UYKUDA SOLUNUM VE KARDİYOVASKÜLER SİSTEM

1. UYKUDA SOLUNUM VE KARDİYOVASKÜLER SİSTEM Doç. Dr. Ahmet URSAVAŞ Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı

2. Sunum Planı • Uyanıklıkta solunum kontrolü • Uykuda solunum sistemi • Uykuda kardiyovasküler sistem

3. Solunum Sistemi Pompa Sistemi Akciğerler Kalp Gaz değişimi Difüzyon Perfüzyon Kanda taşınma Doku oksijenasyonu Ventilasyon

4. Solunum düzeni solunum merkezi, beyin korteksi çevre dokulardan gelen mekanik ve kimyasal uyarılar Solunum merkezi medullada, pnömotaksik merkez ponsta Solunum Merkezi

5. Uyaranlar • Solunumun kontrolü • İstemli kontrol • Metabolik regülasyon • PaO2: Periferik • PaCO2: Santral • Mekanik reseptörler • Gerim reseptörleri • İrritan reseptörler • J reseptörleri

6. İstemli Kontrol • Solunum hızını belli durumlarda istemli olarak ayarlayabiliriz • Konuşma • Şarkı söyleme • Gülme • Ağlama

7. Metabolik Regülasyon

8. Hipoksik ve Hiperkapnik Yanıtlar

9. Mekanik Reseptörler • Mekanik reseptörler • Gerim reseptörleri • İrritan reseptörler • J reseptörleri

10. Solunum Kontrolü Beyin korteksi İstemli kontrol Hipoksi Yüksek CO2 Asıl solunum merkezi Refleks yanıtlar Glomus karotikum Glomus aorticum Medulla Oblangota Pons Akciğer reseptörleri Gerim reseptörleri İrritan reseptörler J reseptörleri Otomatik kontrol Solunum ritmi Medulla spinalis Solunum kasları

11. Santral nöral kontrol Davranışsal kontrol Hipoksi ve hiperkapniye ventilatuar yanıt Otonom sinir sistemi Solunum mekaniğinde değişiklikler Yatış pozisyonu Uyku evrelerine bağlı kas tonusu değişimleri NREM REM Uykuda Solunumda Ne Değişir ?

12. Uykuda Solunum Fizyolojisi • Uykunun başlaması • İstemli kontrol devre dışı • Otomatik kontrol solunumu sürdürür • Uykuya dalma aşamasında (NREM I-II) • Solunum instabilitesi • Derin uykuda (NREM III) • Solunum stabilleşir Solunum kontrolünde nöbet değişimi !

13. NREM I- II Uykuda Solunum • Düzensiz, kararsız, instabil solunum • Uykuya dalma aşaması • NREM I ve erken II • Regüler yükselen ve zayıflayan bir solunum paterni, solunumda dalgalanmalar • Periyodik solunum: %40-80 • Dalgalanmaların tabanında apneler • Arousallar

14. Uykuya Dalma Aşamasında Apneler • Uyanıklıkta • Normal PaCO2 : 40 mmHg • Apne eşiği PaCO2: 35 mmHg • Uykuda • Normal PaCO2 : 45 mmHg • Apne eşiği PaCO2: 40 mmHg Uykunun başlangıcında, solunum paterni yavaşlayıp PaCO2 hafif artış gösterene kadar, mevcut PaCO2 değeri apneik sınırın altına iner ve fizyolojik olarak birkaç santral apne olabilir

15. Uykuda Solunum- NREM I NREM 1 NREM 2

16. Uykuda Solunum- NREM II- III • Düzenli, kararlı, stabil solunum • NREM II (kısmen) ve III • Solunum amplütüd ve frekansının düzenli bir yapı kazanması NREM 2 NREM 3

17. NREM 2

18. NREM 3

19. NREM Uykuda Solunum • Solunum merkezinin otomatik kontrolü NREM de belirgin değişiklik göstermez • Solunum sayısı hafif azalır • İnspirasyon süresinin uzaması ile tidal volüm hafif artar. • Dakika ventilasyonu azalır (SDS X TV) • 400-500 mL azalır • Evre I den evre III e döğru progresif azalır • Alveolar CO2 düzeyi hafif artar.

