SISTEMIK HASTALIKLAR VE DIS HEKIMLIGI

1. SISTEMIK HASTALIKLAR VE DIS HEKIMLIGI St.Dt.E.Bihter GÜRLER 2003

2. Oral enfeksiyonlarin yarattigi sekonder sistemik etkiler Sistemik hastaligin oral bölgeye ve dental tedavi planlamasina olan etkisi

4. Metastatik enfeksiyon oral kavitedeki bakterilerin geçisi ile ortaya çikar. Subakut Bakteriyel Endokartit Akut Bakteriyel Miyokard Beyin Absesi Kavernöz Sinus Trombozu Sinüzit Akciger Absesi Ludwig Anjini Orbital Selülit Deri Ülseri Osteomyelit Eklem Protezi Enfeksiyonu

5. Metastatik hasar oral mikrobiyal toksinlerin sirkülasyonu ile olusur. Serebral Enfarktüs Akut Miyokard Enfarktüsü Sürekli Ates Idyopatik Trigeminal Nevralji Toksik Sok Sendromu Sistemik Granülosit Hücre Defekti Kronik Menenjit

6. Metastatik enflamasyon oral organizmalarin immünolojik hasari ile ortaya çikar Behçet Hastaligi Kronik Ürtiker Uveitis Enflamatuar Bowel Hastaligi Crohn Hastaligi

7. Bazi Sistemik Durumlar ve Bu Durumlarda Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

8. Sistemik Hastaliklarda Kullanilan Bazi Ilaçlar ve Oral Kaviteye Etkisi

9. KAN HASTALIKLARI

10. Bernard -saulier sendromu ya da Glanzmann trombostenisi gibi bir çok herediter kan hastaligi nadir görülür. Buna karsin vWD her 100 kisiden 1 tanesini etkilemektedir.(David L.,BASI ve digerleri,1999).

11. von Willebrand Hastaligi

12. Ne kadarlik bir yüklemenin gerekli oldugu konusunda belirleyici faktör hastaligin alt tipidir. Hastaligin en çok görülen alt tipi ise Tip 1 dir.(Stubbs M. ve digerleri,2001).

13. vWD’de Uyulmasi Gereken Protokol

14. Normal bir bireyin kanama süresi aspirin alimi ile uzar. Ancak bu uzamanin normal sinirlarin disina çikmasi çok enderdir.  Böyle bir durumun varligi bize maskelenmis bir vWD’i düsündürür (Davit L. BASI ve digerleri,1999).

15. Hemofili

16. Maxiller anestezi infiltrasyonunda ve mandibular anestezide A tipi hemofiliak hastalarda %30 veya %50 oraninda A faktörü ilavesi tavsiye edilmektedir.(David L.BASI ve digerleri,1999).

17. Fissür sealent uygulamasi hastayi dental çürüklere karsi korumada en etkili yoldur (David L.BASI ve digerleri,1999).

18. Hemofili A için Uyulmasi Gereken Protokol

19. Hemofili B için Uyulmasi Gereken Protokol

20. Anemi

21. Tedavi öncesinde yapilacak islemler CBC Bakilir. Düsük Hemoglobin Seviyesi Bulundu Ise Konsültasyon Istenir Aneminin Siddetini Belirlemek Için Hastanin Hematologu Ile Irtibatta Olunur. Eger Anemi Siddetli Ise Kan Transfüzyonun Gerekebilecegi Unutulmamalidir. Orak Hücreli Anemide Görüldügü Gibi ‘Kriz’ Durumundaki Bir Hastadan Dental Tedaviden Kaçinilmalidir. Anamnezinde Kan Transfüzyonu Bulunan Hastalarda Hepatit Ve HIV Riski Dolayisi Ile Iyi Bir Klinik Muayene Yapilmalidir. Sayet Hemoglobin Düzeyi Optimumda Ise Genel Anestezi Kullanimi Mantiklidir. Genel Anestezi Kullanilacaksa Tedavi Öncesi Hastaya Anemik Hastalar Için Takdir Edilen Antibiyotik Profilaksi Protokolü Uygulanmalidir.

