KẾT QUẢ CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH BỆNH α THALASSEMIA TẠI BỆNH VIỆN NHI TRUNG ƯƠNG

1. KẾT QUẢ CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH BỆNH α THALASSEMIA TẠI BỆNH VIỆN NHI TRUNG ƯƠNG Bs. NGÔ DIỄM NGỌC và cs TP HUẾ 16-17/5/2014

2. ĐẶT VẤN ĐỀ • Bệnh α-Thalassemia: • Bệnh di truyền lặn trên NST thường • Do thiếu hụt tổng hợp chuỗi α globin trong phân tử hemoglobin • Dịch tễ học người mang gen bệnh α Thalassemia: • Phổ biến nhất thế giới và Đông Nam Á • Lào: 43%; Thái Lan: 15-30%; Trung quốc: 5-15%; Singapore: 3% • Việt Nam: • Chưa có nghiên cứu đầy đủ • Chưa có thống kê dịch tễ học (Fucharoen S et al.,South Asian J Med, 1992, 23:647-655; Winichagoon P et al., South Asian J Med, 1992, 23:7-13;Chen FE et al.,N Engl J Med, 2000, 343: 544-550; Law HY et al., Inter Thal Conference, 2008)

3. ĐẶT VẤN ĐỀ • Vấn đề α Thalassemia: • ~ 50 BN mắc mới/năm tại BV Nhi TƯ. • Gây thiếu máu tan máu hàng đầu ở trẻ em. • Lâm sàng, kiểu gen đa dạng, liên quan giữa kểu gen và kiểu hình: • HbH: thiếu máu nặng • Hb Bart’s: phù thai, lưu thai • Giảm tỷ lệ sinh con mắc α Thalassemia Thai mắc Hb Bart’s (Thalassemia International Foundation (TIF-2003)

4. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 1. Xác định người mang gen và các dạng đột biến trên gen α globin 2. Phát hiện trước sinh thai α thalassemia.

5. Bình thường (αα/αα) TỔNG QUAN • Các thể bệnh α Thalassemia và kiểu gen : Mang gen bệnh (αα/-α): α thal thể nhẹ (--/αα) (-α/-α): Thay đổi nhẹ chỉ số huyết học HbH (--/-α): thiếu máu hồng cầu nhỏ, nhược sắc Hb Bart’s (--/--) : Phù thai, thai chết lưu

6. TỔNG QUAN • Cơ sở phân tử gen α - Globin: • Locus: 16p13.3 • 2 gen: HbA1 (840bp, 3 exon, 2 intron) và HbA2 (830bp, 3 exon, 2 intron) • ~128 đột biến tần suất khác nhau ở các chủng tộc khác nhau

7. TỔNG QUAN • Các đột biến mất đoạn thường gặp trên gen α globin: • 7 dạng đột biến mất đoạn thường gặp: • 2 gen: (--SEA/ αα), (--Fil/ αα), (--Thai/ αα) • 1 gen: (-α4.2 αα), (-α3.7 αα), (-HbCs αα), (-HbQs/αα) Chui et al. (2003). Blood. 101:791-800

8. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU • Thiết kế nghiên cứu: Ngang mô tả • Đối tượng nghiên cứu: • Mục tiêu 1: • 170 cặp vợ chồng có tiền sử sinh con mắc α Thalassemia • Mục tiêu 2: • 50 thai nhi có nguy cơ cao mắc α Thalassemia • Thời gian nghiên cứu: 1/2012 - 9/2013 • Địa điểm nghiên cứu: Khoa DT&SHPT BV Nhi TƯ

9. 170 cặp vợ chồng có tiền sử sinh con mắc α thalassemia Tách DNA máu ngoại vi Xác định kiểu gen Kết quả nghiên cứu Multi-Gap-PCR/ARMS-PCR Giải trình tự gen 50 thai 17-18 tuần nguy cơ cao mắc α Thal - CDDTS Chọc hút dịch ối, tách DNA tế bào ối PCR và giải trình tự gen SƠ ĐỒ NGHIÊN CỨU

10. PHƯƠNG PHÁP SÀNG LỌC ĐỘT BIẾN Trình tự mồi thiết kế theo Samuel S.Chong et al. (2000). Blood,95:360-362 Quy trình phân tích theo Chen TP et al. (2002). Int J Hematol,75(3):277-80

11. KẾT QUẢ • Xác định kiểu gen của người sinh con mắc HbH • Mất đoạn 2 gen trên 1 NST (--SEA/αα): 54 (50%) • Mất đoạn 1 gen (-HbCs/αα): 35 (32.4%) • 2 mất đoạn 1 gen trên 2 NST (-α 3.7/-HbCs/αα): 1 (0.9%) • Đột biến điểm hiếm gặp (-c.2delT/αα): 5 (4.6%)

12. --SEA/αα, KẾT QUẢ • Xác định người mang gen của cặp vợ chồng có thai bị phù rau thai • Người mang gen α thalassemia: 95/110 (86.4%) • 100% mang kiểu (--SEA/αα)

