วัยเจริญพันธุ์และพฤติกรรมทางเพศ (Puberty & Sexual Behavior)

1. วัยเจริญพันธุ์และพฤติกรรมทางเพศ(Puberty & Sexual Behavior) เนื้อหา 1) ความหมาย 2) ปัจจัยที่มีอิทธิพล 3) พฤติกรรมทางเพศ - เพศผู้ - เพศเมีย

2. Puberty • ระยะหรืออายุที่สัตว์มีพัฒนาการด้านต่างๆ ทางสรีรวิทยา โดยเฉพาะอย่างยิ่งในด้านการสร้างเซลล์สืบพันธุ์และแสดงพฤติกรรมด้านการสืบพันธุ์อย่างสมบูรณ์ • ลำดับของพัฒนาการ Embryo Fetus Baby animal Young animal Mature animal

3. สิ่งที่พิจารณาในการเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์สิ่งที่พิจารณาในการเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์ Secondary sex characteristics • ลักษณะภายนอก • การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพและสรีรวิทยาภายใน 1) เพศผู้ Testis, Penis, Accessory gland, Endocrine gland 2) เพศเมีย Ovary, Mammary organ, Endocrine gland, Estrus cycle

4. ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์ 1) Genetics 2) Environment - Species - Breed - Sex 3) Management - Nutrition - Health status - Housing

5. อายุเมื่อเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์อายุเมื่อเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์ Male อายุ (เดือน) Female อายุ (เดือน) Bull 10-18Heifer 8-18 Ram 8-12Ewe 6-12 Boar 6-8Gilt 5-8 Stallion 12-22Filly 10-24 Dog 5-12Bitch 7-15 Tomcat 6-10Cat 7-15

6. Hormone & Puberty • ชนิดของฮอร์โมน • กลไกการทำงานของฮอร์โมน - Hypothalamic-hypophysial axis - Pituitary-ganad axis (Adenohypophyseal-gonad axis)

7. Female Sexual Behavior • วงรอบการเป็นสัด (Estrus cycle) แบ่งได้หลายรูปแบบ ตามมุมมองหรือการพิจารณา 1) แบ่งตามการปรากฏในรอบปี 2) แบ่งตามพฤติกรรมการตกไข่ 3) แบ่งตามช่วงต่างๆ ในวงรอบการเป็นสัด

8. การแบ่งวงรอบการเป็นสัดที่ปรากฏในรอบปีการแบ่งวงรอบการเป็นสัดที่ปรากฏในรอบปี 1) Seasonal monoestrus: กวาง roe สุนัขจิ้งจอก 2) Seasonal polyestrus: ม้า แพะ 3) Polyestrus: สุกร โค Primate การแบ่งตามพฤติกรรมการตกไข่ 1) Induce ovulators 2) Spontaneous ovulators

9. การแบ่งตามช่วงต่างๆ ของวงรอบการเป็นสัด 1) แบ่งตามสภาวะการควบคุมโดยเนื้อเยื่อที่สร้างฮอร์โมน: Follicular phase และ Luteal phase 2) แบ่งตามลักษณะที่ปรากฏในวงรอบการเป็นสัด โค แพะ แกะ สุกร 2.1) Proestrus 3-4 2-3 2-3 3-4 วัน 2.2) Estrus 12-18 30-40 24-36 48-72 ชม. 2.3) Metestrus 3-4 2-3 2-3 2-3 วัน 2.4) Diestrus 10-14 13-15 10-12 11-13 วัน 2.5) Anestrus

10. พฤติกรรมการเป็นสัด (heat) • อยู่ภายใต้อิทธิพลของฮอร์โมน ระบบประสาท อายุ และฤดูกาล • ลักษณะการแสดงออกของพฤติกรรม - ยอมรับการขึ้นทับ - การเสาะหาตัวผู้ - กินอาหารน้อยลง - มีเมือกไหลจากช่องคลอด - บริเวณส่วนนอกของช่องคลอดบวมแดง - ตื่นตกใจง่าย

11. Follicular wave

12. ลักษณะเฉพาะของพฤติกรรมการเป็นสัดของสัตว์แต่ละชนิด(1)ลักษณะเฉพาะของพฤติกรรมการเป็นสัดของสัตว์แต่ละชนิด(1) • สุกร : Polyestrus, estrus cycle 21 วัน 1) อวัยวะเพศบวมแดง (ชัดเจนใน Gilt) 2) ยอมรับการขึ้นทับของตัวอื่น 3) กดหลังจะยืนนิ่ง 4) มีเมือกเล็กน้อย 5) สนใจสิ่งแวดล้อมมากกว่าปกติ 6) ส่งเสียงร้อง

