Het eindeloopbaandebat getoetst aan de realiteit Kick-off i-Age 14 november 2012

1. Het eindeloopbaandebat getoetst aan de realiteit Kick-off i-Age 14 november 2012 Ignace Chanterie

2. Demografie en de wetten van de natuur Iedereen wordt elke dag 1 dag ouder

3. Demografie en de wetten van de natuur: Leeftijd en cognitieve vaardigheden

4. Demografie en de wetten van de natuur

5. Arbeidsmarkt • Relatie gemiddelde leeftijd personeel en arbeidsproductiviteit (toegevoegde waarde per VE) • Over alle sectoren heen (1200 ondernemingen): optimum leeftijd 38 jaar • (bron prof Sels KUL)

6. Arbeidsmarkt • Geen probleem voor de doorsnee 38-jarige op de arbeidsmarkt, maar wel voor de kansengroepen: • Ouderen • Laaggeschoolden • Langdurig werklozen • Arbeidsgehandicapten • Allochtonen

7. Arbeidsmarkt • Maatregelen ter bevordering instroom kansengroepen: (reeds 10 jaar op kruissnelheid) • VDAB: nauwere begeleiding/opvolging werkzoekende • Vakbonden: bijblijf- en diversiteitsconsulenten • VOKA: Jobkanaal • Sectoren: sectorconsulenten • Resoc/Serr: consulenten EAD • RSZ-verminderingen en subsidies doelgroepen: activa, sine, 50 +ers, art 60-ers, enz…

8. Arbeidsmarkt • Remedies beleid in het kader van einde loopbaan (politiek-sociale partners-europa): • afschaffing brugpensioen • verlenging pensioenleeftijd • morrelen aan werkloosheidsvergoedingen • activering en activering plus • verhogen werkzaamheidsgraad, vooral van 55+ers • = aantal werkendentov bevolking op beroepsactieve leeftijd (EU 15-64 j)

9. Arbeidsmarkt • Remedies beleid in het kader van einde loopbaan (politiek-sociale partners-europa): • - Heeft enkel te maken met: wij kunnen de rekening niet meer betalen. • Nochtans: 1950 + 60 of 65 = 2010 of 2015 • - Heeft niets te maken met (pro)actieve visie op het globale arbeidsmarktgebeuren: • - van alle nieuwe aanwervingen wordt slechts 5 à 7 % ingenomen door 50+ers; • - kan in een geglobaliseerde economie een 66-jarige concurreren met een 33-jarige? • Wat is de effectiviteit van al deze maatregelen ? • Is er resultaat zichtbaar in de structuur van de werkloosheid ?

10. Arbeidsmarkt – structuur werkloosheid* • Maar: 121.476 ouderen (58+ en vrijgestelden brugpensioen) niet in de werkzoekendencijfers opgenomen = 60 % van globale aantal nwwz • * Bron Arvastat VDAB en RVA

11. Arbeidsmarkt – structuur werkloosheid • Maar: 121.476 ouderen (58+ en vrijgestelden brugpensioen) niet in de werkzoekendencijfers opgenomen

12. Arbeidsmarkt – structuur werkloosheid • Conclusie effectiviteit: ??

13. Arbeidsmarkt • Vooruitzichten: economische groei + vervanging babyboomers  500.000 vacatures • Uitgangspunt beleid (sociale partners-VDAB-politiek): • Door de krapte op de arbeidsmarkt wordt men verplicht de kansengroepen aan te werven

14. Arbeidsmarkt Hanteert beleid de juiste uitgangspunten? • Vanuit realiteit werkvloer: werknemers • Veel werkzoekenden hebben beperkte opleidbaarheid, capaciteiten, vaardigheden (tempo, planmatig handelen, zelfstandig kunnen werken, werk zien, … ) • Kansengroepen die niet 100 % meedraaien, worden niet geduld op de werkvloer

15. Arbeidsmarkt Hanteert beleid de juiste uitgangspunten? • Vanuit realiteit werkvloer: werknemers • - Zelfs roldoorbrekende opleidingen met goed opgeleide vrouwen die 100 % presteren: geen integratie op de werkvloer (lassen/schilderen voor vrouwen)

