In the name of the most compassionate

1. In the name of the most compassionate به نام مهربان ترین مهربانها

2. بيمه هواپیما

3. بخش اول: بیمه هواپیما(فنی)

4. معمولاً بیان ریسک/خطر با این عبارات در بخش هوایی همراه می باشد: • عدم قدرت .... هواپیما در بلند شدن • کمبود .. دید خلبان • تمرکز ریسک در فرودگاه • ناکافی بودن تجربه یا دید هواپیما • تضاد بین نظرات افراد داخل هواپیما • عدم پذیرش فرودگاه مقصد • از دست دادن کنتر هواپیما • کاهش ناگهانی ارتفاع • تأخیر در تصمیم گیری خلبان • مختل کننده وسایل الکترونیکی

5. ریسک هایی که یک شرکت هواپیمایی با آن مواجه است عبارتندز: • ریسک مالی: مانند کنترل و بالانس ورود و خروج درآمد و هزینه • ریسک دارایی: مانند ریسک اموال فیزیکی اعم از هواپیما و تجهیزات آن • ریسک برند: برند ایرلاین بسیار بسیار مهم است • ریسک عوامل محیطی: مانند اوضاع سیاسی و همچنین تحریم و ... • ریسک اعمال کارکنان: هواپیما ارتباط تنگاتنگی با کارکنان شرکت هواپیمایی دارد • ریسک مسئولیت: مانند مسئولیت در مقابل اشخاص ثالث • ریسک ناشی از عملکرد • ریسک فناوری اطلاعات

6. بر اساس تخمین و برآوردی که در سطح دنیا صورت گرفته است، عوامل اصلی بروز خسارت در هواپیما بشرح ذیل است:

7. اصطلاحات تعمیر و نگه داری(Repair & Maintenance): که در ایران به نسبت در سطح بالایی قرار دارد. وقتی هواپیماOver Haulمی گردد به معنی این است که کاملاً نو گردیده است. ورود جسم خارجی به داخل موتور هواپیما را FOD گویند. (Foreign Objective Damage)

8. دسته بندی کلی بیمه های هواپیما در خارج از ایران به دلیل نوع و ماهیت ریسک متفاوت می باشد به صورت ذیل تقسیم می شود.(منظور تفکیک هواپیمای عمومی و شرکت هواپیمایی می باشد). هواپیمای عمومی(General Aviation) GA شامل هواپیماهای غیرنظامی یا هلی کوپتر یا جت شخصی که کاربردشان شخصی یا تجاری است می باشد که دارای مشخصات زیر می باشند: حداکثر ظرفیت آن 20 الی 30 نفر می باشد. مالکیت آن شخصی/تفریحی می باشد کاربردهای خاصی مانند سمپاشی یا اطفای حریق و ... دارند. حق بیمه ثابتی دارند و بر اساس سابقه خسارتی حق بیمه را تعیین می کنند(به جز ایران). آمار بسیار مناسبی در خسارت دارند. شباهت بسیار در نحوه عملکرد در کشورهای مختلف.

9. اصطلاحات هوایی:

10. دسته­بندی انواع پرواز

11. ریسک­های پروازی نکته: امکان تفکیک نشستن از کروز یا آغاز پرواز نمی­باشد.

12. شاخصه های اصلی هواپیما (General Aviation) • در همه جای دنیا فرانشیز هواپیما یکسان است. • بیمه بر اساس ارزش توافقی صورت می گیرد. • پوشش ها وسیع و گسترده می باشد. • عدم کاربرد قانون اعداد بزرگ. • انجام امور از طریق واسطه اتکایی( بروکر). • عملیات نزولی Verticalisation (یعنی کاهش نرخی که بروکرها می دهند).

13. انواع پوشش های بیمه ای هواپیما

14. بدنه بدنه: در هواپیما و کشتی ارزش توافقی ملاک قرار می گیرد. چون که کارشناس بازدید الگوی مختلفی را در نظر می گیرد. ارزش بدنه بصورت توافقی محاسبه می گردد که در صورت بروز خسارت کلی یا ارزش بازار آن مبنا قرار می گیرد یا اینکه ارزش جایگزینی آن مبنا قرار می گیرد. وقتی که ارزش توافقی ملاک ارزیابی قرار گیرد، ماده 10 قانون بیمه قابل اعمال نخواهد بود. نحوه محاسبه حق بیمه آن بدین گونه است که درصدی (معمولاً نیم تا سه و نیم درصد) ارزش بیمه نامه را محاسبه می کنند که بصورت 4 قسط پرداخت می گردد. فرانشیز بدنه: چون فرانشیز در بدنه بسیار بالاست، برای تقلیل آن فرانشیز را نیز پوشش می دهند که کاملاً وابسته به بدنه است.

