ONKOLOJİ ECZACILIĞINA DOKTOR BAKIŞI

1. ONKOLOJİ ECZACILIĞINA DOKTOR BAKIŞI Dr. Evren Özdemir Hacettepe Üniversitesi Kanser Enstitüsü Ankara 05.04.2014

2. Akılcı İlaç Kullanımı İçin Sorumluluk Sahibi Taraflar • Hekim • Eczacı • Hemşire • Diğer sağlık personeli • Hasta/ hasta yakını • Üretici • Düzenleyici Otorite • Diğer (Medya, Akademi vb.)

5. Doktor Hasta Bakımı Eczacı Diğer Hemşire Diyetisyen

6. İlaç tedavisinde karşılaşılan sorunlar Endikasyon: • Endikasyon olduğu halde ilaç verilmemesi • Endikasyon olmadan ilaç verilmesi (gereksiz tedavi) Etkinlik: • Endikasyona uygun ilaç seçilmemesi (yanlış ilaç) • İlacın düşük dozda verilmesi (subtörepatik doz) • İlacın uygun yoldan verilmemesi • İlacın monitorize edilmemesi

7. İlaç tedavisinde karşılaşılan sorunlar Güvenlik: • Advers ilaç reaksiyonları • Doz aşımı ve toksisite • İlaç etkileşimleri • İlacın uygun yoldan verilmemesi • İlacın monitorize edilmemesi Uyum: • Hastanın ilacını hiç almaması veya uygun doz ve sürede almaması

8. Advers İlaç Olayları (Advers Drug Events) • ABD’de hastanelere yatan her 100 hastanın 2-7’si, ayaktan hastanelere başvuran her 100 hastadan 3’ü advers ilaç etkisine (ADE) maruz kalmaktadır. • Bunun sonucunda ABD’de her yıl 770.000 hastanın zarar gördüğü veya öldüğü tahmin edilmektedir. • ABD’de Yoğun Bakım Ünitesi ekibine klinik eczacı dahil edilmesinin, önlenebilir advers ilaç olaylarını %66 oranında azalttığı gösterilmiştir.

9. İlaç tedavisinde sık görülen advers olaylar • İlaca bağlı toksisiteler: • warfarin • anti-diyabetikler • NSAID • digoksin • anti-epileptikler • İlaç tedavi izlemindeki yetersizlikler • Uygun olmayan doz • Hasta uyumu • İlaç etkileşimleri • Kontrendikasyonlar • Allerji

11. Klinik Eczacılık • Yoğun Bakım Üniteleri • Onkoloji • Yataklı servis • Poliklinikler • Ayaktan Tedavi Ünitesi • Kök Hücre Nakli Üniteleri • KİT Ünitesi • Poliklinik • Ayaktan Tedavi Ünitesi • Diğer dallar

12. Klinik Eczacılık

13. Klinik Eczacılık

14. Klinik Eczacılık Uygulama Prensipleri • Akılcı ilaç tedavisi • Hasta eğitimi ve tedaviye uyumu • İlaç danışmanlık hizmeti • İlaç tedavi izlemi • İlaç etkileşimlerinin izlemi • Advers olayların izlemi • Farmakovijilans • Farmakoekonomi • Multidisipliner yaklaşım

15. Klinik Eczacının Rolü • Hasta ilaç öyküsünün alınması ve ilaç listesinin gözden geçirilmesi • İlaç isteminin gözden geçirilmesi • İlaçların güvenli ve rasyonel kullanımının hastaya anlatılması • Hastanın ilacını uygun (tedavi edici) doz ve sürede aldığının izlenmesi

16. Klinik Eczacının Rolü • Advers ilaç reaksiyonlarının izlenmesi • İlaç etkileşimlerinin izlenmesi • Günlük hekim vizitlerine katılım • Servis ekibine hasta kabulü ve taburculuğu esnasında tavsiyelerde bulunulması

