1 / 41

BİLİMSEL ARAŞTIRMALARDA VERİ TOPLAMA

Doç. Dr. Alper AYTEKİN. BİLİMSEL ARAŞTIRMALARDA VERİ TOPLAMA. Bu bölüm sonunda; İkincil verilerin tespiti ve kullanımı Birincil verilerin gereği Anket, mülakat ve gözlem yöntemleriyle veri edinme gereği Yöntemlerin uygun kullanım alanları Bu yöntemlerin üstünlük ve zayıf yönleri

orsin
Download Presentation

BİLİMSEL ARAŞTIRMALARDA VERİ TOPLAMA

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. Doç. Dr. Alper AYTEKİN BİLİMSEL ARAŞTIRMALARDA VERİ TOPLAMA

  2. Doç. Dr. Alper AYTEKİN • Bu bölüm sonunda; • İkincil verilerin tespiti ve kullanımı • Birincil verilerin gereği • Anket, mülakat ve gözlem yöntemleriyle veri edinme gereği • Yöntemlerin uygun kullanım alanları • Bu yöntemlerin üstünlük ve zayıf yönleri Hakkında bilgi edinmiş olacaksınız.

  3. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Giriş • Bir araştırmadan sağlıklı sonuçlar elde edilmek isteniyorsa, değişkenlere ait bilgilerin (verilerin) sağlıklı (güvenli) olması gerekmektedir. • Eğer bilgiler sağlıklı değilse analiz tekniği veya kuramsal yapı ne kadar güçlü olursa olsun sağlıklı sonuçlara ulaşmak mümkün değildir. • (Kirli suyla elinizi temizleyemezsiniz!)

  4. Doç. Dr. Alper AYTEKİN İkincil veriler • Daha önceden üzerinde çalışma yapılarak elde edilen verilere ikincil veriler denir. • Bu veriler; • Kamu kurumlarından (TÜİK, DPT, Bakanlıklar vb.gibi) • Mesleki kuruluşlardan (TÜSİAD, TOBB, İSO • Uluslar arası kuruluşlardan (İMF, Dünya Bankası, Dünya Turizm Örgütü vb) • Şirketlerden, • Diğer kaynaklardan (Tezlerden, Kitaplardan vb) • Temin edilebilir.

  5. Doç. Dr. Alper AYTEKİN İkincil veri türleri

  6. Doç. Dr. Alper AYTEKİN İkincil verilerin Üstünlükleri • Daha az kaynak kullanımı • Periyodik çalışmalara imkan tanıması • Karşılaştırma ve sağlama yapma imkanı sağlaması

  7. Doç. Dr. Alper AYTEKİN İkincil verilerin zayıflıkları • Araştırmacının ihtiyacını karşılamayacak nitelikte olması • Verileri elde etmek için belli bir bedel ödenmesi gerekebilir • İkincil veriler, çalışmaları olması gerekenden daha kapsamlı (geniş) hale getirebilir.

  8. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Birincil veriler • Araştırmacının, çalışması için ihtiyaç duyduğu özgün verileri değişik araçlar kullanarak kendisinin toplaması ile oluşan verilere birincil veriler denir. • Günlük hayatımızda farkında olmadan birincil veriler elde ederiz. Bir kazaya tanıklık etmek, bir maç izlemek gibi.

  9. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Birincil veri toplama yöntemleri • Anket • Gözlem • Mülakat

  10. Doç. Dr. Alper AYTEKİN ANKET • Cevaplandırıcının daha önce belirlenmiş bir sıralamada ve yapıda oluşturulan sorulara karşılık vermesiyle veri elde etme yöntemidir . • Elde edilen verilerin bilgisayar destekli istatistiksel programlar yardımıyla kısa sürede değerlendirilebilmesi anket yönteminin yaygınlık kazanmasında etkili olmuştur.

  11. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Anket Süreci • Problemin ifade edilmesi • Deneklerin seçimi • Soru formunun düzenlenmesi • Soru formunun geçerliliğinin sorgulanması (gereksiz soruların ayıklanması) • Anket yapılacak kişilere bilgi verilmesi • Formun dağıtılması (önceden bir pilot çalışma yapılır) • Takip çalışması yapılması

  12. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Anket Türleri

  13. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Geleneksel anket türleri • Anketin nasıl yönetildiği önemlidir. • Anketin doldurulmasında, hazırlayanın herhangi bir katkısı yoksa, cevaplayıcının yönettiği anket söz konusudur. • Posta, faks, elden anket bırakma gibi, • Diğer taraftan, anketörün gözetiminde doldurulan anketler ise araştırmacının yönettiği anketlerdir.