15. بدنه جنگ بدنه: چون پوشش جنگ AVN 48B جزو استنثناعات است بیمه نامه ای جداگانه که کاملاً وابسته به بدنه است تهیه می گردد. که حق بیمه بصورت درصدی از ارزش بیمه نامه می باشد و ریسک آن پایین می باشد و بهمین دلیل حق بیمه نسبتاً پایینی دارد. • نحوه محاسبه فرانشیز: • درصدی از ارزش هواپیما • درصدی از خسارت • درصدی از خسارت بعلاوه حداقل مقداری ثابت که این روش معمول تر می باشد. • یک مقدار ثابت

16. لوازم یدکی معمولاً لوازم یدکی وسایلی هستند که از هواپیما جدا هستند و زمانی که وسیله از هواپیما جدا شده و تا به انبار می رسد و یا داخل انبار آسیب می بیند را شامل می شود و معمولاً خسارت در زمان حمل و نقل اتفاق می افتد. لذا کم ریسک می باشد. نحوه پوشش لوازم یدکی یا بصورت مستقل یا اینکه در داخل پوشش بدنه می باشد. تجهیزات فرودگاهی نیز به تجهیزاتی اطلاق می گردد که در فرودگاه وجود دارد. به مانند اتوبوس و ون و ...

17. مسئولیت ثالث از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، یعنی اشخاص ثالث بغیر از مسافران و برای مسافران نیز بطور جداگانه بیمه نامه صادر می گردد. در دو مورد همیشه مینیمم حق بیمه دریافت و در آخر سال بر اساس آن تعدیل می گردد: یکی بر اساس میزان درآمدی که از هر کیلومتر نصیب هواپیما می شود.(Revenue Per Kilometer) RPK و دیگری بر اساس تعداد مسافرین حمل شده و یا تعداد پرواز می باشد. مسئولیت مسافرین بدین گونه است که به تعداد صندلی های هواپیما بیمه می گردد و فرانشیز ندارد. مسئولیت بار همراه جزئی از بیمه مسئولیت مسافر می باشد و هر مسافر مجاز به حمل 20 کیلو بار می باشد. بیمه نامه فقدان گواهی پرواز مخصوص خلبان بوده و بدین گونه است که چنانچه دچار حادثه ای شود که بهداشت آنها تأیید نشود، زیانی که به آنها از این بابت وارد می شود تحت پوشش این بیمه نامه می باشد و حق بیمه آن بر اساس بازه سنی محاسبه می گردد.

18. اجاره هواپیما یعنی اینکه هواپیما را بهمراه خدمه اجاره می کنند و بیمه اش فقط برای سرنشین است. در واقع اهمیت اجاره به این است که چه کسی باید بیمه کند. انواع اجاره: کوتاه مدت (Wet Lease): میان مدت (Dry Lease): در این حالت خود هواپیما را اجاره و بیمه اش فقط سرنشین می باشد و بدنه برای مالک می باشد چون مالک نسبت به آن نفع بیمه ای دارد. بلند مدت (Finance): زمانی است که یک بانک با اعتباری خاص به خرید هواپیما کمک می کند.

19. Wet Lease در اجاره با شرایط Wet تنها چیزی که توسط اجاره کننده تأمین می گردد، مسافر، بار همراه مسافر و محمولات آن است. در واقع اجاره دهنده هواپیما را در شرایط عملیاتی و به همراه خدمه پروازی تحویل می دهد. مالک هواپیما بعنوان اجاره دهنده ریسک های بدنه، جنگ بدنه و مسئولیت ثالث هواپیما را بر عهده می گیرد. اجاره کننده نیز اغلب نسبت به تهیه پوشش بیمه ای مسافران، محمولات و مدارک پروازی از قبیل بلیت مسافر، رسید بار مسافر و غیره می باشد.

20. Dry Lease & Finance در این شرایط اجاره دهنده نقشی در بهره برداری از هواپیما نداشته و بهره بردار هواپیما باید تمامی پوشش های بیمه ای مورد نیاز را فراهم نماید که این پوشش بیمه ای باید نه تنها اجاره کننده بلکه اجاره دهنده هواپیما را نیز در قبال خطرات احتمالی تحت پوشش قرار دهد. از دهه 1970 تاکنون به دلیل افزایش قیمت هواپیما و تجهیزات آن، اجاره های طولانی مدت هواپیما به عنوان روشی جایگزین برای خرید یا تأمین مالی هواپیما مدنظر قرار گرفته است. تأمین مالی و یا اجاره یک هواپیما بجای خرید نیازمند سرمایه و منابع مالی زیادی نمی باشد. از طریق اجاره کردن هواپیما، می توان هزینه های اجاره را به صورت اقساط و از محل درآمد حاصله از عملیات پروازی هواپیما تأمین و پرداخت کرد.