16. Arbeidsmarkt • Hanteert beleid de juiste uitgangspunten? • Vanuit realiteit werkvloer: werkgevers • subsidies voor productiviteitsverlies vormen geen motivatie tot aanwervingen (vbTofam, 50+, invoegbedrijven); • werkgevers aanvaarden enkel werknemers die de capaciteit tot 100 % inzetbaarheid in zich hebben (Noordfransen, Oostblok); • werkgevers vermijden liever allerhande fricties/onrust op de werkvloer dan bijkomend kansengroepen aan te werven; • werkgevers moeten orders weigeren wegens onvoldoende geschikt personeel (impact op groei);

17. Arbeidsmarkt • Huidige concrete vaststellingen: • uitgangspunt werkgevers: flexibiliteit geglobaliseerdeeconomie vraagt constant inspelen op snel veranderende markt; • uitgangspunt werknemers: flexibiliteit zelf loopbaan en werktijden in handen kunnen nemen, evoluerend volgens de levensfase: combinatie arbeid – gezin - vrije tijd; • de krapte op de arbeidsmarkt wordt alleen maar acuter; • de kansengroepen raken quasi niet opgenomen in het NEC;

18. Arbeidsmarkt Conclusies: • We remediëren op basis van verkeerd gebleken uitgangspunten: • Krapte op de arbeidsmarkt zal verder toenemen: • spanningsindicator: in 2002: 7 • in 2012: 3,8 • Aandeel kansengroepen in de werkloosheidstructuur: relevant hoger • We moeten de moed hebben om: • Initiatieven met weinig resultaat af te schaffen • wetgevingen die bij hun conceptie waardevol waren, maar hun oorzaak verloren hebben, herwerken of in vraag stellen:

19. Arbeidsmarkt • wetgevingen die bij hun conceptie waardevol waren, maar hun oorzaak verloren hebben, herwerken of in vraag stellen: • overuren: achterliggende filosofie: beter een inzetbare werkzoekende aan werk helpen dan werknemers overuren te laten presteren; • overloon=sanctie;  maar zijn er nog onmdl inzetbare werkzoekenden? •  RSZ-lasten en fiscaliteit zorgen voor zwartwerk • opzegregeling: periode overbruggen tot nieuw werk + vergoeding ‘moreel leed’; huidige situatie: wie vlugst inschakelbaar is, krijgt hoogste opzegvergoeding; wederinschakelingsvergoeding; • wetgeving deeltijdse arbeid: min. 13 u met min. 3 u ononderbroken arbeid per prestatie  verhindert kleinere deeltijdse arbeid;

20. Arbeidsmarkt • Wetgevingen die bij hun conceptie waardevol waren, maar hun oorzaak verloren hebben, herwerken of in vraag stellen: • Brugpensioen : oudere verplicht te vervangen door jongere met neutrale overheidskost (bestrijding jeugdwerkloosheid); vervangingsplicht weggevallen  is supplementaire kost geworden • Loopbaanonderbreking (tijdskrediet): vervangingsplicht door werkloze met neutrale overheidskost; • vervangingsplicht weggevallen  is supplementaire kost geworden • Vlaamse aanmoedigingspremies ter herverdeling arbeidstijd: som van stukjes deeltijdse arbeid leiden tot aanwerving werkloze, •  maar tekort aan geschoolde werknemers

21. Arbeidsmarkt Nieuwe uitgangspunten • Nieuwe arbeidsorganisatie: Systeem IGNACIO • Uitgangspunt: er is een collectieve consensus over: • - volledige loopbaan= 40 jaar werk (nu gemiddelde loopbaan 28,7j) • - voltijds = 38 uur/week = op jaarbasis 1976 uur ( 2.000u) • Conclusie: • volledige arbeidsloopbaan= 2.000 x 40 = 80.000 uur, vrij te presteren volgens de levenskeuzes en levensnoodwendigheden (soms 55 uur, soms 10 uur, enz…)

22. Arbeidsmarkt Nieuwe uitgangspunten • Systeem IGNACIO = 80.000 uren • Essentiële bijkomende voorwaarden: • Bepaalde soorten arbeid verhogen met een bepaalde coëfficiënt per gepresteerd uur • Bepaalde periodes van arbeidsonderbreking gelijkstellen met gepresteerde uren; uitgangspunt: maatschappelijke kost • 80.000 uren geven recht op basispensioen • Overdraagbaarheid van gepresteerde uren naar partner; • Wie 90.000 uren gewerkt heeft, ontvangt 90/80sten enz….