17. Onkoloji-Klinik Eczacılık • Eczacılık hizmetlerinde dönüşüm • ilaç-odaklı hasta-odaklı • Onkoloji klinik eczacılığı gelişimi • Sitotoksik karışımlar için merkezi servisler • Standart istem formu oluşturulması • Sitotoksik ilaç kullanımında güvenliğin artırılması • Doz hatalarını azaltmak

18. Onkoloji-Klinik Eczacılık • Tedavi planının koordinasyonu • Direkt hasta bakımı • Eğitim aktiviteleri • Akılcı ilaç tedavisi • İlaç danışmanlık hizmeti • İlaç tedavi izlemi • Advers olayların izlemi • Multidisipliner yaklaşım

19. Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü • Hastaya ait bilgilerin değerlendirilmesi • Hastanın evde kullandığı ilaçların tespit edilmesi • Alternatif tıp uygulamalarının tespiti ve değerlendirilmesi • Hastanın mevcut ilaçlarının değerlendirilmesi: • Allerji • İlaç etkileşimi • Duplikasyon • Endikasyon olmaksızın ilaç kullanımı • Yan etki/toksisite • Terapötik ilaç izlemi • Hasta uyumu • Hastanın ilaç listesinin oluşturulması ve takibi

20. Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü • Kemoterapi planının koordinasyonu • Kemoterapi istem formlarının oluşturulması ve güncellenmesi • Kemoterapi isteminin gözden geçirilmesi • Kemoterapi öncesi hasta ve hasta yakınlarının kemoterapi, diğer ilaçlar ve yan etkileri hakkında bilgilendirilmesi, tedavi için konsent alınması • İlaçların güvenli ve rasyonel kullanımının hasta ve hasta yakınlarına anlatılması

21. Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü • Hastanın vücut yüzey alanının tespit edilmesi ve kemoterapi doz uygunluğunun kontrolü • Laboratuvar sonuçlarının gözden geçirilmesi, gerektiğinde ilaç doz değişiklikleri • Kemoterapinin hazırlanması ve güvenlik kontrolleri • Uygun ilaç uygulama yolunun belirlenmesi • Kemoterapiye bağlı yan etki ve toksisite açısından hastanın izlenmesi

22. Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü • Toksisitelerin önlenmesi ve giderilmesi, gerektiğinde ilaç törapötik düzey izlemi • Protokole göre uygun destekleyici tedavinin (beslenme, ağrı, bulantı, kusma, mukozit gibi şikayetlere karşı) sağlanması • Hastanın ilacını uygun doz ve sürede aldığının izlenmesi • Advers ilaç reaksiyonlarının izlenmesi • İlaç etkileşimlerinin izlenmesi • Tedavi etkinliğinin izlenmesi

23. Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü • Tümsağlıkpersonelineilaçlarkonusundadanışmanlıkyapılması • Günlük hekim vizitlerine katılım • Servis ekibine hasta kabulü sonrası ve taburculuğu esnasında tavsiyelerde bulunulması • Taburcuolanhastalarailaçlarınkullanımıvereçetesizkullanılanilaçlarhakkındabilgiverilmesi • Hastanıntedaviyeuyumununarttırılması

24. Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü • Kanser veya kanser tedavisi nedeniyle ortaya çıkan semptomlara yönelik destekleyici bakım hizmeti • Ağrı • Nöropati • Bulantı ve kusma • Miyelosupresyon • Allerji • Spesifik ilaç toksisiteleri • Diğer

26. İdeal Sağlık Ekibi • Akademisyen, Hekim • Klinik Fellow • Asistan doktor • Doktor Asistanı (physician assistant) • Hemşire • Pratisyen hemşire (advanced nurse practitioner) • Klinik eczacı • Diyetisyen • Psikolog • Sosyal Hizmetli • Fizyoterapist • Diğer sağlık personeli (sekreter, hizmetli)

27. Teşekkürler