แลกเปลี่ยนเรียนรู้ เรื่องการประกันคุณภาพการศึกษา ระดับอุดมศึกษา

1. แลกเปลี่ยนเรียนรู้เรื่องการประกันคุณภาพการศึกษา ระดับอุดมศึกษา อรสา ภาววิมล 25 สิงหาคม 2552 โครงการแลกเปลี่ยนเรียนรู้องค์ความรู้ตามประเด็นยุทธศาสตร์ ของสำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา

2. คุณภาพคืออะไร fitness for purpose continuous improvement excellence value added

3. ทำไมต้องมีการประกันคุณภาพการศึกษาทำไมต้องมีการประกันคุณภาพการศึกษา • เป็นการสร้างหลักประกันว่าสถาบันอุดมศึกษาจะผลิตผลงานที่มีคุณภาพและมาตรฐาน • เป็นเครื่องมือสนับสนุนให้การดำเนินงานมีคุณภาพ (รักษา/เพิ่ม) และเกิดการปรับปรุงคุณภาพอย่างต่อเนื่อง • เป็นเครื่องมือกำกับคุณภาพของผู้บริหาร • เป็นบทบัญญัติของ พ.ร.บ. การศึกษาแห่งชาติ

4. พ.ร.บ.การศึกษาแห่งชาติกับ QA IQA QA ม.47 ม.48 ม.49 EQA มีระบบ IQA ม/ส พ.ร.บ.การศึกษาแห่งชาติ พ.ศ.2542 สกอ. SARทุกปี สมศ. สาธารณชน EQA สมศ. วงรอบ 5ปี

5. กฎกระทรวงว่าด้วยระบบ หลักเกณฑ์ และวิธีการประกันคุณภาพภายใน พ.ศ. 2546 1. มีคณะกรรมการกำหนดนโยบาย หลักเกณฑ์ และแนวปฏิบัติต่างๆ (ค.ป.ภ.) 2. การพัฒนาระบบและกลไกการประกันคุณภาพให้ยึดหลัก Academic Freedom / Autonomy /Accountability เพื่อให้มีประสิทธิภาพ และสามารถรองรับการประเมินคุณภาพภายนอก 3. หลักเกณฑ์การประกันคุณภาพให้คำนึงถึงองค์ประกอบคุณภาพ 9 ด้าน 4. ระบบการประกันคุณภาพภายในถือเป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการบริหารงานตามปกติ และต้องรายงานผลต่อ สกอ. และเปิดเผยต่อสาธารณชนทุกสิ้นปีการศึกษา

6. องค์ประกอบสำคัญของ QA • องค์ประกอบคุณภาพ/มาตรฐานคุณภาพ (เชื่อมโยงกับพันธกิจ) • ตัวบ่งชี้คุณภาพ (อะไรคือตัวบอกว่ามีคุณภาพ : เชิงปริมาณ/เชิงคุณภาพ : I P O) • เกณฑ์การประเมินคุณภาพ (อิงกับมาตรฐาน) • กระบวนการประกันคุณภาพ - การควบคุมคุณภาพ (การสร้างระบบและกลไก) - การตรวจสอบคุณภาพ (การตรวจสอบ ความพร้อมของข้อมูล/หลักฐาน) - การประเมินคุณภาพ (การเตรียมการ ผู้ประเมินคุณภาพ) • การนำผลการประเมินคุณภาพไปใช้ (แผนพัฒนาคุณภาพ และ CQI)

7. 9 องค์ประกอบคุณภาพของ IQA (44 ตัวบ่งชี้) 1. ปรัชญา ปณิธาน วัตถุประสงค์ และแผนการดำเนินการ 2. การเรียนการสอน 3. กิจกรรมการพัฒนานิสิตนักศึกษา 4. การวิจัย 5. การบริการวิชาการแก่สังคม 6. การทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม 7. การบริหารและการจัดการ 8. การเงินและงบประมาณ 9. ระบบและกลไกการประกันคุณภาพ