  14. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Modern anket türleri • E-posta ve internet vasıtasıyla yapılan anketlerdir. • E-posta anketlerin Avantajları; • daha düşük maliyetlidirler • İnternete bağlı olan her yerden cevaplandırılabilir • Gözden kaçma gibi bir ihtimal yoktur • Rahat bir ortamda cevaplandırılır • Zaman sınırlaması yoktur

  15. Doç. Dr. Alper AYTEKİN • Dezavantajları • Sadece e-postası ve interneti olan kişilere uygulanabilir • Yeterli bilgiye sahip olmayabilirler • Anket görmezden gelinebilir.

  16. Doç. Dr. Alper AYTEKİN • İnternet anketleri; kişiye özel değildirler. • Özellikle günlük gelişmeler ve siyasi tercihler konusunda vatandaşların tercihlerini öğrenmeye çalışırlar. • Örnek ? Akademik memnuniyet anketi

  17. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Değişik anket yöntemlerinin tercihinde kullanılabilecek ölçütler(B.K) • Anketlerin şekillenmesinde araştırmacının amacı ve araştırma soruları belirleyici rol oynar; • Cevaplayıcının özellikleri • Anket formunun “belirli bir kişiye” doldurtma isteği • Analiz için gerek duyulan denek sayısı • Veri edinebilmek için sorulması gereken soru biçimi • Sorulması gereken soru miktarı gibi, • Yöntem önemlidir, cevaplayıcının yerine başkaları cevap verebilir, zıtlaşmalar olabilir, birini memnun etme olabilir,

  18. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Anket İçeriğinin Oluşturulması • Sadece gerekli bilgiler yer almalıdır. • Değişkenlere bağlı soruların dikkatli seçilmesi gerekir • Mutlaka örnek bir pilot uygulama yapılmalıdır • Uzun anketler cevaplanma oranını düşürür

  19. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Anket formunu düzenlenmesi • Soru türleri: • Açık uçlu sorular: Bartın üniversitesi hakkındaki düşüncelerinizi söyler misiniz? • Liste soru: Aşağıdaki yeteneklerden hangisine sahipsiniz?Birden çok seçenek işaretlenebilir. (Yabancı dil, Ehliyet, Bilgisayar) • Kategorik sorular: Yaşınız? (20-24, 25-29) • Sıralama soruları: Araba alırken dikkat ettiğiniz faktörleri sıralayınız? (güvenlik, hız, ekonomiklik) • Nicelik Belirten sorular: Yaklaşık (tahmini) bir sayıyı ifade eden cevaplar istendiğinde sorulan sorudur. Kaç çocuğunuz var? İşyerindeki çalışan sayısı nedir?

  20. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Sorularda Kelime Seçimi • Belirsizlikler: Sorularda belirsizlik ve varsayımlardan kaçınılmalı • Hafıza: Hafızaya dayalı sorulardan kaçınmak gerekir • Bilgi: Çok dikkat etmek gerekir (Kıbrıs Nerdedir?) • Çifte amaçlı soru: İki farklı şekilde anlamlandırılacak soru türleridir? • Yönlendirici soru: Araştırmacın istediği türde cevaplar almasına olanak tanıyan sorular. • Varsayımsal soru: Varsayımlara dayanan sorular sorulmamalı. (Günde kaç sigara içiyorsunuz? Veya kaç yıllık evlisiniz? ) • Rahatsız edici sorular: Bu tür sorular anketin en sonlarına konulmalıdır. Başlangıçta sorulursa cevaplayıcı diğer sorulara da cevap vermeyebilir. ( Mahrem konular, dini konular, özel sorular)

  21. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Anketin yapısı ve görünüşü • Anketin yapısı ve görünüşü anketin amacına ulaşmasını sağlayan önemli bir unsurdur. • Mümkün olduğunca bölümlere ayrılmalıdır. • Her bölümde sorular 1 den başlamalıdır. • İlk sorular kolay cevaplanabilir olmalıdır. • İdeal uzunlukta olmalıdır (Çok kısa ve çok uzun değil)

  22. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Anketin amacının açıklanması • Eğer yüz yüze bir anket uygulanmıyorsa, anketin amacı, açık ve net olarak açıklanmalıdır. Ayrıca cevaplayıcıların verdiği cevapların başka bir amaç için kullanılmayacağının güvencesi de verilmelidir. • Açıklama genel 2-3 satırdan daha fazla yer kaplamamalıdır. • Formun nasıl doldurulacağı ile ilgili bilgi verilmelidir. • Neden o kurum seçilmiştir. • Nasıl geri gönderilecektir, soruları da yanıtlanmalıdır.