22. Tedavi sirasinda yapilacak islemler Yapilan Her Islem Kisa Tutulmali Nitröz Oksit Anestezisi, Orak Hücreli Anemik Hastalarda Ve Vitamin B12 Noksanligi Iyi Kontrol Edilmeyen Hastalarda Dikkatli Kullanilmalidir. Primer Kapama Yapilmalidir Enfeksiyonlarin Kontrolü Çok Siki Bir Sekilde Yapilmalidir

23. Tedavi sonrasinda yapilacak islemler Kriz ya da Hemolize Yol Açabilecek Ilaçlari Reçetelendirmekten Kaçinilmalidir. Eger Yavas Iyilesme Öngörülüyor Ise Antibiyotik Profilaksisi Yapilmalidir. Oral Hijyenin Kusursuz Sekilde Saglanmasinin Önemi Vurgulanmalidir. Solunumu Deprese Eden Analjeziklerin Hgb/Dl Ile Kullaniminda Dikkatli Olunmalidir.

24. Immünsüpresif Durumlar

25. Sik Görülen Otoimmün Hastaliklar Bag Doku psoriarisis romotoid artrit sjögren sendromu sistemik lupus eritromotozus

26. Endokrin Sistem Otoimmün Addison Hastaligi Grave Hastaligi Hashimoto tiroidi Tip1 Diabetes Mellitus

27. Hematolojik Sistem Otoimmün hemolitik anemi Otoimmün nötropeni

28. HIV-enfekte bireyler organ transplantasyon hastalari kan veya lenf malignitesi olan hastalar

29. Oral kavite tüm immün yetmezlik durumlarinda semptomlarinin görüldügü ortak anatomik bölgedir.

30. Oral lezyonlarin prevalansi

31. p Hastanin doktoru ile konsültasyon yapilmalidir dental profilaksi yapilmalidir varolan tüm dental problemler ortadan kaldirilmalidir akut ve kronik enfeksiyon odagi olabilecegi düsünülen kaynaklar ortadan kaldirilmalidir. Restore edilemeyen tüm disler çekilmelidir gerekli olan protezler ayarlanmalidir oral hijyen ve ev bakimi güçlendirilmelidir günlük antibakteriyel agiz gargaralari önerilmelidir

32. Enfeksiyon Endokartit Bakteriyemi Septisemi

33. Transplantasyonun hemen sonrasinda hastanin hekimi ile konsültasyon acil dental enfeksiyonlar

34. Transplantasyon sonrasi stabil dönem hastanin hekimi ile konsültasyon düzenli çagirmalar ve profilaksi günlük antibakteriyel agiz gargaralari tüm dental islemler NSAI verilmemeli invasiv girisimlerde antibiyotik profilaksisi agiz bas boyun kanserleri ihtimali ile görüntüleme gerekli ise kortikosteroid yüklemesi

35. Transplantasyonun red edildigi dönem hastanin hekimi ile konsültasyon acil dental tedaviler

36. Yapilan çalismalar HIV enfekte bireylerde 16 oral lezyonun bulundugunu ortaya koymustur.(Weinert ve digerleri,1996).

37. HIV enfekte hastalarin yalnizca %53’ü dishekimlerine hastaliklarindan bahsetmektedirler.(Perry ve digerleri,1993).

38. Dishekimleri HIV enfekte hastalari tedavi etmede diger tüm hekimlerden daha fazla risk altindadirlar.(Cohen ve digerleri,1992).

39. Hastalarda görülen siddetli trombositopeni nedeni ile olusan hemorajidir.

40. 50*109/L platelet sayisi olmadan cerrahi müdahalede bulunulmamalidir.