8. หลักการ6 ประการของการพัฒนาตัวบ่งชี้ 1. ครอบคลุมทุกองค์ประกอบคุณภาพตามกฎกระทรวงฯพ.ศ.2546 2. ตอบสนองเจตนารมณ์แห่ง พ.ร.บ.การศึกษาแห่งชาติ 2542 และแก้ไขเพิ่มเติม 2545 มาตรฐานการศึกษาของชาติมาตรฐานการอุดมศึกษาและมาตรฐานที่เกี่ยวข้องสมศ. และกพร. หลักการสำคัญคือไม่ให้เป็นภาระซ้ำซ้อนในการปฏิบัติงานแก่สถาบันอุดมศึกษา 3. ครบทุกมิติของระบบ QA คือปัจจัยนำเข้ากระบวนการผลผลิตและผลลัพธ์ (ตัวบ่งชี้ที่ประเมินกระบวนการจะมีแนวปฏิบัติที่ดีพร้อมทั้งเสนอตัวอย่างแนวทางการพัฒนา)

9. 4. มีความสมดุลระหว่างมุมมองการบริหารจัดการ 4 ด้านคือ ด้านนักศึกษาและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียด้านกระบวนการภายในด้านการเงินและด้านบุคลากร/ การเรียนรู้/นวัตกรรม 5. จำนวนตัวบ่งชี้และเกณฑ์ เป็นเพียงจำนวนและเกณฑ์ขั้นต่ำสถาบันอุดมศึกษาสามารถเพิ่มเติมตัวบ่งชี้และเกณฑ์ได้ตามความเหมาะสมและอัตลักษณ์ของสถาบัน 6. ตัวบ่งชี้และเกณฑ์ มีทั้งประเภททั่วไปและประเภทที่แยกใช้เฉพาะกับสถาบัน 4 กลุ่มได้แก่ - สถาบันที่เน้นการผลิตบัณฑิตและวิจัย - สถาบันที่เน้นการผลิตบัณฑิตและพัฒนาสังคม - สถาบันที่เน้นการผลิตบัณฑิตและพัฒนาศิลปวัฒนธรรม - สถาบันที่เน้นการผลิตบัณฑิตเพียงอย่างเดียว

10. ตัวบ่งชี้คุณภาพ IQA องค์ประกอบที่ 1 ปรัชญา ปณิธาน วัตถุประสงค์ และแผนการดำเนินการ ตัวบ่งชี้2 ตัวบ่งชี้ ประกอบด้วย 1.1 มีการกำหนดปรัชญาหรือปณิธาน ตลอดจนมี กระบวนการพัฒนากลยุทธ์ แผนดำเนินงาน และมีการกำหนดตัวบ่งชี้เพื่อวัดความสำเร็จของการ ดำเนินงานตามแผนให้ครบทุกภารกิจ 1.2 ร้อยละของการบรรลุเป้าหมายตามตัวบ่งชี้ของการ ปฏิบัติงานที่กำหนด

11. ตัวบ่งชี้คุณภาพ IQA องค์ประกอบที่ 2 การเรียนการสอน ตัวบ่งชี้ 13 ตัวบ่งชี้ประกอบด้วย 2.1 มีระบบและกลไกในการพัฒนาและบริหารหลักสูตร 2.2 มีกระบวนการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ 2.3 มีโครงการหรือกิจกรรมที่สนับสนุนการพัฒนาหลักสูตรและการเรียนการสอนซึ่งบุคคล องค์กรและชุมชนภายนอกมีส่วนร่วม 2.4 จำนวนนักศึกษาเต็มเวลาเทียบเท่าต่อจำนวนอาจารย์ประจำ 2.5 สัดส่วนของอาจารย์ประจำที่มีวุฒิปริญญาตรี ปริญญาโท ปริญญาเอกหรือเทียบเท่าต่ออาจารย์ประจำ

12. ตัวบ่งชี้คุณภาพ IQA องค์ประกอบที่ 2 การเรียนการสอน ตัวบ่งชี้ 13 ตัวบ่งชี้ประกอบด้วย 2.6 สัดส่วนของอาจารย์ประจำที่ดำรงตำแหน่งอาจารย์ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ รองศาสตราจารย์ และศาสตราจารย์ 2.7 มีกระบวนการส่งเสริมการปฏิบัติตามจรรยาบรรณวิชาชีพของคณาจารย์ 2.8 มีระบบและกลไกสนับสนุนให้อาจารย์ประจำทำการวิจัยเพื่อพัฒนาการเรียนการสอน