  23. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Pilot Uygulama • Pilot Uygulama; ankette yer alması muhtemel hatalardan kaçınmak için anketin deneklere dağıtılmadan önce belli sayıda kişiye uygulanmasıdır. • Anketlerde iki tür hata olabilir. • Araştırma tasarımı hatası (istenen bilgiyi ölçememe) • İfade hataları (karşı tarafın soruyu yanlış anlaması)

  24. Doç. Dr. Alper AYTEKİN • Araştırma tasarım hatası, • Araştırmanın ölçmek istenen konuya ilişkin verileri toplayamamasıdır. Bunun önüne geçmek için, uzman kişilerden, danışmanlardan yararlanmak gerekir. • İfade hatalarının önüne geçmek içinde, hazırlanan soruların ilgili kişiler tarafından aynı şekilde algılanması için en az 10 kişiye bir pilot uygulama yapılmalıdır.

  25. Doç. Dr. Alper AYTEKİN MÜLAKAT • Mülakat; iki veya daha fazla sayıda insan arasında belli bir amaç etrafında yapılan tartışmalardır. • Yetenekli bir mülakatçı, soru formlarında asla olamayacak şekilde belli bir alandaki fikirleri ortaya çıkarabilir. • Anket ile her soruya cevap alamayabiliriz, bu nedenle mülakatlar sosyal bilimlerde bu boşluğu doldurabilir. • Özellikle yöneticiler, anketlere nazaran mülakatlara daha sıcak bakmaktadırlar. • Bireysel temas kurabilmek mülakatın ün şartlarından birisidir.

  26. Doç. Dr. Alper AYTEKİN

  27. Doç. Dr. Alper AYTEKİN • Biçimsel Mülakat; Daha önceden belirlenmiş standart soru setlerinden oluşan sorulardan oluşur. • Yarı-Biçimsel Mülakat; Ana hatları belirli, ancak cevap verenin veya mülakatçının kendi geliştirdiği bazı sorulara da yer verilir.(En tercih edilen mülakat yöntemidir) • Biçimsel Olmayan Mülakat; Genel anlamda var olan bilgiyi açığa çıkarmak için yapılır. Önceden belirlenmiş bir soru yoktur. Ancak mülakatçı nereye ulaşacağını bilmelidir.

  28. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Mülakatın Üstün ve Zayıf Yönleri • Üstün yönleri; • Anketler yoluyla elde edilemeyen bilgiler elde edilebilir. • Zayıf Yönleri; • Çok zaman alır, • Bireysel temas söz konusu olduğu için, sübjektif değerlendirmeler söz konusu olabilir. • Analizinin zor olmasıdır.

  29. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Mülakat süreci • Anket hazırlama sürecine benzer, • Sorulacak sorular iyi hazırlanmalıdır, • Örnek kütle daha küçük belirlenir • Deneyimli olmak gerekir • Zaman hususuna çok dikkat edilmelidir. • İlk izlenim çok önemlidir, cevap verici rahatlatılmalıdır (bu bir sorgu değildir), • Araştırmanın amacı ve gizliliği hakkında bilgi verilmelidir.

  30. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Mülakatlarda önyargı • Cevaplayıcının mülakatçıyı memnun etme isteği • Cevaplayıcı ile mülakatçı arasında oluşabilecek bir çekişme veya düşmanlık • Mülakatçının “kafasındaki doğrulara” uygun cevap alma gayreti

  31. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Mülakatın zamanı ve yeri • Mülakatçı planlarını cevaplayıcının konumuna ve zamanına uygun yapmalıdır. • Mümkünse kesintiye mahal vermeyecek bir yer tercih edilmelidir, • Bir birine yakın yerdeki cevaplayıcılarla aynı gün randevulaşmak zamanı etkin kullanmak açısından zorunludur. • Kovulmayı beklemeden mülakatı bitirmek gerekir.

  32. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Kayıt ve tasnif • Eğer mümkünse mülakat ses veya görüntülü olarak kaydedilmelidir. • Genel olarak cevap vericiler bu gibi durumdan rahatsız olurlar. • Mülakatçı kendi geliştirmiş olduğu bir sistemle kayıt tutabilir • Eğer bu da mümkün değilse, mülakatın hemen akabinde, mülakat özetlenmelidir.

