
TANZİMAT DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI. www.edebiyatogretmeni.net. XIX. yy. edebiyatımızın girişimler dönemidir. Roman, öykü, tiyatro alanlarında ilk örnekler verilmiş, şiirdeki başkaldırmalar divan şiirine ilgiyi azaltmıştı. Çıkmaya başlayan özel gazeteler roman, öykü
Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author.While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server.
XIX. yy. edebiyatımızın girişimler dönemidir. Roman, öykü,
tiyatro alanlarında ilk örnekler verilmiş, şiirdeki başkaldırmalar divan
şiirine ilgiyi azaltmıştı. Çıkmaya başlayan özel gazeteler roman, öykü
yayımlıyor, edebiyat adamlarının tartışmalarına yer veriyordu. Bazı
kesimler Namık Kemal’in şiire getirdiği: “özgürlük, vatan, hak, insan-
lık, esaret…” gibi kavramlarda kendi sorunlarını, kendi isteklerini,
kendi kişiliğini bularak yeni edebiyat girişimlerine yandaş oldu.
Tanzimat ile Divan Edebiyatı’nın Karşılaştırması
Bu dönem edebiyatını iki bölümde incelemek gerekir
Şemsettin Sami, Ahmet Vefik Paşa, Ali Suavi, Ahmet Cevdet Paşa
alakalı inkılapçı bir edebiyat getirmek.
lamak ve onları bu yolda eğitmek.
yenilikleri Türk edebiyatına getirmek ve
uygulamak.
Şiirde estetik güzellik değil içerik ön plana çıkmıştır.
Sezai, Nabizade Nazım, Ebuziya Tevfik, Ali Bey…
Gazetecilik eski işlevini yitirmiş.
Tanzimat Edebiyatının Genel Özellikleri
8) Günlük olaylar, duygu ve düşünceler şiire sokularak şiirin konusu genişletilmiştir.
18) Roman kahramanları çoğu zaman bir görüşte aşık olur.
19) Toplumsal olaylara yüzeyden bakılır.
20) Tanzimat romanında aile problemi büyük yer tutar. Avrupa taklitçiliği nedeniyle
aile içindeki sarsılma ve çöküntüler işlenir.(Araba Sevdası,İntibah)
21) Tiyatro bu dönemde Namık Kemal’le başlar. Ahmet Vefik Paşa’nın Molier’den
yaptığı çevirilerle ileri bir sanat düzeyine ulaşır.
22) Bu edebiyatın nesir sahasındaki en büyük kazancı gazetedir.
23) Bu dönemdeki tiyatro eserleri sahnelenmeye uygun değildir.
24) Mizah ve hiciv anlayışı bu dönemde daha da gelişmiştir. Batılı anlamdaki ilk mizah
örneği bu dönemde verilir.
25) Türk edebiyatında gerçek edebi tenkit bu dönemde başlamıştır.
26) Bu dönemde roman tekniği tam oturmamıştır. Romanımızın emekleme dönemidir.
Tasvirlerde ve kurguda kompozisyon bozukluğu vardır.
27) Bu dönem yazarlarında yaygın bir tasvir yapma alışkanlığı vardır.
28) Kahramanlar üst tabakadandır.
29) Olaylar İstanbul ve çevresinde geçer.
30) İşlenen konular: Yanlış batılılaşma, alafrangalık özentisi, sarsılan aile düzeni,
kültürel yozlaşma, fakirlik, cariyelik, görücü usulü evlenme, cehalet ve tarihi
konulardır.
TANZİMATIN TÜRK EDEBİYATINA KAZANDIRDIĞI İLKLER
7)İlk Köy Romanı: Karabibik; Nabizade Nazım yazmıştır.
8) İlk Öyküler: Küçük Şeyler; Sami Paşazade Sezai yazmıştır. (Basılan ilk hikaye kitabı)
Letaif-i Rivayet; Ahmet Mithat Efendi yazmıştır.( Yazılan ilk hikaye kitabı)
9) İlk Makale: Şinasi yazmıştır.
10)İlk Şiir Çevirileri: Şinasi tarafından Fransızcadan yapılmıştır.
11) İlk Noktalama İşaretleri: Şinasi tarafından kullanılmıştır.
12) Edebiyatımızda ilk tarihi roman: Namık Kemal'in "Cezmi" adlı eseridir.
13) Edebiyatımızdaki ilk eleştirmen: Namık Kemal'dir.
14) Türk Edebiyatındaki ilk polisiye roman: Esrar-ı Cinayet; Ahmet Mithat yazmıştır.
Dönemin Sanatçıları ve Eserleri
ŞİNASİ
dendir. Fakat Şinasi o dönemde edebiyatla ilgilenmiş ve dönemin ünlü
yazar şairleriyle tanışmıştır. Yurda döndüğünde Agah Efendiyle 1860’ta
Tercüman-ı Ahval gazetesini çıkarmışlardır.
tığa yer verir.
Bu yenilikler şunlardır:
Şiirlerini Müntehabat-ı Eş’ar’ım adı ile yayınlamıştır.
www.edebiyatogretmeni.net
edebiyatı ve Batı kaynaklı fikirlerle ilgilenmeye başlamıştır.
tan sevgisi, hak, kanun, adalet,ahlak konularını işlemiştir.
şiirlerin çoğunda eskiye bağlı kalmıştır
“toplum için sanat” anlayışıyla yazmış toplumcu bir şairdir.
lunduğu yıllarda tiyatro türüyle ilgilenmiş ve yurda dönünce bu tarzda eserler yazmıştır.
