Azerbaycan Devlet İktisat Üniversitesi Türk Dünyası İşletme Fakültesi

1. Azerbaycan Devlet İktisat ÜniversitesiTürk Dünyası İşletme Fakültesi Ekonomik Büyüme ve Kalkınma Teorileri Ders 2 Dr. Fariz AHMADOV

2. İktisadi Büyüme ve Kalkınmanın Farkı, İktisadi Büyümenin Ölçülmesi, GSMH, Kişi başına düşen Reel GSMH, İnsanı Gelişme Endeksi

3. İktisadi Büyüme Nedir? • Ekonomik büyüme derken iktisatçıların genelde kastettiği oran gayri safi yurtiçi hasılasındaki (GSYH) artış oranıdır. • Küçülme ise ülkenin gayri safi yurtiçi hasılasının azalmasıdır. Genellikle iki çeyrek üst üste küçülme görülmesi durumuna ise resesyon denir.

4. Nedir Gayri Safi Milli Hasıla? • Gayri safi milli hasıla bir ülkenin vatandaşı olan tüm insanların yaptıkları toplam üretime verilen isimdir, Amerika’da, BDT ve Avrupa’da Azerbaycan’daki ücretlerin 5-10 katını kazanan Azerbaycan vatandaşlarının gelirleri de GSMH hesabına dahil edilir. Ülke içerisinde 40 yıldır yaşıyor olsa da Azerbaycan vatandaşı olmayan gelirleri ise bu hesaba dahil edilmez. Öte taraftan gayri safi yurtiçi hasıla ise ülke içerisinde Azerbaycan vatandaşı olsun olmasın herkes tarafından yapılan toplam üretim rakamını ölçer.

5. Gayri Safi Milli Hasıla Hesaplama Yöntemi • Üretim yönetimi: Bir ekonomide bir yıl içinde tüm firmaların ürettikleri tüm mal ve hizmetlerin miktarları ile bunların fiyatları çarpılarak hesaplanmaktadır. • Harcama yöntemi: Faktör sahiplerinin üretilen mal ve hizmetlere yaptıkları harcamaların toplamından oluşmaktadır. • Gelir yöntemi: Üretim, mal ve hizmet üretmek amacıyla üretim faktörlerinin bir araya getirmek suretiyle gerçekleştirdiğine göre, üretilen hasılanın değerine, bu faktörlere yapılan ödemeler yoluyla da ulaşıla bilir.

6. GSYH Nasıl Ölçülür? Ülkedeki tüketimin (C: consumption), Devlet harcamalarının (G: government), Yatırımların (I: investment) İhracatların (X: Export) toplamından İthalatın (M: Import) çıkarılmasıyla bulunur. GSYH= C+I+G+ (X-M).

7. Reel GSYİH Yıllık Büyüme Oranının Hesaplanması Reel GSYİH Büyüme Oranı= Mevcut Yıldaki Reel GSYİH- Önceki Yıldaki Reel GSYİH / Önceki Yıldaki Reel GSYİH X 100

8. Kişi Başına Düşen Reel GSYİH Büyüme Oranı • Kişi Başına Düşen Reel GSYİH Büyüme Oranı= Reel GSYİH Büyüme Oranı- Nüfuz Büyüme Oranı

9. Doğu Türkistan’ın GSYİH bir önceki yılda 50 milyar USD iken cari yılda 60 milyar USD’a ve nüfusun da 25 milyondan 30 milyona yükseldiği varsayılmıştır. Doğu Türkistan’ın Kişi Başına Reel GSYİH’da ki Büyüme Oranını hesaplayınız?

10. İnsani Gelişme Endeksi • İnsani Gelişme Göstergesi (Human Development Index), Dünya'daki ülkeler için yaşam uzunluğu, okur yazar oranı, eğitim ve yaşam düzeyi doğrultusunda hazırlanan bir ölçümdür. İnsanların düzgün yaşaması, özellikle çocuk hakları için bir ölçün teşkil eder. Bu araştırma sonucunda bir ülkenin gelişmiş, gelişmekte olan ya da gelişmemiş bir ülke olduğu; bunun yanı sıra ekonomisindeki etkinin yaşam niteliği ne düzeyde etkilediğini gösterir. Dağılım ilk olarak 1990 yılında Pakistanlı ekonomist tarafından geliştirilmiştir ve 1993 yılından bu yana Birleşmiş Milletler Gelişme Programı tarafından yıllık Gelişme Raporu'nda sunulur.

11. İnsani Gelişme Göstergesi ülkelerde üç başlıca gelişimleri göz önünde tutar: • Uzun ve sağlıklı bir yaşam; ölçümü ortalama yaşam süresi ile yapılır. • Bilgi, ölçümü okur yazar oranı (2/3'ü) ve ilkokul, lise ve üniversite kayıtları yüzdesi (1/3'ü) ile yapılır. • Ölçünlü yaşam düzeyi, ölçümü kişi başına düşen gelir ve alım gücünün Amerikan Doları'ndan hesaplanmasıyla yapılır.

12. İyi büyüme nedir? • İstihdamı teşvik eden • Refah artışını adil biçimde dağıtan • Bireye karar verme ve denetleme şansı veren • Toplumsal işbirliği ve uyumu sağlayan • Beşeri gelişmenin geleceğini koruyacak.