21. اطلاعات لازم در خصوص هواپیما • نوع هواپیما (یعنی بویینگ یا ...) • ارزش هواپیما • علامت ثبتی آن: چنانچه هواپیمایی در داخل کشور ثبت شده باشد، تابع مقررات کشور می باشد اما چنانچه خارج از کشور ثبت شده باشد و در داخل تردد کند، تابع مقررات خارج از کشور می باشد. • منطقه جغرافیایی • سابقه خسارتی 5 سال گذشته • کاربری هواپیما که مسافری است یا حمل و نقل • میزان فعالیت: یعنی میانگین پرواز در ماه • خلبانان: یعنی تجربه و ورزیدگی خلبانان چگونه است و هرچه ساعات پروازی خلبان بالاتر باشد خیلی بهتر است. • شرکت تعمیر و نگه داری هواپیما

22. بخش دوم: بيمه هواپیما(حقوقی)

23. خواستگاه حقوقی هواپیما و سیر تحول آن حقوق هوایی با شروع بهره برداری وسیله ای به نام هواپیما شروع شد. رشته ای از علم حقوق است که قوانین و قوائد حقوقی مربوط به تنظیم عبور و مرور هواپیماها و بهره برداری از آنها و روابط ناشی از این فعالیت ها را بررسی می کند. تعریف هر وسیله ای که قادر باشد به هوا بلند شود یا در آن حرکت نماید برای هواپیما دارای نقص است و به هر وسیله ای که به کمک فشار هوا بغیر از واکنش هوا در سطح زمین حرکت نماید. در سال 1919 با پایان جنگ جهانی اول کنوانسیونی به نام CITEJA (کمیته متخصصان حقوق هوایی) که 32 کشور به آن ملحق شدند شروع به فعالیت کرد.

24. International Civil Aviation Organization در سال 1944 کنوانسیونی به نام شیکاگو که به ایکائو معروف می باشد آغاز شد. ایکائو رسماً از سال 1947 شروع گردید و ایران یکی از امضا کنندگان سازمان ایکائو محسوب می شود. مقرّ آن در مونترال کانادا است. لازم به ذکر است این سازمان از سازمان های فرعی سازمان ملل متحد است. نمایندگی ایکائو در هر کشوری به سازمان هوایی آن کشور اعطا می شود. لذا سازمان هواپیمایی ایران نماینده ایکائو در کشورمان می باشد. به سازمان های هواپیمایی هر کشور CAA یا CAO می گویند. مجوز فعالیت هواپیمایی باید از سازمان هواپیمایی کشور باشد که مجوز کار را AOC (Airport Operation Certificate) گویند. و خلبانی که بدون مجوز و پروانه اقدام به راندن هواپیما نماید ، مرتکب جرم شده است. ایکائو روابط بین دولت ها را در امور هوانوردی تنظیم می کند و در کنار آن انجمن حمل و نقل بین المللی IATA می باشد که عملیات بازرگانی انجام شده نیاز به هماهنگی دارد.

25. IATA ایکائو روابط بین دولت ها را در امور هوانوردی تنظیم می کند و در کنار آن انجمن حمل و نقل بین المللی IATA می باشد که عملیات بازرگانی انجام شده نیاز به هماهنگی دارد. مقرّ IATA در سال 1945 مونترال کانادا مشخص شد. هدف از IATA گسترش حمل و نقل هوایی سالم (Safe)، منظم (Regular) و اقتصادی (Economic) می باشد. شرکت هایی که پرواز چارتر دارند جزو یاتا نیست چون چارتر نامنظم است اما یاتا منظم می باشد. هر وسیله ای که بخواهد عنوان هواپیما را داشته باشد احتیاج به تأییدیه Airworthiness دارد. که مرجع صدور C. Of. A سازمان هواپیمایی هر کشور می باشد.

26. کنوانسیون ورشو Warsaw Convention در 12 اکتبر سال 1929 معرفی گردید. ایران در خرداد سال 1354 به این پیمان ملحق شد. موضوع کنوانسیون ورشو تنظیم روابط بین متصدیان(Operator) حمل و نقل هوایی و بهره برداران از سرویس های هوایی هستند. قلمرو کنوانسیون ورشو پروازهای بین المللی می باشد. پرواز بین المللی پروازی می باشد که از کشور Xشروع و به کشور Y فرود می آید و مجدداً به کشور X برمی گردد. این کنوانسیون برای اولین بار مدارک مورد نیاز برای پرواز را تعریف کرد: بلیط مسافر، رسید لوازم شخصی، بارنامه هوایی و بلیط قرارداد حمل می باشد. پروازهای داخلی تابع قوانین مجازات داخلی و پروازهای خارجی تابع قوانین مجازات خارجی است و پروازی که بین المللی باشد، تابع مقررات بین المللی است.