23. Arbeidsmarkt Nieuwe uitgangspunten • Systeem IGNACIO = 80.000 uren • Essentiële bijkomende voorwaarden: • Herdenken van de fiscaliteit (op arbeid) wat inhoudt: • Iedereen betaalt een gelijke belasting (15%) ongeacht welke bron voor inkomsten zorgt: zo wordt je niet gestraft omdat je een bepaalde periode meer uren werkt • Zelfde aanslagvoet van belastingen voor zelfstandigen en bedrijven (vlaktaks): wegnemen oorzaken schijnzelfstandigheid

24. Arbeidsmarkt Nieuwe uitgangspunten • Systeem IGNACIO = 80.000 uren • Positieve effecten: • Eenvoudige, transparante, rechtvaardige en coherente visie • Actief nadenken rond loopbaan werknemer • Iedereen heeft zijn eigen loopbaan in handen + via informatica op ieder moment raadpleegbaar • Onmiddellijk toepasbaar op de arbeidsloopbaan

25. Arbeidsmarkt Nieuwe uitgangspunten • Systeem IGNACIO = 80.000 uren • Positieve effecten: • Gevoelige en spontane vermindering zwartwerk: • werkgevers: geen loonsupplementen meer voor overuren • werknemers hebben belang bij registratie van alle gewerkte uren • Gevoelige groei van BBP na invoering: 5 à 7 % • Element tot eenheidstatuut arbeiders – bedienden (moet gerealiseerd tegen 9 juli 2013 cfr Arrest Grondwettelijk Hof).

26. Arbeidsmarkt Nieuwe uitgangspunten • Systeem IGNACIO = 80.000 uren • Aandacht voor mogelijke knelpunten: • Enkel werknemers die veel willen werken worden nog aangeworven • Veel onderbroken periodes zodat dit neerkomt op permanente beschikbaarheid; • Wantrouwen tegenover of onwil om flexibele arbeidsorganisatie mogelijk te maken. • Gezamenlijke opdracht om een doordachte flexibele werkorganisatie uit te werken

27. Arbeidsmarkt Nieuwe uitgangspunten • Passende flexibele werkorganisatie uittekenen op vlak van: • arbeidsvormen: thuiswerk, zelfsturende teams, … • takenpakketten: rotatiesystemen, verloning cfr aantal competenties, poolvorming over bedrijven heen,…

28. Arbeidsmarkt Nieuwe uitgangspunten • Passende flexibele werkorganisatie uittekenen op vlak van loopbaanplanning: • Duidelijke screening van potentieel, ambities en welbevinden van werknemers (ergolab) + opmaak van een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP): • Bepaling van doorgroeimogelijkheden werknemers • Uitzoeken concrete mogelijkheden tot vorming op maat van het bedrijf, dit i.s.m. sectorfondsen, VDAB, Syntra, ….

29. Arbeidsmarkt Nieuwe uitgangspunten • Multiproblematiek (langdurig) werkzoekenden vraagt specifieke aanpak: • Duidelijke screening van werkzoekenden (ergolab) • Bij > 2j werkzoekend: aanbieden van begeleide arbeid op maat • Sterke vereenvoudiging en harmonisering van de gesubsidieerde tewerkstellingsprogramma’s • Fonds voor Sociale Economie • Huidige overheidssubsidiëringen, RSZ- verminderingen, allerhande tewerkstellingsmaatregelen • Bijdrage van bedrijven à rato van personeelsbestand of omzet (cfr Duitsland ) • Werken voor personen die geen beroep kunnen doen op normale marktwerking = niet-concurrentieel maar versterkend voor private sector.

30. Arbeidsmarkt : uitsmijter • Als je een eindeloopbaandebat moet voeren, dan betekent dit dat je geen loopbaandebat gevoerd hebt • Optie Europa = pensioenleeftijd koppelen aan de levensverwachting: • Wordt het eindeloopbaandebat een debat over de loopbaan zonder einde ? • hoe ervaar je als klant langer werken gekoppeld aan de levensverwachting? • http://www.youtube.com/watch?v=97N1Wpddkec

31. Arbeidsmarkt Systeem IGNACIO • Coördinaten: • Ignace Chanterie • GSM: 0499/948 906 • ignace.chanterie@wse.vlaanderen.be