20. NREM Uykuda Solunum • Göğüs duvarı ve abdomen kas aktivitesi arttığı halde hava akım hızları azalmıştır • ÜSY kaslarına gelen uyarıların azalması • ÜSY rezistansı %230 artar

21. REM Uykusunda Solunum • Respiratuar nöronal aktivite (medulla oblangota) artışı • Solunum sayısı artar • Frekans ve amplütüdde ani değişimler oluşur • Solunum düzensiz, irregüler • Kaslarda atoni; ÜSY ve solunum kasları • Tidal volüm azalır • ÜSY obstrüksiyonu • Dakika ventilasyonu • Belirgin azalma

22. REM Uykusunda Solunum • Solunum paternindeki değişkenlik fazik REM döneminde daha belirgindir • REM patlamaları

23. Uykuda Solunum- REM

26. REM’de Niçin İrregüler Solunum ? • REM irregüler paterni uyanıklığa benzer • İstemli kontrol devre dışı !!! • Solunum paterni ile rüya ilişkisi var mı ? • Rüyaların yoğunluğu • Rüyaların içeriği: Rüyada fiziksel veya emosyonel aktivite Göz hareketleri ile rüya içeriği ilişkisi var Göz hareketleri ile irregüler solunum artar

27. Uykuda Ventilasyon • REM döneminde NREM döneminin tersine interkostal ve abdominal kas aktivitesi azalır (atoni) • Dakika ventilasyonundaki azalma daha belirgindir Niçin Azalıyor ? Azalmış metabolik aktivite ? Uykunun inhibitör etkisi ? Uyanıklık stimuluslarının azalması ?

28. Uykuda Ventilasyon

29. Uykuda Kan Gazı

30. Nokturnal Oksijen Desaturasyonu • NOD • NREM döneminde başlayan %3-5’lik O2 saturasyonu dalgalanmaları ile başlar, • REM döneminde %10-50’ye varan derin desaturasyonlar görülür • Nokturnal pulse oksimetri kayıtlarında, daha uzun süreli ve daha az eğimli desaturasyonlar ortaya çıkar.

31. KOAH Uyku • Gündüz hipoksemisi olan olgularda gece tablo kötüleşir • REM döneminde • İnterkostal kaslarda atoni • Mukosiliyer aktivite azalması • REM de derinleşen desaturasyonlar • Gündüz hiposemisi olmadan gece hipoksemi ve desaturasyonlar ???

32. Uykuda Hipoksik Ventilatuar Yanıt • Uyku sırasında hipoksiye ventilatuar yanıt azalır • Bu azalma NREM döneminde erkeklerde belirgindir • REM döneminde hipoksiye yanıt her iki cinsiyette daha da belirginleşir • Cinsiyet farkı kaybolur

33. Uykuda Hiperkapnik Ventilatuar Yanıt • Uyku sırasında belirgin azalır • Uyanıklıktan NREM’e geçiş ile aniden %50 azalır • Bu ani azalma uykuya dalma sırasında birkaç santral apneye yol açabilir. • REM’de daha da azalır • Cinsiyet farkı göstermez

34. Uykuda Otonom Sinir Sistemi • Uyku sırasında sempatik aktivasyon baskılanır • Parasempatik aktivite artar • Hava yolu rezistansı artar

35. Yatış Pozisyonu • Diyafrağma fonksiyonlarında bozulma • Alveol ventilasyonunda azalma • Obezlerde bu etki daha belirgindir

36. Uykuda Solunum Özet • Dakika Ventilasyonu • 400-500 mL azalır • Kan gazları • PaO2: 2-8 mmHg azalır • PaCO2: 3-10 mmHg artar • Pulmoner arter basıncı • 4-5 mmHg artar

37. Uykuda Kardiyovasküler Sistem

38. Kardiyovasküler sistem regülasyonu • Lokal • Refleks • Santral regülasyon • Otonom sinir sistemi • Sempatik • Parasempatik Kalp: Sempatik ve parasempatik Damarlar: Sempatik

39. Uykuda Kardiyovasküler Sistem • Uyanıklıkta • Aminerjik ve kolinerjik sistem • Uykuda • NREM döneminde • Her iki sistem daha az aktiftir • REM döneminde • Yalnızca kolinerjik sistem aktiftir

40. Uyku- CVS Uyku CVS için bir otonom stres testtir CVS hastalıklarının erken bulguları ve ciddi atakları Uyku sırasında ortaya çıkar. Akut MI, stroke, sudden infant death…

41. NREM Uykuda CVS Sistem • NREM uykusunda sempatik aktivite azalmıştır • NREM evre III’de uyanıklığın yarısı • Vagal aktivite artar • Sistemik vasküler rezistans azalır • Bradikardi • Kan basıncında azalma (Sistolik KB %5-14 azalır) • Kardiak out put azalma

42. REM Uykusunda CVS Sistem • Otonomik instabilite (fazik REM) • NREM- REM geçişinde • vagal aktivite artışı • Kardiak ritimde değişiklikler • ani taşikardi ve bradikardi • duraklama (1-8 sn) • asistoli

43. REM de kalp hızı

44. NREM de kalp hızı

45. Uykuda Ritim Bozuklukları • Özellikle REM’ de ani sempatik aktivite artışları • Ventriküler aritmiler • Supraventriküler taşikardiler • 1.derecede AV blok • Wenckebach AV blok

46. Uykuda Fizyolojik Değişiklikler

47. Uykuda Fizyolojik Değişiklikler

48. Uykuda Fizyolojik Değişiklikler

49. Teşekkürler