41. Platelet transfüzyonu i.v Ig(1 g/kg islemden 1 gün önce ve islemi takip eden günde) intraoperatif hemostatik ajan kullanimi postoperatif terapi(bir antifibrinolitik ajan olan aminocaproik asit ile yapilir)

42. Glikokortikoid splenektomi zidovudine tedavisi

43. NÖROLOJIK VE PSIKIYATRIK BOZUKLUKLAR

44. Epileptik hastaya methohexiton veya enflurance verilmemeli hastanin ilacini aldigindan emin olunmali i.v sedasyon tercih edilmeli sedasyon yapilmasi halinde nasal kanal yoluyla oksijen destegi saglanmali

45. Cerobrovascüler accident hastalarinda hastanin durumu uygun görülürse konsültasyonla beraber islem yapilmali parkinsonlu hastalarda asiri tükürük salgisina dikkat edilmeli serebral palsi hastalarinda genel anestezi tercih edilmeli friedrich ataksisinde aritmilerin görülebilecegi unutulmamali

46. Sizofreni Hastanin hekimi ile konsültasyon yapilmali clozepine kullanan hastalarda WBC kontrol edilmeli ve mm3 de 3000 den az ise tedavi yapilmamali preventif dental tedavilere önem verilmeli hastanin kullandigi ilaçlar ve sisteme etkisi dikkatlice degerlendirilmeli

47. ISKEMIK(KORONER)KALP HASTALIKLARI

48. Angina Pectoris Stabil olmayan anjinali hastalarda ani ölüm,aritmi ve infarktüs riski dolayisiyla koroner yogun bakim ünitesinde veya hastanede tedavi edilmelidir

49. Dis hekimi önce hastadan iyi bir anamnez almalidir. Hastada anjinayi baslaticak durumlardan kaçinmalidir. Mutlaka kardiyologla konsultasyon yapmalidir. Anjina nöbeti asiri egzersizle geliyorsa ve oral nitro gliserinle kontrol altina aliniyorsa ,yakin zamanda anjina atagi olmamissa basit cerrahi islemler yapilabilir.

50. Yeni anjina geçirmis hastarda ve unstabil anjinasi olanlarda genel anestezi 3 ay ertelenmelidir ve herhangi bir dental cerrahi müdahele yapilmamalidir. Dental tedavi sirasinda hasta anjina agrisi hissederse ve anjina hikayesi veriyorsa 0.5mg nitrogliserin dil altina konmali , oksijen verilmeli ve hasta oturur pozisyonda tutulmalidir

51. Miyokard Enfarktüsü Hastada geçirilmis bir myokard infarktüsü varsa ölüm riski ilk 3 ayda %30 takip eden 4. ayda %15 6.ayda ise %4-6 dir ki bu oran hiç MI geçirmemis birinin ölme riskiyle ayni orandadir.

52. Aritmiler Bu hastalarda adrenalin içermeyen lokal anestezik kullanilmalidir.

53. Pacemaker Kullananlar Dis hekimliginde ultrasonikcihazlar, kavitron,elektrokoter, vitalometreler mikrodalga firin , elektrikli aletlerin çok sik açilip kapatilmasi pacemakerin fonksiyonunu bozabilir.

54. Kalp kapak lezyonu olmadikça bu hastalarda endokardit tehlikesini önlemek için antibiyotik vermeye gerek yoktur.

55. Tiroidle Iliskili Kalp Problemleri Bu hastalarda adrenalinli lokal anestezik kullanimi tehlikeli aritmi olusturabilir . Kontrol altinda olmayan hastalarda anksiyete , sempatik aktivite artisi ve düsük uyarana karsi cevap söz konusudur . Bu nedenle sedasyona ihtiyaç vardir.

56. Koroner Kor Pulmonale Bu tür hastalarda genel anestezi yapilmamalidir.Intra venöz barbitüratlar diazepam da dahil olmak üzere solunumu deprese eder kontrendikedir

57. Konjenital Kalp Hastaliklari Konjenital kalp hastaliklarinda her iki dentisyonda da sürme gecikmeleri görülür.Genel anestezi risklidir. Kanama egilimleri ve enfektif endokardit riski vardir. Kanama egilimleri trombosit fonksiyon bozuklugu ve siyanotik konjenital kalp hastaliginda fibrinolitik aktivitenin artmasi nedeniyledir.Dis çekimi kalp , solunum, kanama ve enfektif problemlere neden olabilir. Hastalardan tedaviden önce konsultasyon istenmelidir.Hastalara antibiyotik proflaksisi uygulanmalidir.