13. ตัวบ่งชี้คุณภาพ IQA องค์ประกอบที่ 2 การเรียนการสอน ตัวบ่งชี้ 13 ตัวบ่งชี้ประกอบด้วย 2.9 ร้อยละของบัณฑิตระดับปริญญาตรีที่ได้งานทำและการประกอบอาชีพอิสระภายใน 1 ปี 2.10 ร้อยละของบัณฑิตระดับปริญญาตรีที่ได้รับเงินเดือนเริ่มต้นเป็นไปตามเกณฑ์ 2.11 ระดับความพึงพอใจของนายจ้าง ผู้ประกอบการ และผู้ใช้บัณฑิต

14. ตัวบ่งชี้คุณภาพ IQA องค์ประกอบที่ 2 การเรียนการสอน ตัวบ่งชี้ 13 ตัวบ่งชี้ประกอบด้วย 2.12 ร้อยละของนักศึกษาปัจจุบันและศิษย์เก่าที่สำเร็จการศึกษาในรอบ 5 ปีที่ผ่านมาที่ได้รับการประกาศเกียรติคุณยกย่องในด้านวิชาการ วิชาชีพ คุณธรรม จริยธรรม กีฬา สุขภาพ ศิลปะและวัฒนธรรม และด้านสิ่งแวดล้อมในระดับชาติหรือนานาชาติ 2.13 ร้อยละของอาจารย์ประจำหลักสูตรบัณฑิตศึกษาซึ่งมี คุณสมบัติเป็นที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์ที่ทำหน้าที่อาจารย์ที่ปรึกษา วิทยานิพนธ์ (เฉพาะสถาบันที่เน้นการผลิตบัณฑิตและวิจัย)

15. ตัวบ่งชี้คุณภาพ IQA องค์ประกอบที่ 3 กิจกรรมการพัฒนานิสิตนักศึกษา ตัวบ่งชี้ 2 ตัวบ่งชี้ ประกอบด้วย 3.1 มีการจัดบริการแก่นักศึกษาและศิษย์เก่า 3.2 มีการส่งเสริมกิจกรรมนักศึกษาที่ครบถ้วนและสอดคล้องกับคุณลักษณะของบัณฑิตที่พึงประสงค์

16. ตัวบ่งชี้คุณภาพ IQA องค์ประกอบที่ 4 การวิจัย ตัวบ่งชี้ 5 ตัวบ่งชี้ ประกอบด้วย 4.1 มีการพัฒนาระบบและกลไกในการสนับสนุนการผลิตงานวิจัยและงานสร้างสรรค์ 4.2 มีระบบบริหารจัดการความรู้จากงานวิจัยและงานสร้างสรรค์ 4.3 เงินสนับสนุนงานวิจัยและงานสร้างสรรค์จากภายในและภายนอกสถาบันต่อจำนวนอาจารย์ประจำ

17. ตัวบ่งชี้คุณภาพ IQA องค์ประกอบที่ 4 การวิจัย ตัวบ่งชี้ 5 ตัวบ่งชี้ ประกอบด้วย 4.4 ร้อยละของงานวิจัยและงานสร้างสรรค์ที่ตีพิมพ์เผยแพร่ ได้รับการจดทะเบียนทรัพย์สินทางปัญญา หรือนำไปใช้ประโยชน์ทั้งในระดับชาติและในระดับนานาชาติต่อจำนวนอาจารย์ประจำ 4.5 ร้อยละของบทความวิจัยที่ได้รับการอ้างอิง (Citation) ใน refereed journal หรือในฐานข้อมูลระดับชาติหรือระดับนานาชาติต่อ อาจารย์ประจำ (เฉพาะสถาบันที่เน้นการผลิตบัณฑิตและวิจัย)