Eleştiri türünün ilk örneğini Ziya Paşa’nın Harabat’ına karşılık yazdığı Tahrib-i
Harabat ve Takip adlı eserleriyle vermiştir. Onun tenkitlerinde iki önemli unsur
bulunur: Biri; eski edebiyatı yıkmak, ikincisi; yeni bir edebiyat kurmak.
tabiatı işlemelidir. Yeni edebiyat halka dönmeli, nüfuzlu kimselere yaranacağına
onun dertlerini dinlemeli.
lerine bağlıdır, eğitimin gerekliliğini savunur.
öven “Harabat” ı hazırlayacak kadar eski şiire bağlıdır. Bu yüzden
Namık Kemal tarafından tenkit edilmiştir.
Divan edebiyatını, “Şiir ve İnşa” makalesinde yeni edebiyatı savunur. Bu zıtlıklar sana-
tına da yansımış, tezatlar sanatçısı olmuştur.
lere savaş açmıştır.
www.edebiyatogretmeni.net
Bütün eserlerini halkın okuma zevkini geliştirmek için yazmıştır.
Tanzimat edebiyatında halkın dilini en iyi kullanan yazar o’dur.
ve hikayelerini hiçbir teknik kaygısı gütmeden yazmıştır. Sırası gelince
olayların akışını durdurup okuyucuya bilgi ve nasihat verir.
Avrupa hayranlarını eserlerinde züppe ve alafranga olarak eleştirmiştir.
lar.
Hikayeleri: Letaif-i Rivayet(25 cilt). Edebiyatımızdaki ilk hikayeler.
Romanları: Hasan Mellah, Hüseyin Fellah, Dünyaya İkinci Geliş, Felatun Bey’le Rakım
Efendi, Paris’te Bir Türk, Müşahedat
Tiyatro: Çengi, Çerkez Özdenleri, Siyavuş, Açık Baş
Seyahat: Avrupa’da Bir Cevelan
FELATUN BEY’LE RAKIM EFENDİ: Felatun Bey her yönüyle batı hayranı biridir.
Ancak batı düşüncesini zevk ve sefa anlayışıyla özümsemiştir. Rakım Efendi ise Felatun’
un tam tersi bir karakterdir.
eserlerine taşımıştır.
ESERLERİ:
Zor Nikah (Moliere’den çeviri)
Zoraki Tabip (Moliere’den çeviri)
Okumuş Kadınlar (Moliere’den çeviri)
Secere-i Türki (Tarih)
Lehçe-i Osmani (Dil)
www.edebiyatogretmeni.net
iyice cüretli, iyice sorumsuz görüşler sahibidir.
yazıları vardır.
SÜLEYMAN PAŞA:
sinden sonra gelen Türkçü yazarları etkilemiştir.
geniş ufuklar açmış; günlük yaşam, aşk, vatan-millet sevgisi, ölüm
ve metafizik üzerine, sevinç, ümit ve tezatlardan, isyan ve feryat-
lardan güç alan epik, şiir ve felsefi şiirler yazdı. Divan şiirini sona
erdiren sanatçıdır.
kadar yapıcıdır.
sayılan bu girişimlerle yankılar, tepkiler uyandırmış.
felsefi isyanlar gibi fizikötesi konuları işlemeye başlamış. (Makber)
konular yerine bireysel acıları, tabiatı ve kadını işlemiş.
Tanzimatçılar arasında yalnızca Hamit belli bir alanda (şiir) yoğunlaşmış.
güçlere yer vermiştir.
(nazariyatçı) ve romancı oluşudur.
Bu eserdeki düşünceler II. Tanzimat ve Servet-i Fünun devri şiir ilke-
lerini anlatması ve Servet-i Fünun’u kuracak genç şairlere yol göster-
mesi bakımından önemlidir.
çiçek, kelebek, mezarlıklar, kırlar ile doldurmuştur.
Muallim Naci ( eski şiiri destekler Demdeme) arasıda çıkan eski-yeni tartışması
meşhurdur.
Şiirlerinde kişisel konuları işler, toplumsal konulara değinmez.
relerinde “ÜSTAD” olarak anılmıştır.
acılar şiirlerine de yansımıştır. Bu yüzden şiirleri ağlamaklıdır.
ünlüdür.(Araba Sevdası)
hikayelerine en iyi uyarlamış romancıların en önemlilerindendir.
yazılan ve köylünün bazı dertlerini anlatan bu eser Antalya civarında
geçmektedir. Bu hikayenin önsözünde şu görüşleri ortaya atmıştır:
Hikaye, roman özeti gibidir. Hikayede doğallığa ve sadeliğe
önem verilmeli, akla uyulmalıdır. Böylece Realizmin ilkelerini
belirlemiştir.
olmuştur.
yenilik taraftarıdır
haklarını savunan “Sergüzeşt” romantizm ve realizm arasıda bir köp-
rüdür.
mıştır. Bu kitabın önsözüne bakınca onun romantizmle realizm arasında bocaladığı gö-
rülür.
miştir.
karşısında göstermiştir.
diğerlerinden daha güzel uygulamıştır.
ESERLERİ: Ömer’in Çocukluğu (anı)
rıyla Tanzimat edebiyatının ve bu dönemin tanınmasını sağlamıştır.( Yeni Osmanlılar
Tarihi adlı inceleme eseri)
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖĞRETMENİ
SERDAR GÜL
KAİNATI BİRBİRİNE BAĞLAYAN SEVGİDİR
www.edebiyatogretmeni.net