27. Air Law & Liability در صنعت هوایی Passenger را PAX گویند. شرکت های هواپیمایی در مقابل بار مسافرین و ارسال کنندگان مرسولات پستی اشخاص ثالث در روی زمین نیز مسئول می باشند. پیام کنوانسیون ورشو لاهه محدودیت مسئولیت می باشد. چرا که مسئولیت هم محدود است و هم نامحدود. مسئولیت در قبال مسافرین بدین گونه است که مسئولیت در مقابل تمامیت جسمی مسافر است و حد مسئولیت 125 هزار فرانک پوانکاره است. پوانکاره نخست وزیر فرانسه بود و هر فرانک پوانکاره معادل 65.5 میلی گرم طلا با عیار هزارم(22 عیار) یعنی معادل 8 کیلو 250 گرم طلا می باشد. TORT یعنی شبه جرم و در ایران خطای محض تعبیر می شود. جرم زمانی است که عالمانه و عامدانه باشد.

28. Air Law & Liability آسیب های روحی و روانی اگر منجر به جسمی شود، قابل بررسی است. به محضی که کارت پرواز داده می شود، مسئولیت شروع می شود. یعنی از زمان دریافت کارت پرواز در مبدأ تا رسیدن به مبدأ مقصد (Under the care and Custody) که درب خروجی ترمینال می باشد، است. مثلاً اگر هواپیما از تهران به مقصد بندر عباس حرکت کند و در بین راه فرود آید و با اتوبوس به سمت مقصد حرکت کند، چنانچه به افراد خسارتی وارد شود چون هنوز به مقصد نرسیده است ایرلاین مسئول است. ماده 17 کنوانسیون ورشو مبنای رسیدگی به مسئولیت می باشد. عدم صدور Tag Bar و عدم صدور بارنامه مسئولیت ایرلاین را نامحدود می کند. عواملی که رافع مسئولیت می باشد عبارتندز: خسارت ناشی از عواملی که ربطی به متصدی ندارد. مثل یخبندان یا بارانی بودن هوا. خسارت معلول شخص زیاندیده است (Contributory Negligence) حد مسئولیت متصدی حمل در برابر Personal Effect 5000 فرانک می باشد.

29. Air Law & Liability • متصدی حمل و نقل در برابر تأخیر مسئول است که ماده 19 کنوانسیون ورشو به این موضوع اشاره دارد. • Personal Injury در صنعت هوایی به معنی خسارت ناشی از بی احترامی می باشد که پوشش بیمه ای هم دارد. • Successive Carriage حمل متواری می باشد. • Designated Aln. خطوط معینه می باشد. • Code Share قراردادی است که دو کشور برای حمل مسافر و پر شدن ظرفیت می بندند. • در سال 1955 اصلاحیه ای برای کنوانسیون ورشو زده شد که به لاهه معروف می باشد(Hague). • به موجب این پروتکل سقف مسئولیت از 125000 فرانک به 250000 افزایش یافت. مدت و مهلت شکایت هم از 7 روز به 14 روز افزایش یافت.

30. پروتکل Guadalajara Guadalajara یکی از شهرهای مکزیک می باشد که درسال 1961 این پروتکل اعمال گردید. موضوع مورد بحث آن متصدی حمل طرف قرارداد (Contractual Career) و عامل حمل و نقل (Actual Career) می باشد. پروتکل گواتمالا مربوط به سال 1971 می باشد اما در دنیا رسمیت ندارد و اجماع جهانی پیدا نکرد که ایران هم عضو این پیمان می باشد.

31. SDR( Special Drawing Right) در سال 1970 بر مبنای عهدنامه ای صندوق بین المللی پول تشکیل شد. (IMF) Intl Monetary Fund. که در آن پشتوانه طلا برداشته شده و SDR (Special Drawing Right) یعنی حق برداشت مخصوص جایگزین شد. در سال 1975 پروتکل های چهاگانه مونترال به تصویب رسیده که 125000 فرانک پوانکاره به 8300 SDR تبدیل شد. 250000 فرانک پوانکاره به 16600 SDR تبدیل شد. هر SDR معادل با 5/1 دلار است.