18. ตัวบ่งชี้คุณภาพ IQA องค์ประกอบที่ 5 การบริการทางวิชาการแก่สังคม ตัวบ่งชี้ 5 ตัวบ่งชี้ประกอบด้วย 5.1 มีระบบและกลไกในการบริการทางวิชาการแก่สังคม ตามเป้าหมายของสถาบัน 5.2 ร้อยละของอาจารย์ประจำที่มีส่วนร่วมในการให้บริการ ทางวิชาการแก่สังคม เป็นที่ปรึกษา เป็นกรรมการวิทยานิพนธ์ภายนอก สถาบัน เป็นกรรมการวิชาการ กรรมการวิชาชีพในระดับชาติหรือระดับ นานาชาติต่ออาจารย์ประจำ

19. ตัวบ่งชี้คุณภาพ IQA องค์ประกอบที่ 5 การบริการทางวิชาการแก่สังคม ตัวบ่งชี้ 5 ตัวบ่งชี้ประกอบด้วย 5.3 ร้อยละของกิจกรรมหรือโครงการบริการทางวิชาการ และวิชาชีพที่ตอบสนองความต้องการพัฒนาและเสริมสร้างความ เข้มแข็งของสังคม ชุมชน ประเทศชาติและนานาชาติต่ออาจารย์ประจำ 5.4 ร้อยละของระดับความพึงพอใจของผู้รับบริการ 5.5 จำนวนแหล่งให้บริการทางวิชาการและวิชาชีพที่ได้รับ การยอมรับในระดับชาติหรือระดับนานาชาติ (เฉพาะสถาบันที่เน้น การผลิตบัณฑิตและพัฒนาสังคม)

20. ตัวบ่งชี้คุณภาพ IQA องค์ประกอบที่ 6 การทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม ตัวบ่งชี้3 ตัวบ่งชี้ ประกอบด้วย 6.1 มีระบบและกลไกในการทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม 6.2 มีผลงาน หรือชิ้นงานการพัฒนาองค์ความรู้ และสร้าง มาตรฐานศิลปวัฒนธรรม (เฉพาะสถาบันที่เน้นการผลิตบัณฑิตและ พัฒนาศิลปวัฒนธรรม) 6.3 ประสิทธิผลในการอนุรักษ์ พัฒนาและสร้างเสริม เอกลักษณ์ ศิลปวัฒนธรรม(เฉพาะสถาบันที่เน้นการผลิตบัณฑิตและ พัฒนาศิลปวัฒนธรรม)

21. ตัวบ่งชี้คุณภาพ IQA องค์ประกอบที่ 7 การบริหารและการจัดการ ตัวบ่งชี้ 9 ตัวบ่งชี้ประกอบด้วย 7.1 สภาสถาบันใช้หลักธรรมาภิบาลในการบริหารจัดการและสามารถผลักดันสถาบันให้แข่งขันได้ในระดับสากล 7.2 ภาวะผู้นำของผู้บริหารทุกระดับของสถาบัน 7.3 มีการพัฒนาสถาบันสู่องค์การเรียนรู้ 7.4 มีระบบและกลไกในการบริหารทรัพยากรบุคคลเพื่อพัฒนา และธำรงรักษาไว้ให้บุคลากรมีคุณภาพและประสิทธิภาพ

22. ตัวบ่งชี้คุณภาพ IQA องค์ประกอบที่ 7 การบริหารและการจัดการ ตัวบ่งชี้ 9 ตัวบ่งชี้ประกอบด้วย 7.5 ศักยภาพของระบบฐานข้อมูลเพื่อการบริหาร การเรียนการสอน และการวิจัย 7.6 ระดับความสำเร็จในการเปิดโอกาสให้บุคคลภายนอกเข้ามามีส่วนร่วมในการพัฒนาสถาบันอุดมศึกษา 7.7 ร้อยละของอาจารย์ประจำที่ได้รับรางวัลผลงานทางวิชาการหรือวิชาชีพในระดับชาติหรือนานาชาติ

23. ตัวบ่งชี้คุณภาพ IQA องค์ประกอบที่ 7 การบริหารและการจัดการ ตัวบ่งชี้ 9 ตัวบ่งชี้ประกอบด้วย 7.8 มีการนำระบบบริหารความเสี่ยงมาใช้ในกระบวนการบริหารการศึกษา 7.9 ระดับความสำเร็จของการถ่ายทอดตัวบ่งชี้และเป้าหมายของระดับองค์กรสู่ระดับบุคคล

