Consensus based onderzoek dramatherapie bij angststoornissen

1. Consensus based onderzoekdramatherapie bij angststoornissen Liesbeth Doomen 2011

2. Inleiding • Ontwikkelingsonderzoek uit 2005 • Voorgestelde Fasenindeling Emunah • Smeijsters: ontwikkelingsonderzoek –consensus based– effectstudie • Practice based evidence – bottum up • Evidence based practice – top down • Ervaringskennis van professionals expliciteren, systematiseren en ontwikkelen tot best practices

3. Vraagstelling hoe ziet een consensus based document eruit voor dramatherapie met angststoornissen ? Subvragen: • Welke dramatherapeuten – angststoornissen? • Welke behandelingsvisie is actueel? • Hoe zien behandelproducten er uit voor specifieke angstgroepen? - Hoe bereiken we consensus?

4. Doelstelling • Het ontwikkelen van een breed gedragen dramatherapeutische methode specifiek voor angststoornissen in de vorm van een consensus based document • Subdoelstellingen: - behandelingsvisies - behandelproducten - procesbeschrijvingen - handboek

5. Onderzoeksmethode sleutelwoorden: beschrijvend kwalitatief toetsend actieonderzoek 1e inventarisatieronde: werving kerngroep - 8 dramatherapeuten Overwaal, GGZ Meerkanten, Sinaï Centrum, GGZ Mediant, GGZ Buiten amstel, PAAZ interviews ahv vragenlijst eerste data-analyse bestuderen literatuur

6. Dataverzamelingstechnieken 2e ronde - beschrijving interventies: diepte interviews participerende observatie DVD’s van opgenomen sessies sessieverslagen therapeuten literatuurstudie Delphironde met kerngroep – feedback op document

7. Wat zijn angststoornissen • Gezonde angst: gevaar reëel • Irreëele angst: - bang voor je eigen angstgevoelens - vermijding, vlucht en veiligheidsgedrag Korte termijn: opgelucht Lange termijn: - beperk je je vrijheid - vergroot je je angst

8. Verschillende angststoornissen • Paniekstoornis met en zonder agorafobie • Sociale fobie • Dwangstoornis • Gegeneraliseerde angststoornis • Posttraumatische stress-stoornis PTSS • Hypochondrie MDR multidisciplinaire richtlijn voor angststoornissen

9. Algemene Behandeling • Exposure therapie - angsthiërarchie • Behandelingsvisies: - Cognitieve therapie CGT - Acceptatie commitment therapie ACT - Schemagerichte therapie SGT • Sociotherapie • Vaktherapie: psychomotorische therapie creatieve therapie

10. Probleemgedrag in drama - perfectionisme en controlebehoefte - faalangst, schaamte en schuldgevoel - lage frustratietolerantie - hoge verantwoordelijkheid - vermijding gevoelens - eigen grenzen overschrijden - extreme focus op zichzelf

11. Data-analyse Behandelproducten en procesbeschrijvingen Overeenkomsten en verschillen t.a.v - fasen indeling van Emunah - invloeden vanuit CGT/ACT/SGT - rationale/doelen/indicaties/interventies • Concept consensus based document • Feedback kerngroep Delphironde

12. Resultaten tav Emunah Fase 1 dramatisch spel Open groepen – sociale angst en paniek • Veilige, speelse omgeving • Spelplezier, spontaniteit, interactie • Gestructureerde interactiespelen • Interventies: - bewerking probleemgedrag - uitnodigend, meespelen, enthousiasme - structuur en veiligheid

13. Fase 2 scènewerk • Fictieve rollen distantie • Rol is verhullend, toestemming om anders te mogen zijn • Behoeftes en gevoelens exploreren • Spontaan verbanden leggen van de rol naar het persoonlijke leven bv. Therapeutische toneelgroep-Overwaal bv. Goede opstart bij sociale angst en paniek, minder toegepast bij dwang

14. Fase 3 Rollenspel Dwangcliënten/gesloten groep Open groepen: • Verschuiving fictie naar realiteit • Actuele situaties uit het eigen leven • Experimenteren conflicten en relaties • Herkenbare groepsthema’s: boosheid, perfectionisme, faalangst, assertiviteit • Roos van Leary, schemagerichte technieken • Focus op zichzelf èn de ander

15. Fase 4 Psychodrama • Thema’s uit het verleden komen als verdrongen materiaal uit het onbewuste • Cliënten in staat zijn – intense emoties die losgemaakt worden te verdragen • Verwerking van pijnlijke emoties bv. PTSS (Sinaï, Overwaal, GGZ instellingen) • Bewerking van negatief zelfbeeld • Individu staat centraal in de groep

16. Fase 5 Afronding • Integratie en stabilisatie van verworvenheden • Rituelen om afscheid te nemen Fasen overlappen elkaar en lopen in elkaar over. Fasen zijn geen voorschriften maar richtlijnen.

17. Consensus based document Rationale • Gevoelens leren verdragen en accepteren, en bewust opzoeken via exposure in drama (doen alsof)ACT/DT • Negatieve cognities bewerken tot positieve cognitie CGT/SGT • Uitbreiden gedragsrepertoire empowerment DT

18. Rol van therapeute • Therapeute ondersteunt en stimuleert cliënten eigen verantwoordelijkheid te nemen en zelf keuzes te leren maken • helpt stil te staan bij gevoelens en situaties die tot dan toe vermeden werden. • maakt weerstandsgedrag bespreekbaar en daagt de cliënten uit risico’s te nemen. • uitnodigend maar ook confronterend.

19. Kwalitatieve toetsing • Triangulatie Cliënt Dramath. Psychoth. •  Vragenlijst: • ervaringen delen - gevoelens accepteren en uiten • inzicht in cognitieve – en gedragspatronen • alternatief gedrag ontwikkelen • Beeld waardering dramatherapie

20. Activiteiten • Fase 1 dramatisch spel: • groepsinteractiespelen • bewegingsspelen • expressieopdrachten • Fase 2 scènewerk: • fictieve rollenspelen • djabbertalk • sculpting • lievelingsrollen: Tuender • impro/theatersport • elementen Woudenberg: vuur,water,lucht,aarde • begeleid toneel • film

21. Activiteiten • Fase 3 rollenspel • realistische rollenspelen • angst –en spanningsmeter invullen • forumtheater Boal • conflicthantering • terugspeeltheater • schemagerichte technieken als historische toets en rechtbankspel • Fase 4 psychodrama • psychodramatechnieken • rol dubbelen, rol verwisselen • levensscenario • Fase 5 afronding • rituelen • sociogram • symbolen

22. Conclusie • Overkoepelend Behandelproduct • Fasenindeling Emunah bruikbare richtlijn • Vergelijkbaar angsthiërarchie fase 1 makkelijker dan fase 3 of 4 • Handboek wat tot de verbeelding spreekt • Inspiratie spelvormen CGT/ACT/SGT • Basis voor effectstudie