งมาสนับสนุน

นัตถิ ปัญญา สมาอาภา แสงสว่างเสมอด้วยปัญญาไม่มี สวัสดี

การบริหารภูมิปัญญาสู่การพัฒนาประเทศ Wisdom Management for Country Development