58. Endokartit Septal defekt , biküspit aortik kapak ve patent duktus arteriosus gibi konjenital kalp rahatsizligi olanlar. Romatik fever ve posttravmatik kalp hastaligi olanlar Kalp kapagi protezi tasiyanlar Daha önce enfektif endokardit geçirmis olan hastalar

59. Hipertansif hastalar hastaya güven telkin edilmelidir,agrili müdahalelerden kaçinilmalidir, çok gerekli oldugunda diazem verilebilir , hastalarin randevulari sabah saatlerine verilmelidir , çalismalar uzun tutulmalidir

62. BÖBREK HASTALIKLARI

63. böbreklerden ilaç itrahinin zayiflamasi hipertansiyon immunolojik baski anemi hepatit virusu tasima sikliklari

64. Ilaç atiliminin bozulmasi hipertansiyon antikoagülan tedavi kanamaya artmis egilim anemi , hiperkalsemiye bagli disritmiler hepetit B ve HIV enfeksiyonu riski kortikosteroid ve immun supresif tedavi renal osteodistrofi

65. Tetrasiklin streptomisin sülfonamid oksitetrasiklin inozin aspirin fenassetin fenilbütazon antihistamin

66. KARACIGER HASTALIKLARI

67. kanama problemi ilaç sensitivitesi.

68. kan sayimi, kanama pihtilasma testleri yaptirmakta yarar vardir. K vitamini , taze plazma , antifibrinolitik ajanlar verilebilir. Diazepam çok gerekli ise dozlari azaltirak kullanilabilir. Konsultasyon istenmelidir.

69. ISKELET-KAS HASTALIKLARI

70. Osteogenesis imperfecta Post-core yapmak zordur dis çekimi sirasinda asiri kontrolsüz kuvvet uygulamaktan kaçinilmalidir çene kemiklerinde fraktür riski vardir

71. Rickett’s Osteomalazi Spontan dental apseler kanama bozukluklari

72. Paget Hastaligi Çene kemikleri nadiren etkilenir maxilla mandibulaya göre daha fazla etkilenir alveoler krette genisleme lamina durada kayip kök rezrobsiyonu ve hipersementoz açik cerrahi çekim

73. SOLUNUM SISTEMI HASTALIKLARI

74. KOAH GA den kaçinilmalidir asiri KOAH olan hastalarda i.v diazem ve midozolam verilmelidir barbitüratlar tamamen kontrendikedir

75. Astim Sigarayi birakmak kronik bronsiti önlemek için antibiyotik kullanimi bronkospazmi iyilestimek için brandkodilatörler havayolu inflamasyonu azaltmak için inhaler steroidler gögüs fizyoterapi programlari

76. Dis hek. açisindan astim Hasta ilaçlarini yaninda bulundurmalidir tedavi öncesi antihistaminik sedasyon gerekirse nitrözoksit+oksijen op sirasinda bronkospazm meydana gelirse operasyon durdurulmali ve oksijenle beraber brankadilatör verilmeli kronik olarak steroid kullananlar 125 mg metilprednisolan i.v verilmelidir

77. ENDOKRIN HASTALIKLAR

79. Kontrol altinda bir hastada islemin uygulanacagi gün hastanin günlük dozunu yarimmisli arttirmasi yeterlidir. Islemin yapilacagi sabah hastanin plazma seker düzeyi ölçülmelidir. Islem sirasinda plazma glikozu,serum elektrotlari,arteriyel kan gazlari monitorize edilmelidir

80. Postoperatif her 4-6 saatte glikoz seviyesi kontrol edilmelidir ve bu seviye 150-200 mg/dL düzeyinde tutulmalidir.Bu seviye;her 100 mg/dL plasmaya 5-10 ünit subkutan glikoz takviyesi ile saglanir. Hastanin insilüni stabil hale gelene kadar hastanin takbi yapilmalidir.