24. ตัวบ่งชี้คุณภาพ IQA องค์ประกอบที่ 8 การเงินและงบประมาณ ตัวบ่งชี้2 ตัวบ่งชี้ ประกอบด้วย 8.1 มีระบบและกลไกในการจัดสรร การวิเคราะห์ค่าใช้จ่าย การตรวจสอบการเงินและงบประมาณอย่างมีประสิทธิภาพ 8.2 มีการใช้ทรัพยากรภายในและภายนอกสถาบันร่วมกัน

25. ตัวบ่งชี้คุณภาพ IQA องค์ประกอบที่ 9 ระบบและกลไกการประกันคุณภาพ ตัวบ่งชี้ 3 ตัวบ่งชี้ประกอบด้วย 9.1 มีระบบและกลไกการประกันคุณภาพภายในที่เป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการบริหารการศึกษา 9.2 มีระบบและกลไกการให้ความรู้และทักษะด้านการประกันคุณภาพแก่นักศึกษา 9.3 ระดับความสำเร็จของการประกันคุณภาพการศึกษาภายใน

29. ความสัมพันธ์ระหว่าง สกอ. สถาบันอุดมศึกษา และ สมศ. Co-ordination/information dissemination สกอ. สถาบันอุดมศึกษา สมศ. การพัฒนา IQA การประเมินคุณภาพภายนอก

30. บทบาทของ สกอ. กับการประกันคุณภาพ • ถ่ายทอดนโยบาย หลักเกณฑ์ แนวปฏิบัติต่าง ๆ ไปสู่สถาบันอุดมศึกษา • ส่งเสริมสนับสนุนให้สถาบันอุดมศึกษาดำเนินงานการประกันคุณภาพให้ได้มาตรฐานและเข้มแข็ง ทั้งด้านการสนับสนุนเชิงวิชาการ งบประมาณ เทคโนโลยี • ติดตามผลการดำเนินงาน (วิเคราะห์ SAR) และนำเสนอต่อผู้บริหารและคณะกรรมการที่เกี่ยวข้อง เพื่อการกำหนดนโยบายส่งเสริมคุณภาพ

31. เครื่องมือดำเนินงานระหว่าง สกอ. กับสถาบันอุดมศึกษา • การสื่อสารหลายช่องทางทั้งเป็นทางการและไม่เป็นทางการ : หนังสือ การประชุมสัมมนา การฝึกอบรม website (ถาม-ตอบ) การติดต่อทางโทรศัพท์ • ใช้เครือข่ายของ สกอ. เป็นตัวขับเคลื่อนงานประกันคุณภาพ

32. ระบบการประกันคุณภาพการศึกษาภายในใหม่ระบบการประกันคุณภาพการศึกษาภายในใหม่ 1. ตัวบ่งชี้คุณภาพ 44 ตัว (ตัวร่วม 39 เฉพาะ 5) เริ่มใช้ในปีการศึกษา 2550 2. ให้ความสำคัญกับการประเมินตั้งแต่ระดับภาควิชา คณะ จนถึงระดับสถาบัน 3. ผู้ประเมินคุณภาพการศึกษาภายในจะต้องผ่านหลักสูตร สกอ. ( 3 หลักสูตร 18 รุ่น : 2,000 คน หรือสถาบันจัดฝึกอบรมขยายผล : 2,000 คน ) 5. มีผู้ทรงคุณวุฒิภายนอกร่วมเป็นผู้ประเมินคุณภาพ 4. ใช้ฐานข้อมูลการประกันคุณภาพการศึกษาภายใน (CHE QA Online) ในการจัดทำรายงานการประเมินคุณภาพภายใน/ การประเมินออนไลน์