14. ลักษณะเฉพาะของพฤติกรรมการเป็นสัดของสัตว์แต่ละชนิด(2)ลักษณะเฉพาะของพฤติกรรมการเป็นสัดของสัตว์แต่ละชนิด(2) • โค : Polyestrus, estrus cycle 21 วัน 1) อวัยวะเพศบวมแดง ? 2) ยอมรับการขึ้นทับของตัวอื่น 3) กดหลังและสะโพกจะยืนนิ่ง 4) มีเมือกไหลในช่วงเวลานาน 5) ตื่นตกใจง่าย 6) ส่งเสียงร้อง

15. ฮอร์โมนที่ควบคุมวงรอบการเป็นสัดฮอร์โมนที่ควบคุมวงรอบการเป็นสัด • GnRH • Gonadotropins • Estrogen • Progesterone • PGF2 alpha (ดูภาพที่ 2)

18. อิทธิพลของระบบประสาทต่อพฤติกรรมทางเพศอิทธิพลของระบบประสาทต่อพฤติกรรมทางเพศ 1) Visual 2) Olfactory 3) Auditory 4) Tactile

19. อิทธิพลของอายุที่มีต่อพฤติกรรมทางเพศอิทธิพลของอายุที่มีต่อพฤติกรรมทางเพศ • อายุที่สัตว์มีความสมบูรณ์พันธุ์สูงสุด - สุกร 3-4 ปี - โค 5-7 ปี - แพะ และแกะ 4-6 ปี ปรากฏการณ์ที่บ่งบอกการเสื่อมของความสมบูรณ์พันธุ์ - อัตราการตั้งท้องต่ำ - มีการตายของตัวอ่อนตลอดระยะตั้งท้องสูง

20. อิทธิพลของฤดูกาลที่มีต่อพฤติกรรมทางเพศอิทธิพลของฤดูกาลที่มีต่อพฤติกรรมทางเพศ • ปัจจัยเนื่องจากฤดูกาล - ช่วงแสง Retina Pineal gland Gonad Adenohypophysial Hypothalamus - ปริมาณและคุณภาพของอาหาร - การจำศีล

21. Male Sexual Behavior 1) การครอบครองดินแดน (Territorial and home range behavior) 2) ความก้าวร้าว (Aggressive) 3) พฤติกรรมการผสมพันธุ์ (Mating behavior)

22. ปัจจัยที่มีผลต่อการแสดงพฤติกรรมทางเพศปัจจัยที่มีผลต่อการแสดงพฤติกรรมทางเพศ 1) ระบบประสาท - Visual - Olfactory - Auditory - Tactile 2) ระบบฮอร์โมน

23. ลำดับการแสดงพฤติกรรมทางเพศลำดับการแสดงพฤติกรรมทางเพศ 1. การหาคู่ผสมพันธุ์ 2. การตรวจสอบสภาวะของคู่ผสม 3. การยอมรับการผสมของเพศเมีย 4. การผสมพันธุ์

25. ระยะของผสมพันธุ์ - ระยะเกี้ยวพาราสีและเตรียมผสมพันธุ์ (Pre-copulation) รูปแบบ : 1) แสดงพฤติกรรมก้าวร้าว 2) ริมฝีปากเผยอ (Flehmen reaction) 3) ส่งเสียงที่มีความดัง และความถี่เฉพาะ (ในสุกร และแพะ) 4) มีการยืดและแข็งตัวของ Penis 5) ขึ้นทับคู่ผสม

27. - ระยะผสมพันธุ์ (Copulation) รูปแบบ 1) Penis ยืดและแข็งตัวเต็มที่ จากขบวนการ blood accumulation 2) Courtship 3) Intromission โดยการทำงานของกล้ามเนื้อ Rectus abdominis, Carvernosous muscle, Retractor penile และ Sigmoid flexure

31. - ระยะเสร็จสิ้นการผสมพันธุ์ (Post-copulation) รูปแบบ 1) Ejaculation 2) Dismounting 3) Refractoriness

32. พฤติกรรมที่ผิดปกติทางเพศ (1) • เพศเมีย 1. Nymphomania 2. Split estrus 3. Silent heat

33. พฤติกรรมที่ผิดปกติทางเพศ (2) • เพศผู้ 1. Copulation แต่ไม่มี Ejaculation 2. Homosexual 3. Masturbation