81. Minor cerrahi islemlerde günlük kortizonun 2 katini almasi yeterlidir.

82. Anestezi verilmeden önce i.v. 100mg hidrokortizon operasyon surasinda 1000 mL lik ringer laktat içine 100 mg hidrokortizon karistirilarak i.v olarak verilmelidir. Islemden sonra ise 100 mg hidrokortizon her 6-8 saatte bir verilmelidir antibiyotik profilaksisi yapilmalidir.

83. Tedavinin basarisi kesinlesmeden cerrahi müdahalede bulunulmamali acil cerrahi gerektiginde i.v olarak 500 mg L-thyroxine verilmeli bu hastalarin narkotik ilaölar ve anestezik maddelere olan toleranslari çok düsük oldugundan tedavi eidlmis hastalarda bile dikkatli kullanilmalidir L-tyhroxinin yarilanma süresi 7 gündür bu nedenle ile 3 gün arasi doz alimi durdurulabilir.

85. kaynakça Derossi SS, Raghavendra S. Anemia.Oral Surg Oral Med Oral Pathl Oral Radiol Endod. 2003 Feb;95(2):131-41. Piot B, Sigaud-Fiks M, Huet P, Fressinaud E, Trossaert M, Mercier J. Management of dental extractions in patients with bleeding disorders.Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod. 2002 Mar;93(3):247-50 Stubbs M, Lloyd J. A protocol for the dental management of von Willebrand's disease, haemophilia A and haemophilia B.Aust Dent J. 2001 Mar;46(1):37-40. Coulter ID, Marcus M, Freed JR, Der-Martirosian C, Cunningham WE, AndersenRM, Maas WR, Garcia I, Schneider DA, Genovese B, Shapiro MF, Bozzette SA. Use of dental care by HIV-infected medical patients.J Dent Res. 2000 Jun;79(6):1356-61. Diecidue R, Richard J, Spera J, Streck P. Post-traumatic hemorrhage in a patient with previously undiagnosed vonWillebrand's disease. J Oral Maxillofac Surg. 2000 Mar;58(3):332-6. Patton LL. Hematologic abnormalities among HIV-infected patients: associations ofsignificance for dentistry.Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod. 1999 Nov;88(5):561-7. Guggenheimer J, Eghtesad B, Stock DJ. Dental management of the (solid) organ transplant patient.Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod. 2003 Apr;95(4):383-9.

86. Meyer U, Kleinheinz J, Handschel J, Kruse-Losler B, Weingart D, Joos U. Oral findings in three different groups of immunocompromised patients.J Oral Pathol Med. 2000 Apr;29(4):153-8. Slavkin HC. Toward a common theme for autoimmunity.J Am Dent Assoc. 1999 Apr;130(4):561-6. Friedlander AH, Marder SR. The psychopathology, medical management and dental implications ofschizophrenia.J Am Dent Assoc. 2002 May;133(5):603-10; quiz 624-5. Ghezzi EM, Ship JA. Systemic diseases and their treatments in the elderly: impact on oral health.J Public Health Dent. 2000 Fall;60(4):289-96. Greenwood M, J G Meechan. General medicine and surgery for dental practitioners Part 4: Neurological disorders . British Dental Journal 12 Jul 2003; 195:19 - 25 Basi D.L,Schmiechen Nathan J.Bleeding and coagulation problems in the dental patient.J Dental Clinics North America.1999 july;43(3):457-47 Yoshinari Morimoto,Ak,ra Yoshioka,Midori Shima,Tadaak, Kirita.Intraloral hemostasis using a recombinant factor VII preparation in hemophilia A patient with inhibitor.J Oral Maxillofacial Surg 2003;61:1095-1097 Xiaojing Li, Kristin M Kollveit,Leif Tronstad,Ingar Olsen.Systemic diseases caused by oral infection.Norway