  33. Doç. Dr. Alper AYTEKİN GÖZLEM • Belli bir olgunun mevcut durumunu soru sorarak değil, bizzat gözlemleyerek incelemeye denir. • Bazı durumlarda anket ve mülakat gerçeği değil, algılananı ortaya çıkarırlar. Oysa gözlem yoluyla gerçekleri ortaya çıkarmada daha başarılı olabilir. • Yapılan bir araştırmada, çalışanlara iş yeri telefonlarının özel amaçla kullanılıp-kullanılmadığı sorulsa, büyük bir kısmı hayır diyecektir. • Ancak onlardan habersiz yapılan bir gözlem gerçeği ortaya koyacaktır.

  34. Doç. Dr. Alper AYTEKİN

  35. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Katılımsız Gözlem; • Gözlemci gözlemlenen duruma doğrudan katılmaz. Başlıca yöntemler; • Doğal Gözlem; Bu tür gözlemlerde gözlemci bilerek hiçbir durumu kontrol ve maniple etmez. İşyerlerinde çalışanların izlenmesi gibi. • Simülasyon Gözlem; Bu yöntemde araştırmacı gözlemlenecek durumu oluşturur ve deneklere yapmaları gereken faaliyetleri söyler. Eğitim programlarında yaygın bir kullanım alanı vardır. • Kişisel rol oynamak; gözlemci, sadece bir kişinin davranışı ile ilgilidir. Deneğe bir rol verilir. Gözlemci de deneğin problemi çözme yolunu ve yöntemini gözlemler. (satış elemanlarının farklı müşterilere yaklaşımı) • Grup rol oynamak; Küçük bir gruba bir durum ve problem verilir, çözümler değerlendirilir ve kaydedilir. Liderlik, bilgi, yetenek, grubu etkileme vb. gibi yetenekler ortaya çıkar. • Oyun Oynamak; deneklere kağıt oyunları, yap-boz vb. oyun ve oyuncaklar verilir ve kazanmaları istenir. Yukarıdaki gibi, burada da liderlik, yaratıcılık, sorun çözme yetenekleri ortaya konmaya çalışılır.

  36. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Katılımlı Gözlem • Bu araştırmada gözlemci, gözlemlenen durumun içerisinde bir katılımcı olarak yer alır. • Böyle bir gözlemin amacı bazı şeylerin dışarıdan bakıldığında farklı, içerden ise daha farklı olabileceği gerçeğinden hareketle en özgün veriye ulaşmaktır. • Böylesi bir gözlemle ayrıca çok daha fazla veriye ulaşmak da mümkün olabilir.

  37. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Gözlem araştırmasının yapılması • Gözlem araştırması da diğer anket ve mülakat süreçlerindeki evreleri kapsar. • Problemin seçimi ve tanımlanması • Kaynak taraması, • Hipotez geliştirme • Evreni belirleme • Örnek kütle oluşturma • Uygulama • Rapor yazma

  38. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Gözlemlenecek Değişkenlerin Tanımlanması • Gözlemcinin incelediği olay veya olguya ilişkin bütün olanı biteni görmesi ve kaydetmesi mümkün değildir. • Bu nedenle nelerin gözlemleneceği (hipoteze bağlı olarak) belirlenmek zorundadır. • Örneğin, garsonların kaba müşterilere karşı verdikleri tepki ölçülmek isteniyorsa, kabalık olarak nitelendirilen durumlara ilişkin gözlemler yapılmalıdır. • Bunun içinde önce kabalık tanımı açık ve net olarak belirlenmelidir.

  39. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Gözlemlerin kaydedilmesi • Gözlemci bir anda sadece bir davranışı gözlemleyip kaydetmelidir. • Örneğin, çalışmasında çalışanları ve yöneticilerin davranışlarını gözleyen bir kimse, belli bir süre çalışanın davranışlarını, daha sonra da yöneticinin davranışını gözlemlemelidir. • Genel kural olarak kayıtları davranışların oluştuğu anda tutmak gerekir. • Örnek gözlem tablosu; 96

  40. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Örnek bir anket hazırlama • Öğrencilerin, Bartın üniversitesi ve Bartın Hakkındaki değerlendirmeleri? • Hangi sorular sorulmalı? • Hangi değişkenler kullanılmalı? • Nereden geliyorlar? • Barınma imkanları • Aylık harcamaları • Harcama grupları

  41. Ders Bitti Dinlediğiniz için Teşekkürler Doç. Dr. Alper AYTEKİN

More Related