33. ปัจจัยแห่งความสำเร็จของการประกันคุณภาพปัจจัยแห่งความสำเร็จของการประกันคุณภาพ • ความตระหนักและทัศนคติของบุคลากรต่อการประกันคุณภาพ • การทำงานเป็นทีม • การฝึกอบรมพัฒนาบุคลากร • ความพร้อมด้านทรัพยากร : ภาวะผู้นำ บุคลากร งบประมาณ ระบบ IT โครงสร้างองค์กร การกำหนดผู้รับผิดชอบ • วัฒนธรรมคุณภาพ

34. 60 47 . 27 50 40 30 ร้อยละ % 20 18 . 18 20 14 . 55 10 0 เน้นการผลิตบัณฑิตและพัฒนาสังคม เน้นการผลิตบัณฑิต เน้นการผลิตบัณฑิตและวิจัย เน้นการผลิตบัณฑิตและพัฒนาศิลปะและวัฒนธรรม แผนภูมิที่ 1 แสดงการจัดกลุ่มของสถาบันอุดมศึกษา

35. สถาบันอุดมศึกษาเอกชน 15% มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ 10% มหาวิทยาลัยของรัฐสังกัดทบวงเดิม สถาบันอุดมศึกษาเอกชน มหาวิทยาลัยของรัฐสังกัดทบวงเดิม 75% มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ แผนภูมิที่ 2 แสดงประเภทสถาบันในกลุ่มเน้นการผลิตบัณฑิตและวิจัย

36. มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ 3.85% . สถาบันอุดมศึกษาเอกชน 38.46% . มหาวิทยาลัยราชภัฏ 57.69% มหาวิทยาลัยราชภัฏ สถาบันอุดมศึกษาเอกชน แผนภูมิที่ 3 แสดงประเภทสถาบันในกลุ่มเน้นการผลิตบัณฑิต และพัฒนาสังคม มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ

37. มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ 6.25 % มหาวิทยาลัยราชภัฏ 43.75% สถาบันอุดมศึกษาเอกชน 50 % สถาบันอุดมศึกษาเอกชน มหาวิทยาลัยราชภัฏ มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ แผนภูมิที่ 4 แสดงประเภทสถาบันในกลุ่มเน้นการผลิตบัณฑิตและพัฒนา ศิลปะและวัฒนธรรม

38. . มหาวิทยาลัยราชภัฏ 9.09 % มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ 4.55 % สถาบันอุดมศึกษาเอกชน 86.36 % สถาบันอุดมศึกษาเอกชน มหาวิทยาลัยราชภัฏ มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ แผนภูมิที่ 5 แสดงประเภทสถาบันในกลุ่มเน้นการผลิตบัณฑิต

39. 90 80 80 70 60 50 ร้อยละ % 40 30 20 12 . 73 6 . 36 10 0 . 91 0 รับรองมาตรฐานระดับดี รับรองมาตรฐานระดับดีมาก รอพินิจ ไม่รับรองมาตรฐาน แผนภูมิที่ 6 แสดงผลการประเมินคุณภาพในภาพรวมระดับสถาบัน

40. ประเด็นสำคัญที่พบจากผลการประเมินคุณภาพภายนอกรอบสองประเด็นสำคัญที่พบจากผลการประเมินคุณภาพภายนอกรอบสอง 1. สถาบันอุดมศึกษาร้อยละ 92.73 (102 แห่ง) จัดการศึกษาได้มาตรฐาน ร้อยละ 7.27 (8 แห่ง) ยังไม่ได้มาตรฐาน 2. มาตรฐานคุณภาพ 3 ลำดับแรกที่สถาบันอุดมศึกษามีผลการประเมิน ไม่ได้มาตรฐาน คือ ลำดับที่ 1 มาตรฐานด้านงานวิจัยและงานสร้างสรรค์ ลำดับที่ 2 มาตรฐานด้านคุณภาพบัณฑิต ลำดับที่ 3 มาตรฐานด้านหลักสูตรและการเรียนการสอน

41. สรุปผลการประเมินคุณภาพภายนอกรอบสอง แบบรอพินิจ และ ไม่รับรองมาตรฐาน หมายเหตุ ข้อมูลจาก สมศ. ณ วันที่ 13 กรกฎาคม 2552

42. กรณีรอพินิจ

43. กรณีไม่รับรองมาตรฐาน