Leergemeenschappen in de lerarenopleiding

1. Leergemeenschappen in de lerarenopleiding Interactieve presentatie / workshop over effectieve principes voor curriculumontwikkeling in leergemeenschappen

2. WORKSHOP VELON • Wat is een leergemeenschap? • De “oude” situatie LERO Rotterdam • Effectieve principes voor curriculumontwikkeling in leergemeenschappen • De “nieuwe” situatie LERO Rotterdam! • Inrichting en management van leergemeenschappen

3. Leergemeenschap omschrijvingenkele vorobeelden Omschrijving 1 “Leergemeenschappen zijn groepen van individuele professionals die samen ervaringen uitwisselen, oplossingen voor knelpunten zoeken en hiermee hun kennis/vaardigheden willen vergroten”(Partner Curnet).

4. Omschrijving 2 “Leergemeenschappen zijn gericht op het samen kennis creëren op basis van een gezamenlijke ambitie. Daarvoor is het nodig dat er in de leergemeenschap daadwerkelijk van gedachten gewisseld wordt. Ook moeten verschillende perspectieven als een verrijking worden gezien. In leergemeenschappen kiest ieder een eigen rol en wordt het proces van kenniscreatie gezien als gemeenschappelijke verantwoordelijkheid” (Interactum lectoraat).

5. Omschrijving 3 “In leergemeenschappen werkt een voorhoede van professionals aan de ontwikkeling van nieuwe kennis. Het gaat erom die kennis te verspreiden naar de brede beroepswereld (www.onderzoeksinformatie.nl).

6. Leergemeenschap afbakeningde gerichtheid: …………..……

7. de positionering: ………….….

8. II. “Oude” situatie Rotterdam • De fusie & de grote diversiteit • Het principe van kernteams • Waarom kernteams • Werkwijze en opzet • Welke kernteams • De gevolgen • Complexe curriculumstructuur • Zwaartepunt collegiale aansturing • Onduidelijke positie leidinggevenden • Splitsing management en werkvloer • Onduidelijke positie vakgroepen

9. III. Effectieve principes voor leergemeenschappen • De rol van routines • De implicaties uit het leerproces • Het aansturen van professionals

10. a. Routines bij lerarenopleiders Routines zijn activiteiten behorende bij een taak • Kenmerken van routines • Communities of practice • Sociale identiteitstheorie versus shared beliefs • Functies van routines • Conclusies

11. b. Leren van lerarenopleiders (1) Onderzoek in het HBO, Van Eekelen, 2000 • Kennisverwerving HBO-docenten • geen doel- en niet plangericht leren (spontaan leren) • leren van wat zich op de voorgrond dringt (urgentie leren) • zeer beperkt experimenteren met nieuw onderwijsgedrag • Belangrijkste leeractiviteiten • al doende, geconcentreerd werk uitvoeren of iets maken • gesprekken met studenten • gesprekken met collega’s (tijdens scholings- en ontwikkelactiviteiten)

12. b. Leren van lerarenopleiders (2) Proefschrift onderzoek VO, Kwakman 1999 • Leren van docenten is sterk impliciet • Variëteit en frequentie van leren is beperkt • Vaak wordt te oppervlakkig naar leren gekeken • docentgedrag is routinegedrag en verbonden aan visies • docenten besteden graag tijd aan andere dan leeractiviteiten • docentleren wordt ook meebepaald door de onderwijsorganisatie • Aanbevelingen zijn: • leren moet georganiseerd worden • leren op de werkplek behoeft veel meer aandacht • impliciet leren is gebaat bij interactie met anderen • leren van docenten behoeft begeleiding • persoonlijk motiveren is belangrijker dan beleid • doorbreken routines mag niet leiden tot overbelasting • al het leren is erg ingrijpend (routine doorbrekend) en kost tijd en energie, dus een adequaat taakbeleid is essentieel

13. c. Aansturing van professionals Involvement management • Kenmerken van lerarenopleidingen • decentralisatie van beslissingbevoegdheid en autonomie • standaardisatie van vaardigheden • leraren opleiden is niet gestandaardiseerd • gezag wordt bepaald door kunde • Kritiek van lerarenopleiders op vernieuwingen • onduidelijkheid over het ‘waarom’ van de vernieuwing • onduidelijkheid over het ‘hoe’ en het ‘wat’ van de vernieuwing • onduidelijkheid over het proces van de vernieuwing • Oplossingsrichting • daadwerkelijke beschikbaarheid voor vernieuwen bieden • onduidelijkheden inlossen en dit continue doen

14. IV. “Nieuwe” situatie Rotterdam Aanleiding te interveniëren in de oude structuur • Versterking onderwijskundige leiderschap • Studiefasespecifieke curriculum functies • Wensen ontwikkeling opleiding • standaardisering van de onderwijsuitvoering • doorlopende leerlijnen van jaar 1 naar 4 over gehele linie • horizontale afstemming per studiejaar • Te weinig docenten deden mee • Innovatie vanuit het primaire proces (werkvloer) • Verbeterde positionering vakgroepen

15. Leergemeenschap structuur op hoofdlijnen

16. Struc- tuur, meer in detail

17. Subgroepen binnen de leergemeenschap Productgroepen Een productgroep heeft een voortrekkersfunctie binnen het kernteam. Zij bedenkt en werkt oplossingen / verbeteringen uit in de vorm van voorstellen / adviezen op een bepaald aandachtsgebied. Taakgroepen Een taakgroep is belast met de uitvoering van taken die voort- vloeien uit studiefase specifieke curriculumfunctie Docentgroepen Een docentgroep verzorgt de uitvoering van één curriculumonderdeel.

18. Overzicht subgroepen uit de leergemeenschap

19. “Focus directors” voor een productgroep

20. Eerste ervaringen met productgroepen & focus directors Gaat het vanzelf ?! Productgroepen gaan aan het werk zonder middelen Gevarieerde en redelijk veel output Productgroepen komen makkelijk met voorstellen Hogere betrokkenheid Productgroepen leiden tot onderlinge en KT binding Vergaderingen meer inhoudelijk Productgroepen zorgen voor meer inhoud

21. Vervolg eerste ervaringen Er komen veel knelpunten in beeld Productgroepen leggen echt de knelpunten bloot Schrijven is heel lastig Productgroepen komen met wisselende kwaliteit schrijfproducten Managementondersteuning Productgroepen hebben trekkers die echt ondersteund moeten worden Vergaderingen worden meer keuzes maken Productgroepen dwingen tot keuzes

22. V. Inrichting en management van leergemeenschappen Interactieve zoektocht naar effectieve principes • ___________________________________ • ___________________________________ • ___________________________________ • ___________________________________ • ___________________________________

23. Eindepresentatie Lerarenopleiding VO/BVE Hogeschool Rotterdam Sylvia Lobbe / Gosse Romkes