Bölüm 30 İktisadi Büyüme

1. Bölüm 30İktisadi Büyüme David Begg, Stanley Fischer and Rudiger Dornbusch, Economics, 8th Edition, McGraw-Hill, 2005 PowerPoint presentation by Alex Tackie and Damian Ward

2. Bu bölümde • İktisadi büyümenin anlamını, • Potansiyel çıktının nasıl arttırılabileceğini • Neo-klasik iktisadi büyüme modelinin anahatlarını, • Yakınsama hipotezini ele alacağız.

3. İktisadi büyüme • Reel GSMH’daki artışla ölçülegelmiştir. • Ancak bunun birçok eksiklikleri vardır. • GSMH alınıp satılmamış, piyasaya çıkmamış ürünleri kapsam dışı bırakır. • Örneğin, bahçede yetiştirilip evde tüketilen yiyecek, boş zaman • Üretim ve tüketim sonucu oluşan dışsallıkları dikkate almaz. • Örneğin, hava kirliliği, trafik sıkışıklığı • Kayıt-dışı ekonomiyi ölçüm dışı bırakır. • Örneğin, işportacılık, yasadışı kumarhane, temizliğe gelen yardımcılar vs. • Aynı zamanda gelir dağılımının nasıl olduğuna dikkat etmez. • Dolayısıyla kişi başına düşen gelirin yüksek olması sıradan insanın daha mutlu olduğu anlamına gelmeyebilir.

4. Üretim fonksiyonu • Verili teknik bilgi ve mevcut üretim girdileri ile üretilebilecek olan maksimum çıktıyı gösterir. • Çıktı = f(sermaye • emek • toprak • hammaddeler • teknoloji)

5. Çıktı nasıl artar? (1) • Sermaye • İşçi başına düşen çıktı miktarı işçi başına düşen sermayenin yükselmesiyle artabilir. • Emek • Nüfus artışı • İşgücüne katılım oranı • Beşeri sermaye • Toprak • Arzı sabittir, ancak kalitesi arttırılabilir.

6. Çıktı nasıl artar? (2) • Hammaddeler • Tükenen kaynaklar (kömür, petrol) ve • Yenilenebilir kaynaklar (ağaç, balık stoku) arasındaki farklılığa dikkat etmek gerekir. • Teknik bilgi seviyesi • Buluşlar, AR&GE • Ölçek ekonomileri uzun vadede iktisadi büyümeyi hızlandırabilir.

7. Teknik Bilgi • Teknik bilgi zaman içerisinde aşağıdaki sebeplerden dolayı değişime uğrar: • Buluşlar, • bilginin sermayeye yedirilmesi ve • yaparak öğrenme süreci. • Araştırma Geliştirme (AR&GE) • patent sistemi sayesinde AR&GE çalışmaları mümkün olur. Buluşlar sonucu ortaya çıkan ürün herkes tarafından üretilebilseydi çok daha az AR&GE yapılırdı.

8. Büyüme ve Sermaye Birikimi • Y = A × f(K, L) olsun • Sermaye (K) ve emek (L) gibi değişken girdiler üretim fonksiyonuyla birleştirilerek çıktıya dönüşür. • A ise teknik bilgiyi temsil eder. • Çok düşük gelir düzeyinde, tüm kaynaklar tüketime yöneltileceğinden tasarruflar sıfır olabilir • Dolayısıyla tasarruf yokluğu yatırımı, yatırım yokluğu da sermaye birikimini imkansız kılacağından • Çıktı zaman içerisinde büyümeden kalabilir.

9. Büyüme Teorileri: Bazı Anahtar Kavramlar • Durağan Durum (steady-state path) • Çıktı, sermaye ve emek aynı oranda büyür. İşçi başına düşen çıktı ve sermaye sabit kalır. • Sermayenin yatay genişlemesi • İşçi başına düşen sermayenin daha fazla işçi tarafından kullanılması • Sermayenin dikey genişlemesi • İşçilerin bütünü ele alındığında işçi başına sermayenin artması.

10. Solow (neoklasik) büyüme modeli • Varsayalım ki • Emek sabit bir şekilde n hızıyla artmaktadır. • İnsanlar gelirlerinin s oranı kadarını tasarruf ediyor olsun • İşçi başına düşen sermaye k olsun, ki bu durağan durumda sabittir. • İşçi başına düşen sermayenin artması işçi başına düşen çıktıyı (y) arttırır • Ancak gittikçe azalarak arttırır.

11. y nk, emek n hızında büyürken, işçi başına düşen sermayeyi sabit tutmak için gereken yatırımı gösterir. nk Y* sy E yişçi başına çıktıyı gösterir. sy kişi başına düşen yatırımı ve tasarrufu gösterir E noktası durağan haldir. Bu noktada yatırım miktarı kişi başına düşen sermayeyi, k*,ancak sabit tutmaya yetiyordur. k* Kişi başına düşen çıktı Y*’dır ve çıktı ve sermaye nüfusla aynı oranda büyümektedir. Solow (neoklasik) büyüme modeli İşçi başına çıktı, y İşçi başına sermaye, k

12. E noktasında durağan halde olduğumuzu düşünelim y** s'y y* Tasaruf oranı s’ a yükselirse F E Ekonomi F noktasında yeni durağan haline gelir k* k** Tasarruflar artarsa y nk sy Output per person, y Kişi başına düşen sermaye ve çıktı artmıştır. İşçi başına düşen sermaye, k Ancak büyüme oranı değişmeden kalır… çıktı ve emek n oranında büyümeye devam eder.

13. Yakınsama (convergence) Hipotezi • … fakir ülkelerin ortalamadan daha hızlı, buna karşılık zengin ülkelerin ortalamanın altında büyüyeceğini iddia eder. • Dolayısıyla fakir ülkeler eninde sonunda zengin ülkeleri yakalayacaktır. • Ancak bazı toplumsal ve siyasi farklılıklar kimi ülkelerin daha hızlı ve etkili bir şekilde yakınsamasına yardımcı olabilir.

14. İktisadi Büyümenin Maliyetleri • Malthus 18. yüzyılda büyümenin limitlerinden bahsetmiş, • Ancak teknik gelişmenin etkisini hafife almıştır. • Fiyat sistemi, sınırlı kaynakların en etkin biçimde kullanılmasını sağlar. • Ancak büyümenin birtakım maliyetleri vardır • Çevre kirliliği, trafik sıkışıklığı, düşük yaşam kalitesi • Büyümenin durmasının da maliyetleri olduğu gibi • Bu değerlendirme, iktisadi büyümenin pozitif değil normatif bir konu olduğunu gösterir.