Julia van Weert

1. Julia van Weert KliniekvoorKanker Symposium “Samenwerkingnaareenhoger plan” Tilburg, 23 september2014

2. Recall (correct herinneren van informatie) • https://www.youtube.com/watch?v=zG2DVoRP86g

3. Waarom is recallbelangrijk? * meer tevredenheid (Kessels, 2003) • * betere zelfmanagement(Galloway e.a., 1977; Mossman e.a., 1999) * betere therapietrouw (Cameron, 1996; Linn e.a., 2013) • * betere kwaliteit van leven (Maguire, 1999) • * betere gezondheid (Flocke & Stange, 2004; Henry e.a., 2008; Schillinger e.a., 2003)

4. Een paar cijfers • Een derde van de patiënten blijft na het consult met vragen zitten • 30% wijt dit aan tijdgebrek in het consult • 21% is door de spanning vergeten vragen te stellen • 19% heeft de informatie niet goed begrepen • 30 – 80% van de informatie wordt niet onthouden

6. Nog enkele cijfers • 33% te weinig informatie over ziekte • 31% te weinig informatie over behandeling • 47% te weinig informatie over te verwachten effecten • 55% te weinig informatie over bijwerkingen • 80% te weinig informatie over nazorg (Husson, 2013)

7. Goede communicatie=Patiëntgericht=Samenwerking met de patiënt

8. Vechter? Informatie-zoeker Vluchter? Informatie-vermijder Ken uw patiënt

9. Ouderen Co-morbiditeit Functioneleproblemen Cognitieve en sensorische functies Persoonlijke relevantie van informatie Geven van informatie en steun Afstemmen op behoeften van ouderen Recall van informatie Patiëntenuitkomsten(tevredenheid, therapietrouw, coping, angst, zelfmanagement, herstel)

10. Ouderen Co-morbiditeit Functioneleproblemen Cognitieve en sensorische functies Persoonlijke relevantie van informatie Geven van informatie en steun Afstemmen op behoeften van ouderen Recall van informatie Patiëntenuitkomsten(tevredenheid, therapietrouw, coping, angst, zelfmanagement, herstel)

11. Ouderen Co-morbiditeit Functioneleproblemen Cognitieve en sensorische functies Persoonlijke relevantie van informatie Geven van informatie en steun Afstemmen op behoeften van ouderen Recall van informatie Patiëntenuitkomsten(tevredenheid, therapietrouw, coping, angst, zelfmanagement, herstel)

12. Ouderen Co-morbiditeit Functioneleproblemen Cognitieve en sensorische functies Persoonlijke relevantie van informatie Geven van informatie en steun Afstemmen op behoeften van ouderen Recall van informatie Patiëntenuitkomsten(tevredenheid, therapietrouw, coping, angst, zelfmanagement, herstel)

13. angst/tobben onzekerheid schroom eigen ideeën niet durven onderbreken Waarom het vaak mis gaat Hij/zij heeft het al zo druk Daar heeft hij/zij allemaal geen tijd voor Straks vindt hij/zij dat ik zeur Misschien is het wel een domme vraag Ik wil geen ‘psychosociaal geval’ lijken

14. Ouderen Co-morbiditeit Functioneleproblemen Cognitieve en sensorische functies Persoonlijke relevantie van informatie Geven van informatie en steun Afstemmen op behoeften van ouderen Recall van informatie Patiëntenuitkomsten(tevredenheid, therapietrouw, coping, angst, zelfmanagement, herstel)

15. Ouderen Co-morbiditeit Functioneleproblemen Cognitieve en sensorische functies Persoonlijke relevantie van informatie Geven van informatie en steun Afstemmen op behoeften van ouderen Recall van informatie Patiëntenuitkomsten(tevredenheid, therapietrouw, coping, angst, zelfmanagement, herstel)

16. Ouderen Co-morbiditeit Functioneleproblemen Cognitieve en sensorische functies Persoonlijke relevantie van informatie Geven van informatie en steun Afstemmen op behoeften van ouderen Recall van informatie Patiëntenuitkomsten (tevredenheid, therapietrouw, coping, angst, zelgmanagement, herstel)

17. Ouder worden en cognitie • Working Memory • Long-term memory • Speed of Processing Door achteruitgang van geheugen en snelheid van informatieverwerking komt informatie bij ouderen waarschijnlijk minder goed over dan bij jongeren Park et al., 2003

18. Compensatie door ouderen? • (levens)ervaring (Brown & Park, 2002) • beter in staatemotiestereguleren (Mather & Carstensen, 2005)

19. Literatuur: recall van informatie (onthouden en reproduceren) Positief effect op recall: • Duidelijke informatie • Actief participerende patiënt • Gespreksonderwerpenlijst + aandacht

20. Informatie tijdens medische consulten met patiënten met kanker • Gedetailleerd • Emotionele lading • Complex • Moeilijktereproduceren

21. Recall (<65 t.o.v. > 65 jaar); consult oncoloog (n=260) Jansen et al., JCO, 2008

22. Wat voorspelt recall? Recall (%) wordtbeïnvloed door: • leeftijd (leeftijd recall ) • hoeveelheidinformatie (meer recall ) • prognose (prognose recall ) • praten over prognose (meerrecall ) Jansen et al., JCO, 2008