32. کنوانسیون مونترال(1999) قراردادهای MITA که قراردادهای اینترلاین چند جانبه ای است و هرکس MITA را امضا کند باید k100 SDR (یعنی 100000 SDR) بای مسئولیت در نظر بگیرد. ماده 714 قانون مجازات اسلامی، خلبان را مسئول فوت یا جرح مسافرین می داند. برخلاف قوانین بین المللی که قائل به تفکیک نبوده و تنها مسئول شناختن خلبان را درست نمی دانند. برای پوشش مسئولیت خلبان در بیمه AVN73 را داریم. AVN70 نیز می گوید که غرامت پرداختی به مسافرین، به کادر پرواز نیز پرداخت می شود.

33. انواع قراردادهای هوایی • بلیط مسافر: که قرارداد حمل است بین شرکت هواپیمایی و مسافر • Baggage/Tag • AWB (بارنامه) • MRO (Maintenance and Repair Organization) کلیه ایرلاین ها باید MRO داشته باشند یا اینکه قرارداد داشته باشند با MRO. این MROها باید(Master Certificate) MC داشته باشد و بدون گواهینامه حق تعمیرات روی هواپیما را ندارند.

34. اصطلاحات U/L یعنی Ultra Light NDT: Non Destructive Test LDG: Landing Geer APU: Auxiliary Power Units (موتور کمکی که تولید برق می کند). از مهمترین مسائل مربوطه این است که خلبان و کمک خلبان باید سالی دوبار شبیه سازی (Simulation) شوند.

35. The Differences Lease & Charter هر هواپیمایی نیاز به آشیانه دارد یعنی Base و OB پایگاه عملیاتی محسوب می شود. در چارتر OB تغییر نمی کند اما در Lease تغییر می کند. در چارتر مسئولیت متوجه شرکت اجاره دهنده است. چارتر شامل : خدمه، تعمیر و نگه داری، سوخت و قطعه می باشد. در قراردادهای Lease مسئولیت تقسیم می شود. بدین صورت که بدنه و اشخاص ثالث متوجه اجاره دهنده می باشد و مسئولیت بار و حمل و ... متوجه Lease می باشد. همچنین تأمین سوخت در Lease به عهده اجاره کننده است.

36. بخش سوم: بيمه هواپیما(تجهیزات)

37. بدنه • استخوان‌بندی (Structure) • پوسته (Skin) • صفحه فلزی (Pannel) • تیره‌گیر (Fairing)

38. استخوان‌بندی (Structure) • داربستی (Truss) • تخم‌مرغی (Mono Coque) • نیمه تخم‌مرغی (Semi Mono Coque)

40. نحوه اتصال بال‌ها به بدنه • بال‌های بالا (High Wing) • بال‌های پایین (Low Wing) • دیئدرال مثبت و منفی (Dihedral Wing) • بال‌های وسط (Mid Wing) • بال‌های پرنده‌ای (Gull Wing) • بال‌های پرنده‌ای معکوس یا دابلیو شکل • (Inverted Gull Wing)

41. Airplane Structure • بال‌های بالا (High Wing) • بال‌های پایین (Low Wing) • دیئدرال مثبت و منفی (Dihedral Wing) • بال‌های وسط (Mid Wing) • بال‌های پرنده‌ای (Gull Wing) • بال‌های پرنده‌ای معکوس یا دابلیو شکل • (Inverted Gull Wing)

42. اشکال مختلف بال • ذوزنقه‌ای • ذوزنقه‌ای معکوس • مستطیلی یا صلیبی • مثلثی یا دلتا • لوزی شکل • تیر شکل یا پیکانی

43. اشکال مختلف بال

44. سطوح متحرک بال • شهپرها • کمک‌شهپرها • بالچه‌ها

45. Wing Movable Surfaces

47. دُم (Empennage) • سکان افقی (Horizontal Stabilizer) • سکان عمودی (Vertical Stabilizer)

48. ارابه‌های فرود (Landing Gears) • تحمل وزن هواپیما • ضربه عظیم فرود • جابجا شدن بوسیله چرخها روی زمین • دو نوع دارد: ثابت و متحرک ( Fixed& Retractable) • محل جمع‌شدن چرخ‌ها (چاهک) • سیستم ترمزها بر روی چرخ‌ها • سیستم ضدلغزش (antiskid) بر روی ترمزها

49. Landing Gears

50. مراحل پرواز (Elements of Flight) • خزش و برخاست (Run & Take off) • اوج‌گیری (Climb) • پرواز افقی و مستقیم (Level Flight) • نزول/پایین آمدن (Descent) • فرود و خزش (Landing & Run)