13. KẾT QUẢ • Chẩn đoán trước sinh thai HbH - Kiểu gen của bố mẹ: • (--SEA/-HbCs): 10/22 (45.5%) • (--SEA/-α3.7): 5/22 (22.7%)

14. KẾT QUẢ • Chẩn đoán trước sinh thai HbH - Kiểu gen của thai: • Bình thường - 5/22 (22.7%) • Dị hợp tử - 13/22 (59.1%) • HbH - 4/22 (18.2%)

15. KẾT QUẢ • Chẩn đoán trước sinh thai Hb Bart’s - Kiểu gen của thai: • Bình thường - 5/28 (17.9%) • Dị hợp tử - 9/28 (32.1%) • Hb Barts - 14/28 (50%)

16. 9 8 7 6 5 4 3 2 1 M 2053bp-List1 2022bp- α3.7 1800bp- α2 1628bp- α4.2 1349bp- SEA KẾT QUẢ • Đột biến mất đoạn thường gặp gen α globin bằng kỹ thuật Multiplex Gap PCR. M: Marker 1kb. (1>5): Chứng (1): bình thường (2): Het mất đoạn --SEA (3): Het mất đoạn -α3.7 (4): mất đoạn SEA+-α4.2 (5): mất đoan --SEA + -α3.7 (HbH) (6): DNA mất đoan--SEA +-α4.2 (7): DNA Het mất đoạn -α4.2 (8,9): DNA mất đoạn --SEA

17. 1 1 3 2 4 N M N M M M N N KẾT QUẢ • Xác định kiểu gen bệnh α Thalassemia bằng kỹ thuật C-ARMS-PCR M: Marker 1kb (1): Chứng bình thường (2): Chứng dị hợp đột biến -HbCs (3,4): DNA dị hợp đột biến -HbQs 283bp-HbCs 238bp-HbQs

18. M 1 2 3 4 5 6 7 8 9 2022bp-α3.7 1800bp-α2 1628bp-α4.2 1349bp-SEA KẾT QUẢ • Chẩn đoán trước sinh bệnh α Thalassemia bằng kỹ thuật PCR: M: Marker 1kb (1>5): Chứng (1): Bình thường (2): Dị hợp đột biến --SEA (3): Đồng hợp đột biến –SEA (Hb Bart’s) (4): --SEA + α3.7 (HbH) (5): --SEA + α4.2 (HbH) (6,7):DNA bố và mẹ dị hợp --SEA (8): DNA thai đồng hợp tử–SEA (Hb Bart’s) (9): Chứng âm không có DNA

19. BÀN LUẬN • Xác định kiểu gen của cặp vợ chồng sinh con mắc HbH: • 5 dạng đột biến mất đoạn phổ biến, tỷ lệ khác nhau phụ thuộc chủng tộc • Đột biến mất đoạn 1 gen trên 2 NST khác nhau (-α 3.7/-HbCs/αα): 1 (0.9%) • Đột biến điểm hiếm gặp (-c.2delT/αα): 5 (4.6%) Law HY et al. (2008) KK Hosptial, Singapore

20. BÀN LUẬN • Đột biến c.2delTpMetfs exon 1 gen α2 - giải trình tự gen:

21. BÀN LUẬN • Xác định kiểu gen của cặp vợ chồng có thai bị phù • Mang gen bệnh α thalassemia: 95/110 (86.4%) • Bệnh α thalassemia là nguyên nhân chính gây phù thai. • Công bố của TIF: 60-90% nguyên nhân gây phù thai ở ĐNA là α thalassemia • Sản phụ có thai bị phù cần sàng lọc người mang gen bệnh α thalassemia. • Áp dụng tại TT CĐTS Bệnh Viện PSTW từ 1/2012 - nay.

22. BÀN LUẬN • Chẩn đoán trước sinh bệnh HbH và Hb Bart’s • Thai HbH: 4/22 (18.2%) • Thai Hb Bart’s: 14/28 (50%) • Gia đình sinh con HbH hoặc Hb Bart’s cần tư vấn di truyền và chẩn đoán trước sinh • Điều trị Thalassemia bằng ghép tế bào gốc từ máu cuống rốn

23. KẾT LUẬN • 1. Xác định người mang gen và các đột biến trên gen α globin: • 5 dạng đột biến thường gặp : (--SEA/αα): 50%; (-HbCs/αα): 32.4%. • 1 dạng đột biến hiếm gặp : (-c.2delT/α α): 4.6%. • Vợ chồng có thai bị phù mang gen α thalassemia: 95/110 (86.4%), kiểu gen (--SEA/αα): 100% • 2. Chẩn đoán trước sinh α thalassemia: • Thai bình thường:10 • Thai dị hợp tử: 22 • Thai α thalassemia: HbH: 4; Hb Bart’s:14

24. Trân Trọng Cảm Ơn!