23. Video-observaties voorlichting over chemotherapie (N = 214 patiënten > 65; 10 ziekenhuizen) • Recall-vragenlijst afgezet tegen werkelijk verstrekte informatie • Kwaliteit van de communicatie 67 items; 4-punts Likert scale

24. Inhoud gesprek: Gemiddeld div. zkh.: 82.2 items (Jansen e.a., Gerontologist, 2008)

25. Wat wordt er onthouden? 22,3% recall 30,5 6,8 (Jansen et al, Gerontologist, 2008)

26. need to know and understand need to feel known and understood = cognitieve behoefte = emotionele behoefte Behoeften van de patiënt

27. Kankergerelateerde informatiebehoeften % (zeer) belangrijk (mean score > 2,5) (van Weert et al., PEC, 2013)

28. Kankergerelateerde informatiebehoeften % (zeer) belangrijk / aan de orde geweest (mean score > 2,5) (van Weert et al., PEC, 2013)

29. Algemene communicatiebehoeften % (zeer) belangrijk (mean score > 2,5) (van Weert et al., PEC, 2013)

30. Algemene communicatiebehoeften % (zeer) belangrijk / aan de orde geweest (mean score > 2,5) (van Weert et al., PEC, 2013)

31. Chemotherapie: Wat weet u er van? • Vragenlijst ingevuld door ruim 3000 chemotherapiepatiënten en niet-chemotherapie patiënten • Zie chemotherapie.nl (rapport Bolle e.a., 2012) • Hoe meer onvervulde informatie- en communicatiebehoeften hoe minder kennis! (Bolle et al., 2012)

32. Meest onvervuld: Informatie over de gevolgen voor dagelijks leven Aandacht voor naasten Realistische verwachtingen Ouderen (> 65) Affectieve communicatie (nog) belangrijker dan jongeren Ontevredener over Affectieve communicatie dan jongeren Onvervulde informatie- en communicatiebehoeften patiënten(n=960) (Bolle et al., 2012)

33. Vragen en signalen van patiënten 14,9 6,4 (Jansen et al, PEC, 2010)

34. Signalen van patiënten

35. Aanmoedigend Reacties op emotionele signalen doorvragen ‘minimale’ aanmoediging erkennen negeren Remmend

36. Effect van reactie zorgverlener • Hoe meer emotionele signalen worden ‘genegeerd’, hoe minder de patiënt onthoudt • Hoe meer ‘minimale aanmoediging’, hoe meer de patiënt onthoudt

37. Interventie • Training • Individuele feedback op video • Training NKI-AVL • Informatiefolder • Inhoud/structuur gesprek • ‘Question Prompt Sheet’ Gemiddelde rapportcijfer Training : 8.4 Rapportcijfer van ouderen voor informatiefolder: 8.0

38. Voorbeelden van vragen Ik zou graag deze onderwerpen willen bespreken: • 1 Medische informatie over de chemotherapie die ik krijg. • 2 Het doel van de behandeling met chemotherapie. • 3 De bijwerkingen die kunnen voorkomen bij deze behandeling. • 6 Wat ik zelf aan de bijwerkingen kan doen. • 9 Welke gevoelens de behandeling kan losmaken (angst, somberheid, hoop, sneller emotioneel). • 10 Hoe ik en mijn naasten (bijv. partner, kinderen) met de ziekte en/of behandeling kunnen omgaan. • 17 Wat er gebeurt als ik af zie van de behandeling (twijfel over keuze, vooruitzichten, verdere begeleiding)

41. Resultaten samengevat • Consultduur NIET langer • Communicatie verbeterd • Patiënt participatie verbeterd • Recall slechts beperkt verbeterd The magical number seven; plus or minus two. Some limits on our capacity for processing information. Van Weert et al, 2011; Miller, 1956

42. Hoe recall verderverbeteren? eHealth?

43. Ouderen Co-morbiditeit Functioneleproblemen Cognitieve en sensorische functies Persoonlijke relevantie van informatie Goede informatie voorafgaand aan het consult Afstemmen op behoeften van ouderen Recall van informatie Patiëntenuitkomsten (tevredenheid, therapietrouw, coping, angst, zelgmanagement, herstel)

44. Toegang tot Internet 65-74 jarigen CBS, 2012

45. Internetactiviteiten 65-74 jarigen

46. Internet informatie voor patiënten • Patiënten met kanker die Internet gebruiken voelen zich beter geïnformeerd en voorbereid (Eysenbach, 2008) • Internet informatie hielp 46% van de patiënten met kanker beter om te gaan met hun ziekte (Rice & Katz, 2006)

47. Internetgebruik chemotherapie oud (> 65 jaar) vs. jong (< 65jaar) percentages (%)

48. Conclusie • De waarde van communicatie moet niet worden onderschat • Communicatie is altijd tweerichtingsverkeer • Actieve deelname van de patiënt helpt

49. Vragen? Meer informatie: j.c.m.vanweert@uva.nl

50. www.nivel.nl/voice